Yazar emekli olur mu?

KÝ TAP ZAMANIFELSEFENeden ve neyi bilmek istiyoruz?Michel Foucault, Bilme stenci’nde kitaplaan derslerinde bilginin doasylailgili bir çözümlemeler dizisi balatr ve bu dizi, parçalar halinde veadm adm bir “bilme istenci morfolojisi”ni kurmaya yönelir. Buradabilme istenci temas belirli bir tarihsel aratrma disiplini içinde ele alnr.BLME STENC ÜZERNE DERSLER, MICHEL FOUCAULT, ÇEV.: KEREM EKSEN, BLG ÜNV. YAY., 334 SAYFA, 32 TLMSÜREYYA SUichel Foucault, 1970ylnda Fransa’nn enönemli yükseköretimkurumu olan Collége de France’nDüünce Sistemleri Tarihi kürsüsünebakan olarak seçilir. Bu kürsüdekiilk öretim ylnda (1970-1971) yaptaçl konumas (“Söylemin Düzeni”),Foucault’nun 70’li yllardan itibarenaratrmalar için tayin ettii yönle ilgilibir manifesto niteliindedir. 1970-1971yllar arasndaki dönemlerde ilk derslerinivermeye balar. Derslerin adn Bilmestenci koyar. Foucault, bu derslerdebilginin doasyla ilgili bir çözümlemelerdizisi balatr ve bu dizi, parçalarhalinde ve adm adm bir “bilme istencimorfolojisi”ni kurmaya yönelir. Buradabilme istenci temas belirli bir tarihselaratrma disiplini içinde ele alnr.Foucault, daha önceki çalmalarndapsikoloji, ruhsal hastalklar, aklbozukluklar ve genel olarak tbbi bilgiüzerine arkeolojik çözümlemeler yaparakruh, akl ve salk üzerine birtakmsöylemsel pratiklerin düzeyininayrt edilip ortaya konulmasn salamt.imdi ise yapt aratrmalarnsonuçlarna teorik bir destek salamaküzere bilme istenci üzerine yenibir aratrmaya balyordu.197 OCAK 2013 PA ZAR TE SÝK UÇ: ARSTOTALES VE NIETZSCHEFoucault’ya göre felsefe tarihi, bize bilmeistenci konusunda teorik modellersunmaktadr ve bunlarn çözümlenmesi,bir ilk saptama yapmamz salayabilir.Çok iyi incelenmesi ve snanmasgerekenler arasndan, Foucault, özellikleiki uç ve kart form olmalar bakmndanAristotales ve Nietzsche’yiseçer ve inceler. Aristotales’i Metazik,Nikhomakos’a Etik ve Ruh Üzerinemetinlerini ele alarak çözümler. Yapt- çözümlemelerden u sonuçlara varr:Duyum ile haz arasnda bir iliki vardr.Hazzn younlu ile duyumun verdiibilginin nicelii arasnda bir doruorant vardr. Buna mukabil, hazznhakikati ile duyumun yanlgs arasndabir uyumazlk vardr.Metazik’in ilk satrlarnda evrenselve doal olduu ileri sürülen bilme istenci,duyumda dile gelen bu ilk ilikiüzerinde temellenir. Bilgi tipleri arasndasürekli geçii salayan bilme istencidir.Bilme istenci, Aristotales’te bilginin,hakikatin ve hazzn öncel bantsngerektirir ve bu banty bir balamdanötekine aktarr. Nietzsche ise enBilim’de bambaka bir bantlar kümesiortaya koyar: 1) Bilgi, arkasnda kendisindentümüyle baka bir ey bulunanbir “icat”tr; içgüdülerin, itkilerin, isteklerin,korkunun, kendinin klma istencininetkili olduu bir alandr. Bilgi, bunlarnçatt sahnede ortaya çkar. 2) Bilgi,bu güçlerin uyumluluunun sonucu,bunlarn mutlu bir dengesi olarak deil;hnçlarnn, sallantl ve geçici uyumalarnn,her zaman hyanet edeceklerizayf bir antlamann sonucu olarak ortayaçkar. Bilgi, sürekli bir yeti deil, birolaydr ya da bir olaylar dizisidir. 3) Bilgi,her zaman bir eye hizmet eder, bamldr,çkar gözetendir. 4) Doru ile yanlarasndaki ayrm ortaya koyan bir ilkhakikati ürettii içindir ki kendisini hakikatinbilgisi gibi ileri sürer.ÇIKAR GÖZETEN BLG SSTEMDemek ki Nietzsche’de çkar gözetmeveya ilgi, basit bir araç olarak kullanlanbilgiden önce gelir. Hazdan ve mutluluktanayrlm olan bilgi, mücadeleye,hnç ve nefrete, kötülüe baldr ve hakikatlearasndaki temel ba çözülmütür;çünkü hakikat ondaki bir sonuçtanbaka bir ey deildir. stenç olayolarak üretilmi ve hakikat gibi görünüüsahtecilikle belirlenmi olan bubatan aa çkar gözetir bilgi modeli,hiç kukusuz klasik metaziin postulatlarndançok uzak bir eydir. Foucault,derslerinde bir dizi örnee dayanarakbu bilgi modelini serbest bir biçimdeele almtr.Foucault, bu örnekler dizisini, AntikYunan tarihinden ve kurumlarndanalr. Bunlarn hepsi adalet alanna ilikindir.Burada, .Ö. 7. yüzyldan .Ö. 5.yüzyla kadar uzanan, adaletin datlmasna,adaletli kavramna ve cürümekar gösterilen toplumsal tepkilere ilikinbir dönüüm izlenebilmektedir.Foucault’ya göre, adalet datm, ele alnanbütün bu dönem boyunca, önemlisiyasal mücadelelerin etkisinde kalmtr.Bu mücadeleler, en sonunda, hakikatigörülebilir, saptanabilir, ölçülebilirve doann yasalarna benzer yasalarabal bir hakikat olarak gören bir bilmeyebal belli bir adalet formunun ortayaçkmasna yol açmtr. Dünyann düzeniolan bir düzeni egemen klarak sitenindüzenini güvenceye alan adil bir da-tm yasasnn, bir “nomos”un aranmassöz konusudur. Hakikatin bu biçimdeileri sürülüü, Bat’nn bilme tarihiiçin de belirleyici olacaktr.192 SAYFA - - 328 SAYFASiyaset Bilimci Prof. Dr. Mümtaz’er- liyetçiliklerüzerine önemli makaleleri; hem -Bilim ve Ataizme Dair-376 SAYFA- 336 SAYFA