Yazar emekli olur mu?

KÝ TAP ZAMANIMMAR7 OCAK 2013 PA ZAR TE SÝTurgut Cansever ve dünyay güzelletirmekTurgut Cansever ile Beir Ayvazolu’nun sohbetlerini içeren DünyayGüzelletirmek, Tima Yaynlar tarafndan yaymland. Be röportajnyer ald kitap, Ayvazolu’nun Turgut Cansever’in sanat felsefesi vebabas hakkndaki iki yazsyla zenginlemi.DÜNYAYI GÜZELLETRMEK, TURGUT CANSEVER’LE KONUMALAR, BER AYVAZOLU, TMA, 176 SAYFA, 12,50 TLBERCAN YILMAZaz anlar vardr ki saltanatldr.Tari mümkünolmayan hazlar vebahtiyarlklardr o anlar saltanatl klan.te Dünyay Güzelletirmek bu anlarnahitliini yapyor. Tima Yaynlartarafndan geçtiimiz günlerde yaymlanankitap, Turgut Cansever ileBeir Ayvazolu’nun bu saltanatl anlarasdrlm sohbetlerini içeren be röportajdanmüteekkil. Ayvazolu’nun,biri Turgut Cansever’in sanat felsefesinidieri de babasn anlatt iki yazylazenginletirdii kitap, yakn tarihimizibilge bir mimarn gözünden okumakve deerlendirmek için iyi bir frsat.Beir Ayvazolu hatrlatyor, 1983’teMimar dergisinde öyle demiti TurgutCansever: “Sanat eseri, varlk-kâinat tasavvurununyaplana yansmasdr. Eseriniortaya koyarken ald her karar,sanatkârn varlk ve varln güçleri hakkndakitasavvuruna göre ekillenir. Buözellikleri ile sanat, din ve ahlâk alanndayer alr.” Turgut Cansever’in her frsattazikrettii insann aslî görevlerindenbirinin -bir hadis-i erifte ifade edildiigibi- dünyay güzelletirmek oldu-u kri, kitabn omurgasn oluturuyor.Estetiini ve sanat anlayn bu görüedayandran Cansever’e göre dünyaygüzelletirmenin en kestirme yolumimariden geçmektedir. Kitap boyuncaçok renkli, zengin ve kl bir zihin dünyasolduuna ahitlik ettiimiz CanseverHoca’nn tarihten felsefeye, estetiktensosyolojiye, metazikten bilimeuzanan entelektüel ufku, genç cumhuriyetimizinbütün birikimiyle birlikte Osmanlirfann temsil eden son kuaklarda içermektedir.MÜTEFEKKR BR MMARCansever’in asl meselelerinden biri,hiç üphesiz “sâmî hüviyet tayanTürk-Osmanl varlk telakkisinin epistemolojikkaynann yok olu” süreciydi.Söyleilerde bir ‘medeniyetdeitirmesi’nin ya da hazin bir inkraznneticeleri, “ölçü bozukluu”, ahabnhayatn dinamiklerinden biri oluu,tasavvufî huû ve hayet duygusununmimari alana tanmas, maddî varlkile manevî varlk arasndaki bütünlük,hareketli kültür ve varln sürekliBER AYVAZOLU20Turgut Canseveroluum bilinci, hayatn her ânn güzelyapmak düsturu, çevre uuru, tabiatinsanbütünlüü Cansever Hoca’nn -kir dünyasnn ana unsurlar ve anahtarkavramlar olarak karmza çkyor.Baba tarafndan bir Kadirî tekkesiolan Türâbî Baba Tekkesi gelene-inden gelen, anne tarafndansa Filibelimüderris MehmedEfendi’nin ve Osmanl medeniyetininbütün bir ilim, irfanve estetik birikimini temellükeden Cansever’inen mümeyyiz vasarndanbiri, hiç üphesiz, mütefekkiroluudur. “iir gibi bir ehirolan” Bursa’daki yllarn,stanbul’da Osmanl’nn sonnesli ile ilikilerini, yabanchocalar ve insanlarla kar-lamasn, bu arada Türkiye ve dünyadakimimarlk birikimini temellük etmesini,ülkenin siyasî atmosferinin dönüümsürecine ahitliini, 20. yüzylba varlk felsefesi ve Bat felsefe geleneineyöneltilen eletirilerini, Diez’inslam sanat ile ilgili yazlarnn üzerindekitesirlerini, Fusûsu’l-Hikem okumalar,Elmall tefsiri ile muaakasn,Galatasaray Lisesi, Devlet Güzel SanatlarAkademisi yllarn, Sedat HakkEldem’e ve Ernst Diez’e talebe olu-unu, Tanpnar, Âsaf Hâlet ve NecipFazl’n tesirlerini, stanbul’un “erimi,bitmi Bizans’n verilerinden hareketledeil, kendi kültür hazinelerini kullanarak”ina edili sürecini,ahabn büyüsünü, Proust veWagner’in planlarn, raporlarn,Art Nouveau üslubunu,Menderes’in zaaarn,Paolo Soleri’nin projesi üzerinedüüncelerini ve ‘tutumlukent’ kavramn, ekolojikyaklamlarn, mevcut yapstoku hakkndaki deerlendirmelerini,‘Türk evi’ kavramnnne manaya geldiinive daha birçok hususu açkça dile getirenTurgut Cansever, stanbul’un gidereklirik tahayyüle imkân vermeyen birehre dönüme sürecini hazin fotoraflarhalinde gözlerimizin önüne seriyor.Ustaca sorduu sorularla Cansever’ekuatc ve kkrtc bir yolculukta elikeden Ayvazolu, “bilhassa Tanzimat’tanFOTORAF: ZAMAN, KÜRAT BAYHANsonra gal aydnlarn ve yönetici zümrelerinjakoben tutumlar yüzünden, birneslin, sonraki nesilleri kendi ina etti-i [ykt, E.Y.] ehir çerçevesinde ya-amaya mahkûm eden Bat ehirlerinebenzemeye balam, bu yüzden kendiniyenileyemedii gibi, kendi kültürünüde üretemez hale gelmi” olmasnnüzerinde srarla duruyor. slam’nestetik bir medeniyet olduuna yapt- vurgunun, Dünyay Güzelletirmek’imüstesna klan hususiyetlerin bandageldiini de eklemek gerekir.MUHAFAZAKÂR SANAT TARTIMALARINA KATKITurgut Cansever’in hem ahsî hem deentelektüel hayatna ilikin ilginç ayrntlarbarndran ve sadece mimariye ilgiduyanlarn deil, tarihe, edebiyata, kültürtarihine de merak duyanlarn severekokuyacaklar kitap, önemli bir boluudoldurmakla kalmyor, son günlerdeki‘muhafazakâr sanat’ tartmalarnada sahih bir bak açs getiriyor. HilmiYavuz, Cansever’in vefatndan sonrayazd o incelikli yazda unlar söylüyordu:“Türkiye’de mimarinin ‘Dünyaygüzelletirmek’ yerine, Dünya’y çirkinletirmekten;Edward Said’in dedi-i gibi, bize Vahiy’le ‘tamamlanm birDünya olarak’ verilmi olan bu Dünya’ysüslemek (tezyin etmek) yerine, deitiripbozmaktan, elbette ve öncelikle mimarlarsorumludur. Turgut aabey, bu ‘kültürelkirlenme’nin, ‘kendi inanç temellerindenkopartlan, inançlarnn özüyle balarkesilerek yabanclatrlan’ slam toplumlarnda‘en vahim ve tahripkâr boyutlara’ulatn bildiriyor; -diyor ki: ‘[Mimarialannda] kültürel kirlenme, özündeteknolojiyi kendi bana yaratc güç addetmekgibi temel bir yanlgy tamaktadr.ehre, topraa, dünyaya Allah’nazametinin ve cemâl sfatnn tecelli etti-i yerler ve insanlarn idrak edecei alanlarolarak bakmak yerine bugün, bu alanlaraait meselelere bürokrat ve teknokratlarngözlükleriyle baklmakta[dr].”Dünyay Güzelletirmek, bir yandanuzun bir süredir kar karya olduumuzzevk hezimetinin nasl bir entelektüelarka planla giderebileceininipuçlarn vermesi, dier yandan da“medeniyet kopmalar srasnda yaananzihinsel krizlerden nasl çklabileceini”göstermesi bakmndan birklavuz kitap niteliinde.