Yazar emekli olur mu?

KÝ TAP ZAMANIKAPAK7 OCAK 2013 PA ZAR TE SÝMárquez, yapacak bir eyler bulmutu:Yatakta kitap okumak! Bununyan sra, tpk Roth gibi, daha önceokumaya vakit bulamad tüm kitaplarokuduunu söyleyen yazar dinleyelim:“Önceleri yazmadm zaman neyaparsam yapaym bir dikkat danklsorunu yaadm anmsyorum. Öledensonra 3’e kadar hayatta kalabilmek,sknty atabilmek için bir aktivite uydurmamgerekti. Ama imdi bu houmagidiyor.” Sonuç olarak yazmay brakmak,kendi deyiiyle Márquez’in hayatndahiçbir deiiklie neden olmadve yazmaya ayrd saatler daha skcilere esir dümedii için de Márquezkararndan memnun.Kimi yazarlara göre yazmann varolusalbir anlam var, onu bir zanaat,profesyonel bir i olarak görüp vaktigeldiinde emekli olmak, çekip gitmekpek öyle akl erdirilebilecek birdurum deil. Kimilerince de yazmakbir zanaat ve böyle olduu için de zamangeldiinde brakp gitmek gayetdoal. Eleini duvara asan, kendine,eine dostuna vakit ayrabilen Roth veMárquez örneinden sonra u sorularakla geliyor: Uzun yllar eser üretmibir yazarn edebiyattan emekli olmasmümkün mü? Yazmay brakmakbir yazar için kolay bir tercih mi?Yazarn edebiyata ve okuruna kar- bir sorumluluu yok mu? Yazacakbir ey yok demek anlaml m? Bu sorularncevaplarn vermek kukusuzyazma eyleminin nasl bir ‘ey’ oldu-unun ve kocaman edebiyat ailesininfarkl bireylerinin neler düündüünüanlamaktan geçiyor biraz da. Bu bak,yüzyllarn tartma konusu olan yazmakhastalk mdr, sorusunu yenidendemekten öte, Roth ve Márquez’idaha iyi anlamay salayacak.“AH, BELÂLI BR URATIR YAZMAK”Yazmak denince her yazarn mutlakabir sözü vardr. Hep üzerine konuulacakbir gerçekliktir yazmak. Bu eyleminardndaki ‘sr’r ete kemie bürümekelbette zor. Marguerite Duras,yazma serüvenini anlatt “Yazmak”adl benzersiz denemesinde, yazmahastalndan söz edilebileceini söylerve yazmay bir çlgnlk, bir tür yanardaolarak tanmlar. Duras, bir taraftanda insann neden yazdn veGabriel García MárquezElias CanettiJean Paul Sartre13nasl olup da yazmadn hiç bulamayacankabullenmitir, yaamndolduran ve onu büyüleyen tek eyinyazmak olduunu söylemekten geridurmaz. Yazar onun için tuhaf bir ki-idir, bir çelikidir, ayn zamanda dabir anlamszlk. Yazma eyleminin çokileri gidebileceini söyler Duras, hatta“yazmay brakmaya kadar”.Roth’un yorgunluunu düününceDuras’nn u sözünü hatrlamaktayarar var, zira tam da gücünü yitirmiolduunu düünen ‘ihtiyar’ yazartanmlyor: “Beden gücü olmadan yazlamaz.Yaznn bana oturabilmekiçin, kendinizden ve yazdnz eydendaha güçlü olmanz gerekir.” Yazmasayd,katil olabileceini söyleyen Cioranise yazmay, bir yükten kurtulmakolarak tanmlyor. Sartre, yazmaydünyann üstündeki örtüleri kaldrmakeklinde görüyor ve bunu okuyucununcömertlii karsna görevgibi çkarmak olarak deerlendiriyor.Barthes’a kulak verdiimizde, “Yazmak,bir bakma, dünyay (kitab) krmakve yeniden yapmak demektir.”dediini iitiyoruz.Ferit Edgü imdi Saat Kaç’ta “Ah,belâl bir uratr yazmak.” derkenneye iaret etmekte: “Örnein: Edipyazyor. Roman yazyor. Yazmadanedemedii için (ya da söyleyecek bireyi olduu için) yazyor. Okuyucu içinyazyor. Ama her kolay yant gibi, buyant da aldatcdr. Çünkü yaplan birgenellemedir.” Nezihe Meriç ise yazy,atele oynamak diye tanmlyordu.Bir de tartmann merkezindekiisme bakalm. The Paris Review’da yaymlanansöyleisinde “Kendinizi nasltanmlyorsunuz?” sorusuna Roth:“Daha çok gün boyunca yazan biri gibiyim.”cevabn verir. Roth, yazmann,baln yüzmesi, kuun uçmasgibi kendisi için doal bir ey olmad-n söyler, onun için yazmak, karma-k bir kimlie dönümektir.“YAZMASAM DEL OLACAKTIM”Yazmak denince, Sait Faik’in Türkedebiyatnn klasiklerinden biri halinegelen “Haritada Bir Nokta” adlöyküsüne deinmeden olmaz. ÖyküdeAda’ya seneler sonra dönen ve etliyesütlüye karmadan huzur içindebir yaam dileyen yazarn, gördü-ü hakszlk karsnda yeniden yazyasarlmas anlatlr. En can alc, dillerdendümeyen bölüm öykününson cümlesidir: “Söz vermitim kendikendime: Yaz bile yazmayacaktm.Yaz yazmak da bir hrstan bakane idi? Burada namuslu insanlararasnda sakin ölümü bekleyecektim.Hrs, hiddet neme gerekti? Yapamadm.Kotum tütüncüye, kalem kâtaldm. Oturdum. Ada’nn tenha yollarndagezerken canm sklrsa küçükdenekler yontmak için cebimde tadmçakm çkardm. Kalemi yonttum.Yonttuktan sonra tuttum öptüm.Yazmasam deli olacaktm.” TomrisUyar, bu duyguyu tamayan kiinin,yazya atlmas kadar yorucu, anlamszbir heves olamaz yorumunda bulunur.Yazmann temel gereklerini isekrlmamak, küsmemek ve ylmamakolarak belirtir. Hele bu alkanlklardanyoksunsa kii ruh saln yitirebilir,diye de ekler.YAZMAK: METOTLU DELLKTomris Uyar, yazmay metotlu bir deliliebenzetir ve bu deliliin yolu skbir disiplinden geçer. Uyar, sanat kaygsnntemelinde zanaat kaygs bulunmasgerektiini söyler. Peki, TomrisUyar ne için yazyordu: “Belki de varolduumu kantlamak için yazyorum.Belki, edebiyat bir miras, bir süreklilikdiye düündüümden yazdan kopamyorum.Belki bir anlna da olsabir dünya kurma ve onu istediim gibiileme özgürlüünden vazgeçemiyorum.Bütün bunlar bir yana, yazmadanedemediim için yazyorum.” Ya Borges…Edebiyatn kendisi için hayati birönemi olduunu düünüyordu. Kendideyiiyle, yazdklarnn çok iyi oldu-unu düünmesinden deil, yazmadanyaayabileceine inanmad için:“Yazmadm zaman bir tür vicdanazab çekiyorum.”airler için baka bir anlam varyazmann, Hilmi Yavuz “Yazmak”iirinde “yazmak, dirliimdir benim”derken, lhan Berk “Bakalarnbilmem, yazmak benim için cehennemdir”der. Berk’in bu cehenneminasl tanmladn kendisindendinleyelim: “Bana bu düünceyiverense yazmann zorluu, güçlü-ü, kahredicilii deildir. Bunu söy-