HAZAR WORLD - SAYI 39 - ŞUBAT 2016
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
www.hazarworld.com<br />
YILLARA GÖRE TÜRKMENISTAN’IN DOĞAL GAZ<br />
TÜKETIMI (MILYAR METREKÜP)<br />
TÜRKMENISTAN’IN DOĞAL GAZ İHRACATINDA<br />
ÜLKELERIN PAYI (2014)<br />
30<br />
25<br />
20<br />
15<br />
10<br />
5<br />
Rusya<br />
%21<br />
Kazakistan<br />
%1<br />
ran<br />
%16<br />
Çin<br />
%62<br />
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011<br />
2012<br />
2013<br />
2014<br />
Kaynak: BP Statistical Review of World Energy, Haziran 2015<br />
day 28 January 16<br />
ÇİN, TÜRKMENİSTAN’IN EN BÜYÜK PAZARI<br />
Ülkede doğal gaz tüketimi kadar üretimi de hızla artıyor.<br />
2009-2014 yılları arasında yaklaşık %91 oranında artan<br />
üretim 69,3 milyar metreküpe ulaştı. Türkmenistan Enerji<br />
Bakanlığı’nın tahminlerine göre ülkenin doğal gaz üretimi<br />
2030 senesinde 230 milyar metreküpe yükselecek. Üretim<br />
artacağı için ülkenin ihracat rakamları da doğal olarak artış<br />
gösterecektir. Peki mevcut pazarlar Türkmenistan’ın artan<br />
ihracatını karşılayabilecek mi?<br />
Türkmenistan 2014 senesine kadar 4 ülkeye doğal gaz<br />
ihraç ediyordu: Çin, Rusya, İran ve Kazakistan. Çin,<br />
Türkmenistan’ın en büyük ihracat pazarı ve 2014 senesinde<br />
ülkenin toplam doğal gaz ihracatının %62’si bu pazara yapıldı.<br />
Fakat Türkmenistan için mevcut pazarlar gelecek vaat<br />
etmiyor. Türkmenistan ikinci en büyük ihracat pazarı olan<br />
Rusya’ya 2014 senesinde 9 milyar metreküp ihracat yapsa<br />
da, Rusya 4 Ocak <strong>2016</strong> itibarıyla Türkmenistan’dan doğal gaz<br />
almayı durdurdu. Rusya gaz alımını durdurmasına gerekçe<br />
olarak fiyatları gösterdi fakat uzmanlara göre gerçek daha<br />
farklı. Rusya özellikle batı tarafından yaptırımlara maruz<br />
bırakıldıktan sonra kendi doğal gazını satmakta güçlük çekiyor.<br />
Bu durum dolaylı olarak Rusya’nın diğer ülkelerden ithal<br />
ettiği doğal gaza olumsuz yansıyor.<br />
Diğer taraftan, Türkmenistan İran’a yıllık yaklaşık 6,5 milyar<br />
metreküp doğal gaz satıyor. Fakat İran da Türkmenistan’dan<br />
aldığı doğal gazı azaltmayı planlıyor. Nitekim İran Petrol<br />
Bakanı Bijen Namdar Zengene 11 Ağustos 2015 tarihinde<br />
yaptığı açıklamada İran’ın artık Türkmenistan doğal gazına<br />
ihtiyacının kalmadığını bildirdi. Batı ile nükleer müzakerelerin<br />
olumlu sonuçlanması İran’ı bu açıklamayı yapmaya<br />
itmiş oldu. Dünyada en büyük ikinci doğal gaz rezervlerine<br />
sahip olan İran’ın önümüzdeki 6-7 sene içerisinde doğal gaz<br />
Türkmenistan için mevcut<br />
pazarlar gelecek vaat etmiyor.<br />
Türkmenistan ikinci en büyük<br />
ihracat pazarı olan Rusya’ya 2014<br />
senesinde 9 milyar metreküp<br />
ihracat yapsa da, Rusya 4 Ocak<br />
<strong>2016</strong> itibarıyla Türkmenistan’dan<br />
doğal gaz almayı durdurdu.<br />
üretimini ciddi oranda artıracağı öngörülüyor. Dolayısıyla<br />
İran pazarı da Türkmenistan için artık cazibesini kaybetmiş<br />
durumda.<br />
Öte yandan, Türkmenistan Kazakistan’a yıllık yaklaşık 0,5<br />
milyar metreküp doğal gaz satıyor. Kazakistan özellikle<br />
nüfusun yoğun olarak yaşadığı güney ve doğu bölgelerindeki<br />
ihtiyacı, altyapı yetersizliği nedeniyle Türkmenistan<br />
ve Özbekistan’dan ithal ettiği doğal gazla karşılıyor. Her ne<br />
kadar Kazakistan yaklaşık 2,5 trilyon metreküp doğal gaz<br />
rezervlerine sahip olsa da, bu kaynaklar daha ziyade ülkenin<br />
batısında bulunuyor. Kazakistan’ın batısından güneyine doğal<br />
gaz taşımak için 2010 senesinde Beyneu-Bozoi-Shymkent Boru<br />
Hattı’nın inşasına başlandı. 1475 kilometre uzunluğundaki<br />
boru hattının <strong>2016</strong>’nın ikinci çeyreğinde hizmete sunulması<br />
planlanıyor. Dolayısıyla Türkmenistan, Kazakistan’a sattığı<br />
doğal gazı da <strong>2016</strong>’nın ikinci yarısından itibaren durdurmak<br />
zorunda kalacaktır.<br />
<strong>HAZAR</strong> <strong>WORLD</strong><br />
47
Change language