HAZAR WORLD - SAYI 39 - ŞUBAT 2016

ÖZBEKİSTAN SİNEMASI
07
09
07
“Rabat’ın Çakalları” (1927).
08
“Azamat” (1940).
09
19. yüzyıl sonu Hive şehri açık
hava tiyatrosu.
10
Fotoğraf makinası ve Özbekler.
11
19. yüzyıl sonu Hive şehri
sinema salonu.
08
10
Vizyona girmesiyle Özbekistan’da büyük ses getiren filmi
halk çok beğendi. Bu filmin başarısı Lenin’in; “Sinema
Doğu’da büyük bir ilgi çekecek ve onun sayesinde yapılan
propaganda çok daha etkili olacaktır” sözlerinin hayata
geçtiğini gösterdi. Bu dönemde Sovyetler ’de yapılan
filmlerde halk çağdaş hayata, kolhoz kuruculuğuna ve
Bolşevizm’e teşvik edildiği gibi kadının köleliği, ezilmesi
ve geçmiş dünyanın kötülüğü yansıtılıyordu.
Bu yıllarda Özbekistan Sovyet Cumhuriyeti’nde üretilen
bir diğer ilgi çekici eser ise “İkinci Eş” isimli film. Kadının
özgürlüğünün konu edildiği bu filmde toplumdaki çok
eşlilik psikolojisi ve kadına karşı insanlık dışı yaklaşımlar
açıkça dile getiriliyor. Yeni kurulan toplum düzeninde
kadının toplumdaki rolü ve statüsünün daha üstün
olduğu yansıtılıyor. Bu yıllarda yapılan ve Özbekistan’da
sinema izleyicisi tarafından oldukça sevilen bir
diğer yapıt “Rabat’ın Çakalları” filmiydi. Bu filmin
başarısının esas sebebi, Özbek kadın seyircilerinin bu
filmde sanki bir aynada kendi hayatlarının yansımasını
seyretmeleriydi. Bu filmde de toplumda kadına ve kadın
haklarına karşı olan baskı konu ediliyor. Filmin bir diğer
özelliği de, Özbek filmleri arasında sinema için özel
müzik bestelenen ilk film olması. Bu filmin müziğini,
o dönem Özbekistan Sovyet Cumhuriyeti’nde ünlü bir
sanatçı olan V. Uspenskiy besteledi. Böylelikle 1927’de
çekilen “İkinci Eş” ve “Rabat’ın Çakalları” filmleri
Özbekistan’da ilk sesli filmlerin
gösterimi 1931 yılında Moskova’dan
gönderilen bir ekip tarafından
yapıldı. Bu ekip, Özbekistan’da
kasaba ve köyleri dolaşarak sesli
filmlerin gösterimini sağladı.
Özbekistan’da yeni bir sanat dalı olan sinematografiye
büyük merak olduğunu ve geniş halk kitlelerinin bu
sanata ilgi duyduklarını ortaya çıkardı.
1930’lu yılların Sovyet Özbekistan’ı sinemasını anlatırken
O. Frelih’in yönetmenliğini yaptığı “Dindarın Kızı”
isimli filmden de söz etmeden olmaz. Bu film, doğallığı,
öykünün açıklığı ve milli gelenekleri olduğu gibi
yansıttığından ötürü seyircinin büyük ilgisini kazandı.
Bu yıllarda yapılan ve Özbek sinema seyircisi tarafından
büyük ilgi gören bir diğer film de “Gizli Fayton”dur.
Etkili bir hikayeye sahip olan bu filmde yönetmen, milli
unsurları temel alarak toplumsal açıdan önem verilen
bazı meselelere değiniyor, dönemin zorluklarını ortaya
60 ŞUBAT 2016 SAYI 36