978-605-335-642-4 Erken Çocukluk Eğitimi Kuramdan Uygulamaya

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİ

Kuramdan Uygulamaya

Editörler

Dr. Öğr. Üyesi Fatma YAŞAR EKİCİ

İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Eğitim Fakültesi,

Temel Eğitim Bölümü, Okul Öncesi Eğitimi Ana Bilim Dalı

Dr. Öğr. Üyesi Kamil Arif KIRKIÇ

İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Eğitim Fakültesi,

Eğitim Bilimleri Bölümü, Rehberlik Psikolojik Danışmanlık Ana Bilim Dalı

NOBEL TIP KİTABEVLERİ

ÖN SÖZ

Erken çocukluk dönemi, diğer ifadeyle okul öncesi dönem, insan yaşamının en önemli evresidir. Bunun

temel nedeni, erken çocukluk dönemindeki gelişim ve deneyimlerin yaşamın ilerleyen tüm yıllarına

etki etmesidir. Bu yönüyle erken çocukluk dönemi, insanın gelecek yıllarının yapı taşını oluşturur.

Erken çocukluk dönemi için uluslararası alanyazında 0-8 yaş aralığı kastedilirken, ülkemizde 0-6

yaş aralığı için erken çocukluk dönemi ifadesinin kullanımı yaygındır. Ülkelerin erken çocukluk dönemi

ile ilgili farklı tanımları olmakla birlikte bu tanımların ortak yönü ele alındığında erken çocukluk

dönemi “çocuğun doğduğu günden ilkokula başladığı güne kadar geçen yılları kapsayan evre” olarak

ifade edilebilir.

Erken çocukluk eğitimi ise erken çocukluk döneminde verilen ve çocukların çok boyutlu (bilişsel,

sosyal-duygusal, motor, dil ve öz bakım) gelişimlerini destekleyici, kazanım edindirme odaklı eğitimdir.

“Erken Çocukluk Eğitimi Kuramdan Uygulamaya” adlı bu kitap, Türkiye’deki yirmi üniversitede

görev yapan 29 akademisyen ve bir üniversitenin uygulama anaokulunda görev yapan bir uzman olmak

üzere 30 yazar tarafından yazılmış toplam 22 bölümden oluşmaktadır.

Kitabın erken çocukluk eğitimi alanıyla ilgilenen; akademisyenlere, öğretmenlere, öğretmen adaylarına

ve erken çocukluk eğitimi hakkında bilgi sahibi olmak isteyen ilgili tüm okurlara katkı sunması

amaçlanmıştır.

Kitapta yer alan her bir bölümde, ilgili konunun kuramsal çerçevesi ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Uygulama içerikli olan bölümlerde ise kuramsal açıklamaların ardından etkinlik/uygulama örneklerine/önerilerine

yer verilmiştir.

Kitabın ilk bölümünde Doç. Dr. Selvinaz Saçan ve Arş. Gör. Sevinç Zeynep Kavruk, “Erken Çocukluk

Döneminde Gelişim” konusunu açıklamıştır. Bu bölümde, erken çocukluk döneminde gerçekleştirilecek

eğitim süreçlerinin etkili olabilmesi için bu dönemde gerçekleşen gelişimin eğitimciler

tarafından bilinmesi gerekliliği üzerinde durulmuştur. Yazarlar, erken çocukluk döneminde gelişim

ile ilgili temel kavramları ve gelişimin temel ilkelerini sunduktan sonra gelişimi etkileyen faktörleri ve

erken çocukluk döneminde gelişim özelliklerini, her bir gelişim alanını ayrı ayrı ele alarak açıklamıştır.

İkinci bölümde “Erken Çocukluk Döneminde Öğrenme” ana başlığı altında Doç. Dr. Özge Pınarcık

Sakaryalı ve Arş. Gör. Nur Banu Yiğit, öğrenme ve erken öğrenme kavramlarını açıklamıştır.

Bölümde çocukların erken çocukluk döneminde öğrenmelerini önemli derecede etkileyecek on iki

iii

iv

ÖN SÖZ

faktör ele alınmıştır. Erken çocukluk dönemindeki öğrenme yeterlilikleri açıklanmış ve ortaya konulan

yeterliliklerin öğrenme kuramları çerçevesinde ilişkileri ifade edilmiştir. Çocuğun öğrenmesine

katkı sağlayabilecek hususlar açıklanarak gerek öğretmenlerin gerek ebeveynlerin erken çocukluk eğitiminde

dikkat etmeleri gereken noktalar belirtilmiştir.

Üçüncü bölümde Dr. Fatma Yaşar Ekici ve Dr. Kamil Arif Kırkıç “Erken Çocukluk Dönemi Eğitim

Programları” konusunu açıklamıştır. Bölümün başında genel olarak eğitim programı ve eğitim

programlarının özellikleri ele alındıktan sonra erken çocukluk dönemi eğitim programları ayrıntılı

olarak değerlendirilmiştir. Dünyada uygulanan çocuk merkezli erken çocukluk dönemi eğitim programlarının

dayandığı temel yaklaşımlara değinilmiş, ardından Türkiye’de erken çocukluk dönemi eğitim

programlarının tarihçesi anlatılmıştır. Güncel haliyle ülkemizde uygulanmakta olan 0-36 Aylık

Çocuklar İçin Eğitim Programı ve 36-72 Aylık Çocuklar İçin Okul Öncesi Eğitim Programı; öğrenme

ortamı, günlük eğitim akışı, etkinlik planı, değerlendirme ve aile eğitimi/katılımı çerçevesinde ayrıntılı

olarak açıklanmıştır.

Dördüncü bölümde Doç. Dr. Ayhan Babaroğlu, “Erken Çocukluk Eğitim Kurumlarında Eğitim

Ortamları ve Öğrenme Merkezleri” başlığı altında erken çocukluk eğitimi ortamlarının güvenlik, hijyen,

eğitim programına uygunluk, estetik gibi özelliklerinin nasıl olması gerektiğini ayrıntılı olarak

açıklamıştır. Bölümde ayrıca, farklı erken çocukluk eğitimi yaklaşımları çerçevesinde eğitim ortamlarının

ve öğrenme merkezlerinin sahip olması gereken özelliklerden bahsedilmiştir. Montessori, Reggio

Emilia, Waldorf, HighScope, Head Start, Bank Street, Creative Curriculum ve Proje yaklaşımlarında

eğitim ortamlarının nasıl yapılandırıldığı hakkında bilgi verilmiştir. Öğrenme merkezleri ve yararları

açıklanarak bölüm tamamlanmıştır.

Beşinci bölümde Abdulhamit Karademir, erken çocukluk eğitiminde kullanılması uygun olan özel

öğretim yöntemlerini “Erken Çocukluk Eğitiminde Özel Öğretim Yöntemleri” başlığı altında sunmuştur.

Çocukların nasıl öğrendiğinin açıklandığı bu bölümde Karademir, aktif birer öğrenen olarak

çocukların farklı zekâ türleri ile nasıl etkin bir öğrenme gerçekleştirebilecekleri konusunda okuyucuları

bilgilendirmiştir. Bölümde, yapılandırmacı yaklaşımın açıklanmasının yanında aktif öğrenmenin

içeriği de paylaşılmıştır. Bölümün sonunda örnek etkinliklere ver verilmiştir.

Altıncı bölümde Dr. Fatma Yaşar Ekici ve Arş. Gör. Sina Güzin Cengiz, ‘Erken Çocuklukta Okula

Uyum ve Erken Okuryazarlık Eğitimi’ konusunu açıklamıştır. Yazarlar bu bölümde okula uyum, okul

olgunluğu, okul reddi, okula hazırbulunuşluk ve erken okuryazarlık kavramlarını ele almış; ardından

okula uyum ve hazırbulunuşluğu etkileyen faktörlere değinmiştir. Erken çocukluk döneminde okuma

ve yazma farkındalığının ve erken okuryazarlık becerilerinin gelişiminde ailenin rolünün de ele alındığı

bölümün sonunda etkinlik örneklerine yer verilmiştir.

Yedinci bölümde Dr. Nejla Atabey ve Prof. Dr. Mustafa Sami Topçu “Erken Çocukluk Döneminde

Fen Eğitimi” konusunu farklı alt başlıklarla açıklamıştır. Fen eğitiminin erken çocukluk dönemindeki

önemi, amaç ve yararları; erken çocukluk döneminde fen eğitiminde öğretmenin rolü ve kullanabileceği

yöntem ve teknikler ele alınmıştır. Bölümde ayrıca, Yeni Nesil Fen Standartları’na göre okul

öncesi dönemde fen bilimleri eğitimi açıklanıp Milli Eğitim Bakanlığı 2013 Okul Öncesi Öğretim

Programı’ndaki fen eğitimi ile karşılaştırılmıştır. Bölümün sonunda erken çocukluk dönemine yönelik

fen etkinlik örnekleri sunulmuştur.

Sekizinci bölümde Dr. Halil İbrahim Korkmaz “Erken Çocukluk Döneminde Matematik Eğitimi”

başlığı altında on beş temel matematik becerisini ele almış, erken çocuklukta matematik eğitiminde

aile, öğretmen ve toplumun rolüne değinmiştir. Bölümde ayrıca, erken çocuklukta matematik eğitimi-

ÖN SÖZ

v

ne yönelik program ve yaklaşımlar ile erken çocuklukta matematik eğitiminin diğer öğrenme alanları

ile ilişkisi açıklanmıştır. Bölümün sonunda erken çocukluk döneminde matematik eğitimine yönelik

etkinlik önerilerine/fikirlerine yer verilmiştir.

Dokuzuncu bölümde Dr. Ayşe Çiftçi ve Prof. Dr. Mustafa Sami Topçu, “Erken Çocukluk Döneminde

STEM Eğitimi ve Bilgi İşlemsel Düşünme” başlığı altında disiplinler arası bir öğrenme yaklaşımı

olarak STEM eğitimi ve bilgi işlemsel düşünme becerilerini erken çocukluk dönemi bağlamında ele

almışlardır. Bölümde ayrıca, bilgi işlemsel düşünme ve STEM eğitiminin oyun ve aile katılımı ile olan

ilişkisi açıklanmıştır. Bölümün sonunda STEM eğitimi ve bilgi işlemsel düşünme etkinlik örnekleri

sunulmuştur.

Onuncu bölümde erken çocukluk eğitiminde yaparak ve yaşayarak öğrenmeyi sağlayan en

etkili yöntemlerden biri olan drama, Doç. Dr. Erhan Alabay tarafından “Erken Çocukluk Eğitiminde

Drama” başlığı altında sunulmuştur. Yaratıcı dramanın tüm aşamaları görsellerle desteklenerek açıklanmış,

dramanın çocuklar üzerindeki etkisine değinilmiştir. Bölümde dramanın sınıf içinde nasıl

uygulanacağı bilgisi ve örneklerinin sunulmasına ilave olarak orman, doğa, kütüphane, müze gibi alternatif

öğrenme ortamlarında da nasıl uygulanacağı ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Bölümün sonunda

örnek drama atölye planlarına yer verilmiştir.

On birinci bölümde Dr. Merva Kelekçi Olgun, sanat eğitimi ve çocuklar üzerindeki gelişimini “Erken

Çocukluk Döneminde Sanat Eğitimi” başlığı ile sunmuştur. Bölümde ayrıca geleneksel ve dijital

ortamda sanat eğitimi uygulamalarına yer verilmiştir.

On ikinci bölümde Prof. Dr. Işıl Güneş Modiri Dilek, “Erken Çocukluk Döneminde Müzik Eğitimi”

başlığı ile erken çocukluk eğitimine özgü müzik eğitiminin nasıl olması gerektiğini açıklamıştır.

Erken çocukluk döneminde müzik eğitiminin 0-3 ve 3-6 yaş olarak iki alt döneme ayrılarak incelendiği

bölümde, anne karnında başlayabilecek müzik eğitiminin erken çocukluk döneminde farklı yöntemler

ile nasıl gerçekleştirileceği tüm aşamalarıyla açıklanmıştır. Bölümün sonunda erken çocukluk

döneminde müzik etkinlik örnekleri sunulmuştur.

On üçüncü bölümde “Erken Çocukluk Döneminde Müze Eğitimi” konusu Dr. Duygu Yalman

Polatlar tarafından açıklanmıştır. Müzelerin insan hayatına girişi ile başlayan bölümün devamında

çocukların gelişimsel özelliklerinin erken çocukluk müze eğitimini nasıl şekillendirdiğine değinilmiştir.

Bölümde ayrıca, erken çocukluk döneminde müze etkinliğinin nasıl gerçekleştirileceği ile ilgili

ayrıntılı bilgi verilirken çocuk müzeleri ve oyuncak müzeleri açıklanıp örneklendirilmiştir. Bölümün

sonunda erken çocuklukta müze eğitimiyle ilgili etkinlik örneklerine yer verilmiştir.

On dördüncü bölümde Öğr. Gör. Eren Ertör ve Dr. Abdulhamit Karademir, “Erken Çocuklukta

Değerler Eğitimi” konusunu kaleme almıştır. Bu bölümde erken çocukluk döneminde çocukların

edinmesi istenilen değerler sınıflandırılmış, değerler eğitiminde kullanılan yöntem ve yaklaşımlar

açıklanmıştır. Erken çocuklukta değerler eğitiminde aile ve okulun rolüne değinildikten sonra değerler

eğitimine yönelik örnek etkinlikler sunulmuştur.

On beşinci bölümde “Erken Çocukluk Döneminde Dil Eğitimi” konusu Doç. Dr. Bengü Türkoğlu

tarafından açıklanmıştır. Bölümde dilin bileşenleri, dil edinimi, dil gelişim dönemleri, dil ve konuşma

problemleri ve erken çocukluk döneminde yabancı dil öğrenimi ile ilgili ayrıntılı bilgilere yer verilmiştir.

Bölümün sonunda dil gelişimini destekleyen etkinlik örneklerine yer verilmiştir.

On altıncı bölümde Dr. Sezen Camcı Erdoğan, Dr. Şule Güçyeter ve Dr. Savaş Akgül “Erken Çocukluk

Döneminde Özel Yetenekliler Eğitimi” ana başlığı altında erken çocukluk döneminde özel ye-

vi

ÖN SÖZ

tenekli çocukların eğitiminin önemine vurgu yapmıştır. Bölüm içinde erken çocukluk döneminde

özel yeteneklilerin özellikleri, bu dönemde özel yetenek tanılamasının nasıl yapılacağı ve bu tanılama

sonrasında yapılacak eğitimin nasıl olması gerektiği ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Son olarak erken

çocukluk döneminde özel yetenekliler eğitimi için öneriler ve uygulama örneği paylaşılmıştır.

On yedinci bölümde Arş. Gör. Aslı Avcıl ve Dr. Ertan Görgü, “Erken Çocuklukta Özel Eğitim”

ana başlığı altında erken müdahale kavramını açıklamış ve sonrasında erken çocuklukta özel eğitimin

Dünya’daki ve Türkiye’deki sürecini ele almıştır. Bölümün sonunda erken çocukluk döneminde uygulanan

erken müdahale programları ve uygulama örneklerine yer verilmiştir.

On sekizinci bölümde “Erken Çocukluk Eğitiminde Kaynaştırma” konusu, Arş. Gör. Sema İnce

ve Dr. Fatma Yaşar Ekici tarafından kaleme alınmıştır. Bu bölümde erken çocuklukta kaynaştırma

eğitiminin tanımı, tarihçesi, kalitesi, faydaları ve kaynaştırma eğitimini etkileyen faktörler ayrıntılı

olarak açıklanmıştır. Bölümün sonunda erken çocukluk eğitiminde kaynaştırmaya hazırlık etkinlik

örnekleri sunulmuştur.

On dokuzuncu bölümde Doç. Dr. Serpil Pekdoğan “Erken Çocukluk Eğitiminde Yaklaşımlar” ana

başlığı ile Reggio Emilia, Montessori, Waldorf, HighScope, Head Start ve Bank Street yaklaşımlarını

açıklamıştır. Her bir yaklaşım; ortaya çıkış süreci, çocuğa ve eğitime bakışı, eğitim ortamı, aile ve öğretmenin

rolü bağlamında değerlendirilmiştir. Ele alınan her bir yaklaşımın açıklanmasının ardından

yaklaşımla ilgili çeşitli örnekler sunulmuştur.

Yirminci bölümde Prof. Dr. Arzu Özyürek ve Çocuk Gelişimi Uzmanı Ayşe Çetinkaya, “Erken

Çocukluk Döneminde Çocukları Tanıma ve Değerlendirme” ana başlığı altında öncelikle tanıma ve

değerlendirmeyle ilgili kavramları ele almıştır. Bölümde; erken çocukluk döneminde tanıma ve değerlendirmede

dikkat edilecek hususlar belirtilmiş, erken çocuklukta tanıma ve değerlendirme yaklaşım

ve teknikleri örnekler verilerek açıklanmıştır.

Yirmi birinci bölümde Doç. Dr. Mehmet Kanak, “Erken Çocukluk Döneminde Rehberlik ve

Psikolojik Danışmanlık” konusunu açıklamıştır. Bölümde rehberlik hizmet alanları sınıflandırılmış,

erken çocukluk döneminde rehberlik hizmetleri ve bu hizmetler kapsamında öğretmen, müdür ve

psikolojik danışmandan beklenenler ifade edilmiştir. Bölümün sonunda çocuklarla yapılabilecek rehberlik

etkinlik örneklerine yer verilmiştir.

Yirmi ikinci bölümde Öğr. Gör. Eren Ertör ve Öğr. Gör. Gülsüm Akış, “Erken Çocukluk Eğitiminde

Okul ve Aile İlişkileri” konusunu açıklamıştır. Bölümün başında erken çocukluk eğitiminde aile

ile ilk tanışma sürecine değinilmiş; ardından okul ve aile iş birliğinin önemi ve okul-aile ilişkilerini

etkileyen faktörler ele alınmıştır. Bölümde ayrıca, erken çocukluk eğitimi sürecinde ailenin eğitimi

ve ailenin çocuğunun eğitimine katılımı konuları açıklanmıştır. Bölümün sonunda örnek etkinlikler

sunulmuştur.

“Erken Çocukluk Eğitimi Kuramdan Uygulamaya” adlı kitabımızın eğitim camiamıza faydalı olması

temennisiyle…

Editörler:

Dr. Fatma YAŞAR EKİCİ

Dr. Kamil Arif KIRKIÇ

TEŞEKKÜR

“Erken Çocukluk Eğitimi” ile ilgili değerli bilgi ve tecrübeleri, iş birlikçi yaklaşımları ve etkin, nezaketli

iletişimleri ile “Erken Çocukluk Eğitimi Kuramdan Uygulamaya” adlı kitabımızın ortaya çıkmasını

sağlayan kıymetli yazarlarımıza;

Erken çocukluk eğitimi konusunda böyle bir kitabın yayınlanmasına imkân tanıyan ve destek olan

Nobel Tıp Kitabevine ve yayın kuruluna;

Dizgide ve kapak tasarımında nezaketli tavrı, özverili ve titiz çalışması ile katkı sağlayan Hakkı

Çakır’a tüm kalbimizle teşekkür ederiz.

Bu kitabın yayın sürecinde sabır, sevgi, destek ve fedakârlıklarını hiç eksik etmeyen ailelerimize ve

sevdiklerimize de can-ı gönülden teşekkür ederiz.

Ve tabii ki bu kitabın yazılmasının ana kaynağı olan “bugünün yarını, yarının umudu, dünyanın

en büyük saadeti olan ve eğitimlerinden daima sorumlu olduğumuz tüm çocuklarımız”a varlıkları için

teşekkür ederiz. İyi ki varsınız çocuklar…

Kitabımızın eğitim camiamıza faydalı olması temennisiyle…

Editörler:

Dr. Fatma YAŞAR EKİCİ

Dr. Kamil Arif KIRKIÇ

vii

BÖLÜMLER VE YAZARLAR

1.BÖLÜM:

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE GELİŞİM

Doç. Dr. Selvinaz SAÇAN

Aydın Adnan Menderes Üniversitesi,

Sağlık Bilimleri Fakültesi, Çocuk Gelişimi Bölümü,

Çocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı

ORCID: 0000-0002-6894-4118

selvinaz.sacan@adu.edu.tr

Arş. Gör. Sevinç Zeynep KAVRUK

Aydın Adnan Menderes Üniversitesi,

Sağlık Bilimleri Fakültesi, Çocuk Gelişimi Bölümü

ORCID: 0000-0001-8611-492X

s.zeynep.kavruk@adu.edu.tr

2. BÖLÜM:

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE ÖĞRENME

Doç. Dr. Özge PINARCIK SAKARYALI

Düzce Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Temel Eğitim

Bölümü, Okul Öncesi Eğitimi Ana Bilim Dalı

ORCID: 0000-0001-9652-2089

o_pinarcik@hotmail.com

Arş. Gör. Nur Banu YİĞİT

Düzce Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Temel Eğitim


ORCID: 0000-0002-2078-0185

nurbanubasihos@duzce.edu.tr

3. BÖLÜM:

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİ EĞİTİM PROGRAMLARI


İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi,

Eğitim Fakültesi, Temel Eğitim Bölümü,

Okul Öncesi Eğitimi Ana Bilim Dalı

ORCID: 0000-0001-9159-3312

fatma.ekici@izu.edu.tr / fatmayasarekici@hotmail.com

Dr. Öğr. Üyesi Kamil Arif KIRKIÇ


Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü,

Rehberlik Psikolojik Danışmanlık Ana Bilim Dalı

ORCID: 0000-0002-8902-437X

kamil.kirkic@izu.edu.tr

4. BÖLÜM:

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİM KURUMLARINDA EĞİTİM

ORTAMLARI VE ÖĞRENME MERKEZLERİ

Doç. Dr. Ayhan BABAROĞLU

Hitit Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi,

Çocuk Gelişimi Bölümü

ORCID: 0000 6528-6113

ayhanbabaroglu@hitit.edu.tr

ix

x


5. BÖLÜM:

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNDE ÖZEL ÖĞRETİM

YÖNTEMLERİ

Dr. Öğr. Üyesi Abdulhamit KARADEMİR

Muş Alparslan Üniversitesi, Eğitim Fakültesi,

Temel Eğitim Bölümü, Okul Öncesi Eğitimi Ana Bilim Dalı

ORCID: 0000-0003-3062-8547

a.karademir@alparslan.edu.tr

6. BÖLÜM:

ERKEN ÇOCUKLUKTA OKULA UYUM VE ERKEN

OKURYAZARLIK EĞİTİMİ





ORCID: 0000-0001-9159-3312


Arş. Gör. Sina Güzin CENGİZ




ORCID: 0000-0002-1503-5711

sina.cengiz@izu.edu.tr

7. BÖLÜM:

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE FEN EĞİTİMİ

Dr. Öğr. Üyesi Nejla ATABEY

Muş Alparslan Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Temel Eğitim


ORCID: 0000-0001-8710-3595

n.atabey@alparslan.edu.tr

Prof. Dr. Mustafa Sami TOPÇU

Yıldız Teknik Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Matematik ve

Fen Bilimleri Eğitimi Bölümü, Fen Bilgisi Eğitimi

Ana Bilim Dalı

ORCID: 0000-0001-5068-8796

mstopcu@yildiz.edu.tr

8. BÖLÜM:

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE MATEMATİK

EĞİTİMİ

Dr. Öğr. Üyesi Halil İbrahim KORKMAZ

Ege Üniversitesi, İzmir Ödemiş Sağlık Yüksekokulu,

Çocuk Gelişimi Bölümü, Çocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı

ORCID: 0000-0002-0424-6150

h.ibrahim.korkmaz@ege.edu.tr

9. BÖLÜM:

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE STEM EĞİTİMİ VE

BİLGİ İŞLEMSEL DÜŞÜNME

Dr. Öğr. Üyesi Ayşe ÇİFTÇİ

Muş Alparslan Üniversitesi, Eğitim Fakültesi,

Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Bölümü,

Fen Bilgisi Eğitimi Ana Bilim Dalı

ORCID Numarası: 0000-0001-9005-4333

a.ciftci@alparslan.edu.tr

Prof. Dr. Mustafa Sami TOPÇU

Yıldız Teknik Üniversitesi, Eğitim Fakültesi,

Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Bölümü,

Fen Bilgisi Eğitimi Ana Bilim Dalı

ORCID Numarası: 0000-0001-5068-8796

mstopcu@yildiz.edu.tr

10. BÖLÜM:

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNDE DRAMA

Doç. Dr. Erhan ALABAY

Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Hamidiye Sağlık Bilimleri

Fakültesi, Çocuk Gelişimi Bölümü

ORCID: 0000-0003-4025-2352

erhan.alabay@sbu.edu.tr

11. BÖLÜM:

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE SANAT EĞİTİMİ

Dr. Öğr. Üyesi Merva KELEKÇİ OLGUN

Beykoz Üniversitesi, Sanat Tasarım Fakültesi, Grafik

Tasarımı Bölümü

ORCID: 0000-0002-9670-5771

mervakelekciolgun@beykoz.edu.tr


xi

12. BÖLÜM:

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE MÜZİK EĞİTİMİ

Prof. Dr. Işıl Güneş MODİRİ DİLEK

Trabzon Üniversitesi, Güzel Sanatlar Eğitim Bölümü,

Müzik Eğitimi Ana Bilim Dalı

ORCID: 0000-0001-9159-3312

isilmodiri@trabzon.edu.tr

13. BÖLÜM:

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE MÜZE EĞİTİMİ

Dr. Öğr. Üyesi Duygu YALMAN POLATLAR

Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Eğitim Fakültesi,

Temel Eğitim Bölümü, Okul Öncesi Öğretmenliği

Ana Bilim Dalı

ORCID: 0000-0002-9030-5814

duyguyalman@gmail.com

14. BÖLÜM:

ERKEN ÇOCUKLUKTA DEĞERLER EĞİTİMİ

Öğr. Gör. Eren ERTÖR

Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri

Meslek Yüksekokulu, Çocuk Bakımı ve Gençlik

Hizmetleri Bölümü, Çocuk Gelişimi Programı

ORCID: 0000-0002-7993-7773

eertör@agri.edu.tr

Dr. Öğr. Üyesi Abdulhamit KARADEMİR

Muş Alparslan Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Temel

Eğitim Bölümü, Okul Öncesi Eğitimi Ana Bilim Dalı

ORCID: 0000-0003-3062-8547

a.karademir@alparslan.edu.tr

15. BÖLÜM:

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE DİL EĞİTİMİ

Doç. Dr. Bengü TÜRKOĞLU

16. BÖLÜM:

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE ÖZEL YETENEKLİLER

EĞİTİMİ

Dr. Öğr. Üyesi Sezen CAMCI ERDOĞAN

İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Üniversitesi,

Eğitim Fakültesi, Özel Eğitim Bölümü,

Özel Yetenekliler Eğitimi Ana Bilim Dalı

ORCID: 0000-0002-5059-9168

scamci@istanbul.edu.tr

Dr. Öğr. Üyesi Şule GÜÇYETER

Uşak Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Özel Eğitim Bölümü,

Özel Yetenekliler Eğitimi Ana Bilim Dalı

ORCID: 0000-0002-5483-3222

sule.gucyeter@usak.edu.tr

Dr. Öğr. Üyesi Savaş AKGÜL

Biruni Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Özel Eğitim

Bölümü, Özel Eğitim Ana Bilim Dalı

ORCID: 0000-0003-0436-2765

sakgul@biruni.edu.tr

17. BÖLÜM:

ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM

Arş. Gör. Aslı AVCIL

Biruni Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Özel Eğitim

Bölümü, Özel Eğitim Ana Bilim Dalı

ORCID: 0000-0002-0864-616X

avcilasli7@gmail.com

Dr. Öğr. Üyesi Ertan GÖRGÜ

İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Eğitim Bilimleri

Fakültesi, Temel Eğitim Bölümü,


ORCID: 0000-0002-1932-6049

ertangorgu@gmail.com

ertan.gorgu@medeniyet.edu.tr

Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Temel

Eğitim Bölümü, Okul Öncesi Eğitimi Ana Bilim Dalı

ORCID: 0000-0001-6347-691X

turkoglubengu@gmail.com

xii


18. BÖLÜM:

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNDE KAYNAŞTIRMA

Arş. Gör. Sema İNCE




sema.balci60@gmail.com

ORCID: 0000-0002-3007-7637






ORCID: 0000-0001-9159-3312

19. BÖLÜM:

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNDE YAKLAŞIMLAR

Doç. Dr. Serpil PEKDOĞAN

İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Temel Eğitim


ORCID: 0000-0003-0027-3001

serpil.pekdogan@inonu.edu.tr

20.BÖLÜM:

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE ÇOCUKLARI TANIMA

VE DEĞERLENDİRME

21. BÖLÜM:

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE REHBERLİK VE

PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK

Doç. Dr. Mehmet KANAK

Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Temel

Eğitim Bölümü,


ORCID: 0000-0003-3583-5545

mkanak@cumhuriyet.edu.tr

22. BÖLÜM

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNDE OKUL ve AİLE

İLİŞKİLERİ

Öğr. Gör. Eren ERTÖR




ORCID: 0000-0002-7993-7773

eertor@agri.edu.tr

Öğr. Gör. Gülsüm AKIŞ




ORCID: 0000-0002-7620-833X

gakis@agri.edu.tr

Prof. Dr. Arzu ÖZYÜREK

Karabük Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Çocuk

Gelişimi Bölümü

ORCID: 0000-0002-3083-7202

a.ozyurek@karabuk.edu.tr

Çocuk Gelişim Uzmanı Ayşe ÇETİNKAYA

Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi,

Uygulama Anaokulu

ORCID: 0000-0002-6873-6239

aysecettt@outlook.com

İÇİNDEKİLER

ÖN SÖZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . iii

TEŞEKKÜR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vii

BÖLÜMLER VE YAZARLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ix

1.BÖLÜM

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE GELİŞİM. . . . . 1

Selvinaz SAÇAN - Sevinç Zeynep KAVRUK

Giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

1. Gelişim İle İlgili Temel Kavramlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

2. Gelişimin Temel İlkeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

3. Gelişimi Etkileyen Faktörler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

3.1. Kalıtım . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

3.2. Çevre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

3.3. Hormonlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

4. Erken Çocukluk Döneminde Gelişim Özellikleri . . . . . . . . . . . 5

4.1. Erken Çocukluk Döneminde Fiziksel ve Motor Gelişim . . . . . . . . . . 5

4.1.1. Motor Gelişim Kuramları ve Motor Gelişim Özellikleri . . . . . . . . . 5

4.1.2. Erken Çocukluk Döneminde Fiziksel ve Motor Gelişimin

Desteklenmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

4.2. Erken Çocukluk Döneminde Bilişsel Gelişim. . . . . . . . . . . . . . . . 9

4.2.1. Bilişsel Gelişim Kuramları ve Bilişsel Gelişim Özellikleri . . . . . . . . 9

4.2.2. Erken Çocukluk Döneminde Bilişsel Gelişimin Desteklenmesi . . . .15

4.3. Erken Çocukluk Döneminde Dil Gelişimi . . . . . . . . . . . . . . . . . .16

4.3.1. Dil Gelişim Kuramları ve Dil Gelişim Özellikleri . . . . . . . . . . . . .17

4.3.2. Erken Çocukluk Döneminde Dil Gelişimin Desteklenmesi. . . . . . .20

4.4. Erken Çocukluk Döneminde Sosyal-Duygusal Gelişim . . . . . . . . . .20

4.4.1. Sosyal Duygusal Gelişim Kuramları ve Gelişim Özellikleri . . . . . . .21

4.4.2. Erken Çocukluk Döneminde Sosyal-Duygusal Gelişimin

Desteklenmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24

4.5. Erken Çocukluk Döneminde Öz Bakım Becerilerinin Gelişimi. . . . . .24

4.5.1. Öz Bakım Becerilerinin Gelişim Özellikleri. . . . . . . . . . . . . . . .25

4.5.2. Erken Çocukluk Döneminde Öz Bakım Becerilerinin

Desteklenmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25

Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26

2.BÖLÜM

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE ÖĞRENME . . .29

Özge PINARCIK SAKARYALI - Nur Banu YİĞİT

1. Öğrenme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29

2. Erken Öğrenme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29

2.1. Aktif Katılımı Sağlamak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

2.2. Sosyal Katılımı Sağlamak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

2.3. Anlamlı Faaliyetlere Yer Vermek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31

2.4. Yeni Bilgileri Önceki Bilgilerle İlişkilendirmek. . . . . . . . . . . . . . .31

2.5. Stratejik Olmak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32

2.6. Öz Denetimi Sağlamak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32

2.7. Önceki Bilgileri Yeniden Yapılandırmak . . . . . . . . . . . . . . . . . .33

2.8. Ezberden Ziyade Anlamayı Hedeflemek . . . . . . . . . . . . . . . . . .33

2.9. Çocukların Edindikleri Bilgileri Günlük Hayata Transfer

Etmeyi Öğrenmelerine Yardımcı Olmak . . . . . . . . . . . . . . . . . .34

2.10. Pratik Yapmak İçin Zaman Ayırmak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34

2.11. Gelişimsel ve Bireysel Farklılıkları Dikkate Almak . . . . . . . . . . . .35

2.12. Motive Olmuş Çocuklar Yaratmak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36

3. Genel Öğrenme Yeterlilikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37

3.1. Genel Bilişsel Beceriler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37

3.1.1. Kısa Süreli Bellek ve İşleyen Bellek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37

3.1.2. Dikkat Kontrolü ve Dikkat Değiştirme . . . . . . . . . . . . . . . . . .37

3.1.3. Bilişsel Esneklik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37

3.1.4. Kısıtlayıcı Kontrol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37

3.1.5. Bilişsel Öz Düzenleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38

3.1.6. Yönetici İşlevler ve Belirli Konularda Öğrenme . . . . . . . . . . . . .38

3.2. Diğer Öğrenme Becerileri ve Eğilimleri . . . . . . . . . . . . . . . . . .38

4. Öğrenme Kuramları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39

4.1. Bilişsel Öğrenme Kuramı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40

4.1.1. Sosyal Bilişsel Teori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40

4.1.2. Bilişsel Davranışsal Teori. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40

4.1.3. Bilişsel Öğrenme Stratejileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40

4.2. Davranışçı Öğrenme Kuramı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41

4.2.1. Davranışçı Öğretim Stratejileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41

4.3. Yapılandırmacı Öğrenme Kuramı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42

4.3.1. Yapılandırmacı Öğrenme Stratejileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42

4.4. Hümanist Öğrenme Kuramı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43

xiii

xiv

İÇİNDEKİLER

4.4.1. Hümanist Öğrenme Kuramının İlkeleri . . . . . . . . . . . . . . . . .43

4.5. Bağlantılı Öğrenme Kuramı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44

5. Öğrenme İle İlgili Örtük Teoriler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

5.1. Zihin Teorisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44

5.2. Fiziksel Nesne Teorileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

5.3. Sayıların Teorileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45

5.4. Yaşayan Şey Teorileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45

6. İstatistiksel Öğrenme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

6.1. Örnekleme İstatistiklerine Duyarlılık . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

7. Nedensel Çıkarımı Anlamak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46

7.1. Nedensel Değişkenleri Ayırt Etme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46

7.2. Nedenselliği Anlamak için Keşif Oyunu Kullanma . . . . . . . . . . . .46

8. Yetişkin Dilinin Öğrenme Üzerindeki Etkileri. . . . . . . . . . . . 47

8.1. Etiketleme Nesnelerinin Endüktif Akıl Yürütme Üzerindeki Etkileri . .47

8.2. Genel Dilin Çocukların Bilişine Etkileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48

Sonuç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48

Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48

3. BÖLÜM

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİ

EĞİTİM PROGRAMLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51

Fatma YAŞAR EKİCİ – Kamil Arif KIRKIÇ

Giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51

1. Eğitim ve Eğitim Programı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52

1.1. Eğitim Programı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52

1.2. Öğrenme ve Eğitim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

1.3. Eğitim Programının Ögeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53

1.4. Eğitim Programının Özellikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54

1.5. Program Geliştirme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

1.6. Program Değerlendirme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

2. Erken Çocukluk Eğitimi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

2.1. Erken Çocukluk Eğitiminin Amaçları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .56

2.2. Erken Çocukluk Eğitiminin Temel İlkeleri . . . . . . . . . . . . . . . . .56

3. Erken Çocukluk Dönemi Eğitim Programları . . . . . . . . . . . . 57

4. Dünyada Uygulanan Çocuk Merkezli Erken Çocukluk

Dönemi Eğitim Programlarının Dayandığı Temel

Yaklaşımlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .58

5. Türkiye’de Uygulanan Erken Çocukluk Dönemi Eğitim

Programları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

5.1. Türkiye’de Uygulanan Erken Çocukluk Dönemi Eğitim

Programlarının Tarihçesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .62

5.2. Türkiye’de 2013 Yılında Güncellenerek Uygulamaya Konulan

Erken Çocukluk Dönemi Eğitim Programları . . . . . . . . . . . . . . .63

5.2.1. 0-36 Aylık Çocuklar İçin Eğitim Programı . . . . . . . . . . . . . . . .63

5.2.1.1. 0-36 Aylık Çocuklar İçin Eğitim Programı’nda Öğrenme Ortamı,

Günlük Akış, Etkinlik Planı ve Değerlendirme . . . . . . . . . . . .64

5.2.1.2. 0-36 Aylık Çocuklar İçin Eğitim Programı ve Aile Eğitimi/Aile

Katılımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .64

5.2.2. 36-72 Aylık Çocuklar İçin Okul Öncesi Eğitim Programı . . . . . . . 65

5.2.2.1. 36-72 Aylık Çocuklar İçin Okul Öncesi Eğitim Programı’nda

Eğitim Ortamı ve Öğrenme Merkezleri . . . . . . . . . . . . . . . .68


Etkinlik Çeşitleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .70


Aylık Eğitim Planı, Günlük Eğitim Akışı, Etkinlik Planı ve

Değerlendirme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

5.2.2.4. 36-72 Aylık Çocuklar İçin Okul Öncesi Eğitim Programı ve

Aile Eğitimi/Aile Katılımı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72

Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .73

4. BÖLÜM

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİM KURUMLARINDA

EĞİTİM ORTAMLARI VE ÖĞRENME

MERKEZLERİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .77

Ayhan BABAROĞLU

Giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .77

1. Erken Çocukluk Eğitimi Kurumlarında Eğitim Ortamları . . . . .78

1.1. Güvenlik ve Sağlık . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .78

1.2. Gelişimsel Olarak Uygun Bir Ortam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78

1.3. Keşif ve Oyun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .79

1.4. Boyut/Alan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .79

1.5. Ses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .79

1.6. Donanım ve Materyallerin Uygunluğu. . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

1.7. Estetik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .80

2. Erken Çocukluk Eğitimi Yaklaşımlarında Eğitim Ortamları. . . 80

2.1. Montessori Yaklaşımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

2.2. Reggio Emilia Yaklaşımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .81

2.3. Waldorf Yaklaşımı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

2.4. High Scope Yaklaşımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .81

2.5. Head Start Yaklaşımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .82

2.6. Bank Street Yaklaşımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .82

2.7. Proje Yaklaşımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .83

2.8. Creative Curriculum Yaklaşımı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

3. Erken Çocukluk Eğitim Kurumlarında Öğrenme Merkezleri . . .83

3.1. Blok Merkezi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

3.2. Kitap/Okuma/Yazma/Çizme Merkezi . . . . . . . . . . . . . . . . . . .86

3.3. Müzik/Dans Merkezi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .86

3.4. Dramatik Oyun Merkezi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .87

3.5. Sanat ve Yaratıcılık Merkezi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .88

3.6. Bilim ve Keşif Merkezi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .89

3.7. Kum ve Su Merkezi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .90

3.8. Matematik ve Manipülatif Oyun Merkezi . . . . . . . . . . . . . . . . .91

4. Erken Çocukluk Eğitim Kurumlarında Öğrenme

Merkezlerinin Yararları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .91

Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .92

5. BÖLÜM

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNDE ÖZEL

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .95

Abdulhamit KARADEMİR

Giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .95

1. Çocuklar Nasıl Öğrenir?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95

İÇİNDEKİLER

xv

2. Çoklu Zeka Kuramı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

3. Yapılandırmacı Yaklaşım . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100

3.1. Yapılandırmacı Öğrenme Ortamları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

4. Aktif Öğrenme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

4.1. Çocuk Merkezli Teknikler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .103

4.1.1. Oyun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

4.1.2. Öyküleştirme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

4.1.3. Örnek Olay. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .105

4.1.4. Alan Gezileri-Gözlemler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

4.1.5. Kavram Haritaları ve Analojiler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .106

4.1.6. Deneyler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107

4.1.7. Problem Çözme ve Beyin Fırtınası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108

4.1.8. Proje Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .109

4.1.9. Drama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109

4.2. Öğretmen Merkezli Yöntemler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111

4.2.1. Anlatım . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111

4.2.2.Soru-Cevap. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .112

4.2.3.Gösteri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112

5. Örnek Etkinlikler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .113

Sonuç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .117

Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

6. BÖLÜM

ERKEN ÇOCUKLUKTA OKULA UYUM VE

ERKEN OKURYAZARLIK EĞİTİMİ . . . . . . . . . . . .121

Fatma YAŞAR EKİCİ - Sina Güzin CENGİZ

Giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

1. Okula Uyum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .121

1.1. Okula Uyumun Tanımı ve Önemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122

1.2. Okula Uyum ile İlgili Kavramlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .122

1.2.1.Okul Olgunluğu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

1.2.2.Okul Reddi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

1.3. Okula Uyumu Etkileyen Faktörler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .124

1.4. Okula Hazırbulunuşluk ve İlkokula Hazırlık . . . . . . . . . . . . . . . 125

1.4.1. Okula Hazırbulunuşluğun Tanımı ve Önemi . . . . . . . . . . . . . 128

1.4.2. Okula Hazırbulunuşluğu Etkileyen Faktörler . . . . . . . . . . . . . 128

1.4.2.1. Fizyolojik Faktörler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .128

1.4.2.2. Zihinsel Faktörler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .129

1.4.2.3. Sosyal ve Duygusal Faktörler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130

1.4.2.4. Çevresel Faktörler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130

1.4.3. Okula Hazırbulunuşluğun Boyutları . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130

1.4.3.1. Hazır Çocuk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131

1.4.3.2. Hazır Okul . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132

1.4.3.3. Hazır Aile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132

2. Erken Okuryazarlık Eğitimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133

2.1. Erken Okuryazarlık ve Okuma Farkındalığı . . . . . . . . . . . . . . . 135

2.1.1.Temel Alfabetik Aşamalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136

2.1.1.1. Alfabe Öncesi Aşama-Logografik Düzey. . . . . . . . . . . . . . .136

2.1.1.2. Kısmi Alfabetik Aşama-Yarı Fonetik Düzey . . . . . . . . . . . . . 137

2.1.1.3. Tam Alfabe Aşaması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138

2.1.1.4. Birleştirilmiş Alfabe Aşaması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139

2.2. Erken Okuryazarlık ve Yazı Farkındalığı . . . . . . . . . . . . . . . . . 139

2.2.1. Yazı Farkındalığı Becerisi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .139

2.2.2. Yazma Becerisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140

2.3. Erken Okuryazarlık Becerilerinin Gelişiminde Paylaşımlı Kitap

Okumanın Rolü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .141

2.4. Erken Okuryazarlık Becerilerinin Gelişiminde Ailenin Rolü . . . . . . 142

3. Okuma Yazmaya Hazırlık Çalışmaları. . . . . . . . . . . . . . . . .143

4. Okuma Yazmaya Hazırlık Etkinlik Örnekleri . . . . . . . . . . . . 145

Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148

7. BÖLÜM

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE

FEN EĞİTİMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151

Nejla ATABEY – Mustafa Sami TOPÇU

1. Erken Çocukluk Döneminde Fen Eğitiminin Önemi,

Amaçları ve Yararları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151

2. Erken Çocukluk Döneminde Fen Eğitiminde Öğretmenin

Rolü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153

3. Erken Çocukluk Döneminde Fen Eğitiminde Öğretmenin

Kullanabileceği Yöntem ve Teknikler . . . . . . . . . . . . . . . . 154

3.1. Deney . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154

3.2. Analoji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .156

3.3. Kavram Haritası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157

3.4. Gezi-Gözlem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159

3.5. İstasyon Tekniği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161

3.6. Eğitsel Oyunlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162

4. Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim Programı-

2013 Etkinlik Kitabında Yer Alan Etkinliklerin Fen Eğitimi

Açısından Değerlendirilmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163

5. Yeni Nesil Fen Standartlarına (Next Generation Science

Standarts (NGSS)-Amerika Birleşik Devletleri) göre

Okul Öncesi Dönemde Fen Bilimleri Eğitimi ve Öğretimi . . . . 171

6. Yeni Nesil Fen Standartları (Amerika Birleşik Devletleri-NGSS)

ve Milli Eğitim Bakanlığı 2013 Okul Öncesi Eğitim

Programı’ndaki Fen Eğitiminin Karşılaştırılması . . . . . . . . . 176

7. Erken Çocukluk Döneminde Fen Eğitimine Yönelik Bilişsel,

Duyuşsal ve Psikomotor Gelişimin Ölçülmesi ve

Değerlendirilmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .179

8. Erken Çocukluk Dönemine Yönelik Fen Etkinlik Örnekleri . . . 185

Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187

8. BÖLÜM


MATEMATİK EĞİTİMİ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .189

Halil İbrahim KORKMAZ

Giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189

1. Erken Çocukluk Döneminin Doğası ve Matematik . . . . . . . . 189

2. Temel Matematiksel Beceriler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190

2.1. Eşleştirme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .190

xvi

İÇİNDEKİLER

2.2. Sınıflandırma ve Gruplandırma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .190

2.3. Karşılaştırma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191

2.4. Sıralama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191

2.5. Sayı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .192

2.6. İşlem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193

2.7. Ölçme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194

2.8. Geometrik Düşünme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194

2.9. Uzamsal Düşünme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195

2.10. Örüntü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196

2.11. Parça-Bütün İlişkisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196

2.12. Grafik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196

2.13. Olasılık . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

2.14. Veri Analizi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

2.15. Problem Çözme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198

3. Erken Çocukluk Matematik Eğitiminde Öğretmen . . . . . . . . 198

3.1. Öğretmenin Sahip Olması Gereken Matematiksel Bilgi ve

Öğretim Bilgisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198

3.2. Genel Olarak Öğretmenin Görev ve Sorumlulukları . . . . . . . . . . 199

4. Erken Çocukluk Matematik Eğitiminde Öğrenme Ortamları

ve Eğitici Materyaller . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199

5. Erken Çocukluk Matematik Eğitiminde Aile ve Toplum . . . . . 200

6. Erken Çocukluk Matematik Eğitimine Yönelik Program

ve Yaklaşımlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201

6.1. GEMS (Matematik ve Fende Büyük Buluşlar) . . . . . . . . . . . . . . 201

6.2. Big Math For Little Kids (Küçük Çocuklar için Büyük Matematik). . .201

6.3. Building Blocks (Yapı Taşları) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202

6.4. Pre-K Mathematics (Okul Öncesi Matematiği) . . . . . . . . . . . . . 202

6.5. STEM (Fen Teknoloji Mühendislik Matematik) . . . . . . . . . . . . . 203

7. Erken Çocukluk Matematik Eğitiminin Diğer Öğrenme

Alanları ile İlişkilendirilmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203

7.1. Günlük Yaşamla İlişkilendirilmesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .203

7.2. Değerler Eğitimiyle İlişkilendirilmesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . .204

7.3. Fen Eğitimiyle İlişkilendirilmesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .204

7.4. Duyu Eğitimiyle İlişkilendirilmesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .205

7.5. Müzik Eğitimiyle İlişkilendirilmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205

7.6. Sanat Eğitimiyle İlişkilendirilmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206

7.7. Dil Eğitimi ile İlişkilendirilmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206

7.8. Yaratıcılıkla İlişkilendirilmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207

7.9. Oyunla İlişkilendirilmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .208

7.10. Teknolojiyle İlişkilendirilmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208

8. Erken Çocukluk Matematik Eğitimine Yönelik Etkinlik

Önerileri-Fikirleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210

Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216

9. BÖLÜM

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE STEM

EĞİTİMİ VE BİLGİ İŞLEMSEL DÜŞÜNME . . . . . 219

Ayşe ÇİFTÇİ - Mustafa Sami TOPÇU

1. Erken Çocukluk Döneminde Disiplinler Arası Bir Öğrenme

Yaklaşımı: STEM Eğitimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219

2. Erken Çocukluk Eğitiminde Bilgi İşlemsel Düşünme Eğitimi

ve Bilgi İşlemsel Düşünme Becerileri . . . . . . . . . . . . . . . . 221

2.1. Bilgi İşlemsel Düşünmeye Yönelik Uygulamalar ve Araçlar . . . . . .224

2.2. Bilgi İşlemsel Düşünme Yaklaşımları: Bilgisayarlı ve

Bilgisayarsız Etkinlikler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226

3. Bilgi İşlemsel Düşünme ve STEM Eğitiminde Oyun . . . . . . . . 228

4. Bilgi İşlemsel Düşünme ve STEM Eğitiminde Aile

Katılımı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .229

5. STEM Eğitimi ve Bilgi İşlemsel Düşünme Etkinlik

Örnekleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .230

Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248

10. BÖLÜM

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNDE DRAMA . . . . . 251

Erhan ALABAY

Giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251

1. Drama Nedir? Ne Değildir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251

2. Yaratıcı Dramanın Aşamaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254

2.1. Isınma Hazırlık Aşaması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .254

2.2. Canlandırma Aşaması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255

2.3. Değerlendirme Aşaması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261

3. Alternatif Alanlarda Drama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .262

3.1. Müzede Drama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262

3.2. Ormanda/Doğada Drama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263

3.3. Kütüphanede Drama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .264

4. Dramanın Çocuk Üzerine Etkileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265

4.1. Bilişsel Gelişim Üzerine Etkileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265

4.2. Dil Gelişim Üzerine Etkileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266

4.3. Motor Gelişim Üzerine Etkileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266

4.4. Sosyal Duygusal Gelişim Üzerine Etkileri . . . . . . . . . . . . . . . . 267

5. Örnek Drama Atölye Planları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267

Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272

11. BÖLÜM


SANAT EĞİTİMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275

Merva KELEKÇİ OLGUN

Giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275

1. Sanat Eğitimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276

2. Sanat Eğitiminin Çocuklar Üzerindeki Gelişimi . . . . . . . . . . 276

2.1. Sanat Oyunları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277

2.2. Sanat Eğitimi ve Estetik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278

3. Sanat Eğitimi Uygulamaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279

3.1. Geleneksel Sanat Eğitimi Uygulamaları . . . . . . . . . . . . . . . . . 279

3.2. Dijital Ortamda Sanat Eğitimi Uygulamaları . . . . . . . . . . . . . . 280

4. Sanat Eğitiminin Bireye Katkıları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281

5. Sanat Eğitimi Uygulama Örnekleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281

Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285

İÇİNDEKİLER

xvii

12. BÖLÜM


MÜZİK EĞİTİMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .287

Işıl Güneş MODİRİ DİLEK

Giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287

1. Anne Karnında Müzik Eğitimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287

2. 0-3 Yaş Çocuklarda Müzik Eğitimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289

3. 3-6 Yaş Çocuklarda Müzik Eğitimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291

3.1. Erken Çocukluk Döneminde Müziksel Gelişim . . . . . . . . . . . . . 293

3.2. Çocuklara Şarkı Söyletme ve Söyletilecek Şarkı Repertuarının

Seçimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295

3.3. Başlıca Müzik Öğretim Yöntemleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296

3.3.1. Dalcroze Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296

3.3.2. Kodaly Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .296

3.3.3. Orff Yöntemi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .297

3.3.4. Suzuki Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298

4. Erken Çocukluk Döneminde Genel Müzik Eğitimi . . . . . . . . .299

4.1. Çocuklarda Kulak Eğitimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299

4.2. Çocuklara Müzik Kültürü Kazandırma . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300

4.3. Enstrüman Seçimi, Başlama Yaşı, Metotlar, Eğitimi ve İzlenmesi

Gereken Yollar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .300

5. Erken Çocuk Eğitiminde Müzik Etkinliği Örnekleri . . . . . . . . 302

Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305

13. BÖLÜM


MÜZE EĞİTİMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .307

Duygu YALMAN POLATLAR

1. Müzelerin Hayatımıza Girişi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .307

2. Müze Eğitiminin Ortaya Çıkışı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308

3. Çocukların Gelişimsel Özellikleri Erken Çocukluk Müze

Eğitimini Nasıl Şekillendirir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .309

4. Bir Müze Etkinliği Nasıl Gerçekleştirilir?. . . . . . . . . . . . . . .312

4.1. Müze Gezisinden Önce Öğretmenin Sorumlulukları . . . . . . . . . . 313

4.2. Müze Ziyareti Sırasında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar . . . . . . 314

4.3. Müze Ziyareti Sonrasında Yapılması Gerekenler . . . . . . . . . . . . 314

5. Küçük Çocukların Müze Deneyimleri . . . . . . . . . . . . . . . . . 315

6. Çocuk Müzeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317

7. Oyuncak Müzeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319

7.1. Türkiye’den Oyuncak Müzesi Örnekleri . . . . . . . . . . . . . . . . . .319

7.2. Dünyadan Oyuncak Müzesi Örnekleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321

8. Hikâye Kitaplarından Müzelere Açılan Sayfalar . . . . . . . . . .325

9. Müze Eğitimiyle İlgili Etkinlik Örnekleri. . . . . . . . . . . . . . .328

Ekler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332

Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334

14. BÖLÜM

ERKEN ÇOCUKLUKTA DEĞERLER EĞİTİMİ . . . 337

Eren ERTÖR - Abdulhamit KARADEMİR

1. Değerler Eğitimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337

2. Değerler Eğitimine Kavramsal Bakış . . . . . . . . . . . . . . . . . 338

3. Değerlerin Sınıflandırılması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340

4. Değerler Eğitiminde Kullanılan Yöntem ve Yaklaşımlar. . . . .343

5. Erken Çocuklukta Değerler Eğitimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349

5.1. Değer Eğitimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349

5.2. Erken Çocuklukta Değerler Eğitimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349

5.3. Erken Çocuklukta Ele Alınması Gereken Değerler . . . . . . . . . . . 350

6. Değerler Eğitiminde Aile ve Okulun Rolü . . . . . . . . . . . . . . 352

6.1. Ailede Değerler Eğitimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352

6.2. Okulda Değerler Eğitimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .353

7. Erken Çocuklukta Değerler Eğitimine Yönelik Örnek

Etkinlikler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354

Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .358

15. BÖLÜM


DİL EĞİTİMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361

Bengü TÜRKOĞLU

Giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361

1. Dil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362

2. Dilin Bileşenleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362

3. Dil Edinimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364

3.1. Dil Edinimindeki İlkeler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365

3.2. Dil Edinimini Etkileyen Faktörler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367

3.3. Dil Edinim Kuramları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369

4. Dil Gelişim Dönemleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370

5. Dil ve Konuşma Problemleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373

6. Dil Gelişimini Desteklemek İçin Dikkat Edilecek Noktalar . . . 374

7. Erken Çocukluk Döneminde Yabancı Dil Öğrenimi . . . . . . . . 375

8. Dil Gelişimini Destekleyen Etkinlik Örnekleri . . . . . . . . . . . 376

Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .382

16. BÖLÜM


ÖZEL YETENEKLİLER EĞİTİMİ . . . . . . . . . . . . . . 385

Sezen CAMCI ERDOĞAN - Şule GÜÇYETER -

Savaş AKGÜL

Giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385

1. Erken Çocukluk Döneminde Özel Yeteneklilerin

Eğitiminin Önemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386

2. Erken Çocukluk Döneminde Özel Yeteneklilerin Özellikleri . . 387

3. Erken Çocukluk Döneminde Tanılama . . . . . . . . . . . . . . . . 390

xviii

İÇİNDEKİLER

3.1. Erken Çocukluk Döneminde Tanılamada Kullanılan Ölçme

Araçları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .391

4. Erken Çocukluk Döneminde Özel Yeteneklilerin Eğitimi . . . . 395

4.1. Hızlandırma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396

4.2. Zenginleştirme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397

4.2.1. Okuryazarlık Açısından Zengin Bir Öğrenme Ortamı Yaratma . . . 398

4.2.2. Araştırma-Keşfetme Fırsatları Yaratmak. . . . . . . . . . . . . . . .399

4.2.3. Öğrenme Merkezleri ile Öğrencilere Seçim Yapma Şansı Sunmak . 400

4.2.4. Sorular Aracılığıyla Düşünmenin ve Tartışmanın Dilini Kullanmak 401

5. Erken Çocukluk Döneminde Özel Yeteneklilerin Eğitimine

Yönelik Öneriler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402

5.1. Ailelere Yönelik Öneriler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402

5.2. Öğretmenlere Yönelik Öneriler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402

6. Erken Çocukluk Döneminde Özel Yetenekli Öğrenciler İçin

Uygulama Örneği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402

Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405

17. BÖLÜM

ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM . . . . . . . . . .409

Aslı AVCIL - Ertan GÖRGÜ

1. Erken Müdahalenin Tanımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409

1.1. Kim için Erken Müdahale? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .409

1.2. Erken Müdahalenin Tarihi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 410

1.3. Erken Müdahalenin Bileşenleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411

2. Erken Çocuklukta Özel Eğitim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413

2.1. Erken Çocuklukta Özel Eğitim’in Dünya’daki Süreci . . . . . . . . . . .414

2.2. Erken Çocuklukta Özel Eğitim’in Türkiye’deki Süreci . . . . . . . . . . 416

3. Erken Müdahale Programları ve Uygulama Örnekleri . . . . . . 418

3.1. Head Start . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419

3.2. Portage Erken Eğitim Programı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .420

3.3. Etkileşim Temelli Erken Çocuklukta Müdahale Programı (ETEÇOM) . 421

3.4. Küçük Adımlar Programı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .422

3.5. Anne-Çocuk Eğitimi Programı (AÇEP) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425

Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .425

18. BÖLÜM

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNDE

KAYNAŞTIRMA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427

Sema İNCE – Fatma YAŞAR EKİCİ

Giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427

1. Erken Çocuklukta Kaynaştırma Eğitimi . . . . . . . . . . . . . . . 427

1.1. Erken Çocuklukta Kaynaştırma Eğitiminin Tanımı . . . . . . . . . . . 427

1.2. Erken Çocuklukta Kaynaştırma Eğitiminin Tarihçesi . . . . . . . . . . 429

1.3. Erken Çocuklukta Kaynaştırma Eğitiminin Faydaları . . . . . . . . . . 431

1.3.1. Özel Gereksinimli Çocuğa Sağladığı Faydalar . . . . . . . . . . . . .431

1.3.2. Normal Gelişim Gösteren Çocuğa Sağladığı Faydalar . . . . . . . . 432

1.3.3. Öğretmene Sağladığı Faydalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433

1.3.4. Ailelere Sağladığı Faydalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434

2. Erken Çocuklukta Kaynaştırma Eğitiminin Kalitesi . . . . . . . 435

2.1. Erken Çocuklukta Kaynaştırma Eğitimini Etkileyen Unsurlar . . . . .437

2.1.1. Öğretmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437

2.1.2. Aileler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439

2.1.3. Okul Yönetimi ve Personeli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440

2.1.4. Fiziksel ve Sosyal Ortam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .440

2.1.5. Normal Gelişim Gösteren Çocuklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . .442

3. Erken Çocukluk Eğitiminde Kaynaştırmaya Hazırlık

Etkinlik Örnekleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443

Sonuç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .450

Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451

19. BÖLÜM

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNDE

YAKLAŞIMLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455

Serpil PEKDOĞAN

Giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455

1. Reggio Emilia Yaklaşımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455

1.1. Yaklaşımın Ortaya Çıkışı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455

1.2. Çocuk ve Eğitim Yaklaşımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456

1.3. Eğitim Ortamının İçeriği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456

1.4. Öğretmen ve Ailenin Rolü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457

1.5. Proje Örneği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458

2. Montessori Yaklaşımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458





2.5. Montessori Etkinlik Örneği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461

3. Waldorf Yaklaşımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461





3.5. Günlük Eğitim Akışı Örneği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463

4. HighScope Yaklaşımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463





4.5. Küçük Grup Aktivitesi Örneği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466

5. Head Start Yaklaşımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466





5.5. Baba Katılım Programı Örneği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468

6. Bank Street Yaklaşımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469



İÇİNDEKİLER

xix



6.5. Matematik Müfredat Örneği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471

Sonuç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .472

Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472

20. BÖLÜM

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE ÇOCUKLARI

TANIMA VE DEĞERLENDİRME . . . . . . . . . . . . . . 475

Arzu ÖZYÜREK - Ayşe ÇETİNKAYA

Giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475

1. Tanıma ve Değerlendirmeyle İlgili Kavramlar . . . . . . . . . . .475

2. Erken Çocuklukta Tanıma ve Değerlendirmenin Amacı . . . . . 476

3. Çocukları Tanıma Değerlendirmede Dikkat Edilecekler . . . . .478

4. Erken Çocuklukta Tanıma ve Değerlendirme Yaklaşımları . . . 479

5. Erken Çocuklukta Tanıma ve Değerlendirme Teknikleri. . . . .479

5.1. Test Teknikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479

5.2. Kendini Anlatma Teknikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 484

5.3. Gözlemsel Teknikler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487

Sonuç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .490

Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490

21. BÖLÜM


REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK . 493

Mehmet KANAK

Giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493

1. Erken Çocukluk Döneminde Rehberlik ve Psikolojik

Danışma Hizmetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .494

2. Problem Alanlarına Göre Okul Öncesi Dönemde Rehberlik

Hizmetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497

2.1. Mesleki Açıdan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497

2.2. Eğitsel Açıdan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497

2.3. Kişisel-Sosyal Açıdan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .497

3. Rehberlik Hizmet Alanlarının Sınıflandırılması . . . . . . . . . . 498

3.1. Doğrudan Rehberlik Hizmetleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .498

3.1.1. Okulun Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Müfredatını

Hazırlama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .498

3.1.2. Bireysel Planlama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498

3.1.3. Değerlendirme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498

3.1.4. Tavsiye (Yöneltme- Yerleştirme) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498

3.1.5. Duyarlı Hizmetler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .499

3.1.6. Oryantasyon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .499

3.1.7. Bireyi Tanıma Hizmeti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 499

3.2. Dolaylı Hizmetler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 499

3.2.1. Destekleyici Fiziksel Ortamlar Oluşturma . . . . . . . . . . . . . . . 499

3.2.2.Yönlendirme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .500

3.2.3. Konsültasyon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 500

4. Erken Çocukluk Döneminde Rehberlik ve Psikolojik Danışma

Hizmetleri Kapsamında Profesyonellerden Beklenenler . . . .501

4.1. Okul Öncesi Öğretmeninin Rolü. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .501

4.2. Okul Müdürünün Rolü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502

4.3. Psikolojik Danışmanın Rolü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503

5. Çocuklarla Yapılabilecek Etkinlik Örnekleri. . . . . . . . . . . . .506

Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 508

22. BÖLÜM

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNDE OKUL

ve AİLE İLİŞKİLERİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513

Eren ERTÖR - Gülsüm AKIŞ

1. Aile ile İlk Tanışma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .513

2. Okul ve Aile İlişkisinin-İşbirliğinin Önemi . . . . . . . . . . . . . .515

3. Okul ve Aile İlişkilerini Etkileyen Faktörler . . . . . . . . . . . . . 516

3.1. Yönetim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 516

3.2. Öğretmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517

3.3. Aile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518

4. Aile Katılımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519

4.1. Aile Katılımının Amacı ve Önemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 520

4.2. Aile Katılımının Yararları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .520

5. Aile İletişim Etkinlikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 521

6. Erken Çocuklukta Aile Eğitimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 522

6.1. Aile Eğitiminin Amacı ve Önemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523

7. Örnek Etkinlikler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .524

Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 529

978-605-335-642-4 Erken Çocukluk Eğitimi Kuramdan Uygulamaya

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?