İDEA HUKUK DERGİSİ AĞUSTOS SAYISI

TEKNOLOJİ VE HUKUK
Özellikle geçtiğimiz on yıl içerisinde teknolojik
gelişmelerin hızlanmasıyla bankacılık sektöründen
eğitim sektörüne, oyun sektöründen sağlık sektörüne
her alanda köklü değişiklikler yaşanmaya başladı.
Çoğu olumlu değişimler olsa da dolandırıcılık gibi
olumsuz örneklerin bile teknolojiden etkilendiğini
söyleyebiliriz. 1900 yılında İstanbul’a, Osmanlı
vatandaşlarına İspanya’dan mektuplar gelmeye
başlar. Bu mektuplarda bir define keşfedildiği ve
definenin kazıp çıkarılması için bir miktar paraya
ihtiyaç olduğu, para gönderildiği takdirde çıkacak
servetten büyük bir hisse verileceği yazmaktadır.
Yaşanan bu vakalar Osmanlı hükümetinin dikkatini
çeker ve vatandaşları bu tuzağa düşmemeleri
konusunda uyarır, gazetelerde de durumu anlatan
ilanların yayınlanması kararlaştırılır. Geçmişte
mektupla yapılan bu dolandırıcılığın teknolojiyle
birlikte evirilerek sosyal mecralarla yapıldığını görmek
mümkün. Hatta Bilişim Hukuku adıyla anılan
teknolojinin kötüye kullanımı ile insanlara zarar
verilmesini önlemek için ortaya çıkmış bir hukuk dalı
bile mevcut. Siber suçlar, internet suçları, olarak
bilinen bu suçlar Türk Ceza Kanunu’nun “Bilişim
Alanında Suçlar” başlığı altında 243. ve 246. maddeler
arasında düzenlenir.
Bu değişikliklere bağlı olarak toplum da hızlı bir
değişim içine girdi. Bireylerin bu değişimlere ayak
uydurabilmesi için iyi birer teknoloji okuryazarı
olmaları gerekiyor. Peki, nedir teknoloji okuryazarlığı?
Teknolojiyi güvenli, etkili ve sorumlu bir şekilde
kullanma, anlama, analiz etme yeteneğidir. En basit
tabiriyle teknolojiden maksimum verim sağlamak,
zararlarını minimuma indirmektir. Teknolojik
gelişmelerin etkilediği diğer bir alan da yukarda
bahsettiğim gibi hukuktur. Bu kısmın üstünde ayrıca
durulmalı çünkü hukuk kuralları toplumun
ihtiyaçlarına göre şekillenir ve toplumu şekillendirir.
Bu yüzden toplumla birebir temasta olan hukukçuların
çağı yakalayabilmeleri çok önemlidir.
Teknoloji ilerledikçe hukuk literatürüne yeni
kavramlar kattı. Ancak Earl Warren’in “Dünyada
ortaya çıkan bilimsel ve teknolojik değişikliğin
hızlanma temposu; hukukta gerçekleşen
değişikliklere oranla, tavşanla yarışan kaplumbağaya
benzemektedir.” söylemini destekleyen birçok olayla
karşılaşmak mümkün. Gelin bu konuyu biraz daha
açalım. Eğer herhangi bir teknolojik gelişme henüz
başlangıç aşamasındayken hukuki bir düzenleme
yapılırsa teknolojik gelişmenin olası etkileri hakkında
yeterli veri toplanamadığından, yeterince
gözlemlenemediğinden ya yapılan düzenlemeler
yetersiz kalacak ya da çok sıkı düzenlemeler yapılıp
teknolojik gelişmelerin önü kapatılacak. Eğer
teknolojinin etkilerini gözlemlemek için uzun süre
beklenirse de zaten hızlı bir şekilde gelişen teknoloji
çoktan toplumun hayatına yerleşmiş olacak ve
hukuki açıdan denetlenmesi zorlaşacaktır. Bu durum
üstünde düşünülmesi gereken bir konu. Şimdi bu
konuyu geride bırakalım, arkamıza yaslanalım ve
teknolojinin büyülü dünyasında kaybolalım.
Blok zinciri (Blokchain)
Blok zinciri teknolojisi, 2009’da blok zinciri
teknolojisinin ilk uygulaması Bitcoin’in, 2008’de icat
edilmiş kripto para, piyasaya sürülmesiyle gündeme
gelmeye başladı ancak bu teknolojiyi yalnız Bitcoine
indirgemek de haksızlık olur.
1
1