ENDOMETRİOİD KARSİNOM OLGULARINDA PTEN, β-CATENİN ...

ve onkogenler gibi çeşitli ajanlarla ve lokal olarak TIMP’lerle regüle edilir (96, 97). Çoğu
MMP, inaktif zimojen şeklinde sekrete edilip, ekstraselüler olarak aktive edilirler.
Artmış MMP ekspresyonu, bir çok kanserde saptanmıştır, tümör invazyonu ve metastazla
koreledir (96, 98). MMP’lerin esas olarak, primer tümör ile uzak metastazları arasındaki
fiziksel bariyerlerin yıkımını kolaylaştırarak metastaza fonksiyonel olarak katkıda
bulundukları düşünülmektedir. Etkidikleri basamaklar şekil 2’de de gösterildiği gibi, lokal
invazyon, intravazasyon, dolaşımda hayatta kalma, yeni organda ekstravazasyon ve
invazyondur (95).
Şekil 2 : Karsinogenezde MMP’lerin etkili olduğu düşünülen basamaklar.
Primer ya da metastaz alanlarında tümör hücre invazyon ve yayılımı için ekstraselüler
matriksin yıkımı gereklidir. Bu da, metastatik hücrelerin, proteinöz bariyerleri yıkması için
yeterli enzimatik kapasiteleri olması gerektiğini düşündürür. Bazı MMP’ler, kanser
hücreleri tarafından sentezlenip sekrete edilseler de, diğerleri tümöre komşu stromal
hücreler veya tümörü infiltre eden immun hücrelerce sentezlenir, ve sonra tümör hücre
membranlarına bağlanır (99, 100).
MMP-2 (Jelatinaz A) ve MMP-9 (Jelatinaz B), tümör agregatlarını çevreleyen stromal
hücrelerin(endotelyal hücreler, makrofajlar ve fibroblastların) ve değişen derecelerde
tümöral epitelyal hücrelerin mRNA’larında gösterilmiştir (101, 102). MMP-2 ve MMP-9,
25