Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce

102
Szansa na ponowną działalność
Mówiąc o barierach w rozwoju przedsiębiorczości zazwyczaj bierze się pod uwagę problemy, jakie stoją przed osobami, które
zamierzają otworzyć swoją pierwszą w życiu firmę. Natomiast nie dostrzega się barier, jakie mają do pokonania osoby, które już
występowały w roli przedsiębiorcy i poniosły porażkę. Nie ma przy tym zasadniczego znaczenia, jaka była jej przyczyna i jaki
udział miał w jej powstaniu sam przedsiębiorca. Dla osoby prowadzącej firmę konieczność jej zamknięcia zawsze jest przeżyciem
negatywnym, często traumatycznym i ma wpływ na jej dalsze działania. Ten często niedostrzegany aspekt sprawy, jakim jest
otwieranie działalności gospodarczej po doświadczeniu porażki biznesowej niewątpliwie powinien stać się przedmiotem szerszego
zainteresowania z uwagi na rolę, jaką „byli przedsiębiorcy” mogą pełnić w gospodarce.
Według danych GUS w 2010 roku w Polsce liczba zamykanych firm osiągnęła poziom 268 712,00 podmiotów, co pokazuje skalę
niepowodzeń gospodarczych w Polsce. Dane GUS nie wskazują przyczyn zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej,
nie mniej można założyć, że we wskazanej liczbie mieszczą się zarówno przedsiębiorcy, którzy zamknęli swoją firmę z powodów
ekonomicznych (dalsze prowadzenie biznesu nie opłacało się, firma nie rozwijała się tak, jak powinna, pomysł biznesowy nie
sprawdził się) jak też przedsiębiorcy, którzy upadli. Warte podkreślenia jest także to, że liczba zamykanych w Polsce firm systematycznie
rośnie na przestrzeni ostatnich kilku lat. Wśród nich firmy, które upadły (w rozumieniu ustawy Prawo upadłościowe
i naprawcze) stanowiły około 0,24 % (szacuje się, iż w 2010 r. jest to liczba ok 655 126 podmiotów, choć różne źródła podają różne
dane 127 ). W porównaniu do 2009 r. w Polsce w 2010 r. mimo wzrostu liczby zamykanych firm odnotowano więc 10% spadek
liczby upadłości. Na tle krajów europejskich Polska posiada także zdecydowanie najniższy wskaźnik upadłości korporacyjnych
na jednego mieszkańca. Dane gromadzone na zlecenie Komisji Europejskiej (patrz wykres poniżej) pokazują, że w Polsce, mimo
tak niskiego poziomu upadłości firm, odnotowuje się drugi po Hiszpanii najwyższy wskaźnik porażek biznesowych, tj. wskaźnik
opisujący procentowy udział w ogóle ludności dorosłej (15+) osób, które prowadziły działalność gospodarczą, ale zakończyły ją
w wyniku niepowodzenia. Dla Polski wskaźnik ten wynosi bowiem 14% i jest o 5 p.p. wyższy niż średnia dla krajów UE 25 i znacząco
odbiega od takich krajów, jak Finlandia czy Francja.
Wykres 9.16. Odsetek respondentów, którzy prowadzili działalność gospodarczą, ale wycofali się z niej z powodu
porażki
Źródło: Flash Eurobarometer Series #192, secondary analysis, Poland – badanie na zlecenie Komisji Europejskiej wykonane przez The
Gallup Organization. Wskaźnik porażek biznesowych mierzy się w nim na podstawie analizy odpowiedzi reprezentatywnej grupy (przebadano
ponad 20 674 osób) ludności (powyżej 15. roku życia), wskaźnik pokazuje odsetek osób w danym kraju, którzy założyli kiedyś firmę,
jednak musieli zamknąć działalność i już nie są przedsiębiorcami. Cyt. za: Raport wstępny sporządzony na potrzeby projektu Polityka
II szansy – zapotrzebowanie na szkolenia oraz instrumenty wsparcia dla ponownie rozpoczynających działalność gospodarczą.
Dane Komisji Europejskiej 128 wskazują także, że większość z tych osób, które już raz prowadziły firmę, chciałoby ponownie otworzyć
działalność gospodarczą. Ponadto, firmy prowadzone przez osoby, którym raz nie powiodło się w biznesie radzą sobie lepiej
i zatrudniają więcej osób niż te, które są prowadzone przez osoby, które nigdy nie doświadczyły niepowodzenia. Wydawać by się
więc mogło, że takich firm, tj. drugich, trzecich i kolejnych, powinna być zakładana w całej Europie, w tym w Polsce znaczna ilość.
Cytowane już dane statystyczne gromadzone przez Komisję Europejską wskazują jednak, że mimo chęci do ponownego prowadzenia
firmy, nie wszystkie osoby dotknięte porażką się na to decydują. Dane te są zbieżne z wynikami badań prowadzonych
126 Dane za: Raport Coface nt. upadłości firm w Polsce w 2010 roku, 4 stycznia 2011, Warszawa.
127 Dane o upadłościach firm zbierane są i gromadzone przez różne firmy takie jak np. Coface Poland czy Euler Hermes a także przez Monitor
Sądowy i Gospodarczy. Każde z tych źródeł podaje nieco inną liczbę firm, które upadły, ale różnice te nie są znaczne i nie przekraczają zazwyczaj
kilku bądź kilkunastu firm.
128 Szerzej w: Komunikacie Komisji Europejskiej pt. W jaki sposób przezwyciężyć piętno porażki poniesionej w działalności gospodarczej – działania na
rzecz polityki drugiej szansy. Realizacja partnerstwa lizbońskiego na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia, KOM(2007) 584 z 5.10.2007 r.