Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
18. GOŁUSZYN<br />
Wieś położona nad Wkrą we wschodniej części gminy Bieżuń. Od razu<br />
należy wykluczyć kojarzenie nazwy z wyrazami: goły, gołota, hołota, golec<br />
‘człowiek nieosiadły’, ‘nie posiadający własnej ziemi’, ‘czeladź nieosiadla’<br />
(SW, I, 869). Także nie kojarzy się nazwa naszej wsi z kontekstem: gołek,<br />
gołysz, gologumno (Brü, 149)<br />
Na takie rozumowanie wskazują średniowieczne zapisy dziejów wsi. Kroniki<br />
notują Gołuszyn (Duży) i Gołuszyn Mały. Pierwszy7 z nich w 1449 r. jest<br />
notowany jako: Goluszino, Goluschyno, Golus sino, Goluszyno Maior. Należał<br />
do dystryktu zawkrzeńskiego; w 1497 r. w powiecie Szreńsk. W 1578 r.<br />
w parafii Zgliczyn Kościelny. Już wtedy był własnością szlachecką. Np.<br />
w roku 1449 właścicielem był niejaki Borek (z Dobrsk, z Czernic Borowych)<br />
- stolnik płocki, który w wymienionym roku kupił Gołuszyn i Bielawy Gołu-<br />
skie na prawie chełmińskim.<br />
W roku 1470 Krystyn z Czernic Borowych, pleban w Żukowie, otrzymuje<br />
w podziale z braćmi Gołuszyn (Duży), Bielawy Gołuskie i Borowo.<br />
W roku 1497 król Jan Olbracht daje Janowi z Radzymina, kasztelanowi<br />
i rotmistrzowi warszawskiemu, skonfiskowane dobra Andrzeja i Mikołaja<br />
w obu wsiach - Gołuszynie i Bielawach Gołuskich (...)<br />
Gołuszyn Mały był notowany w zapisach jako: Goluschyno, Goluszyno<br />
Minor, Goluszyno Parva (1497) - dziś to część wsi Gołuszyn.<br />
W 1497 r. należał do powiatu Szreńsk; w 1578 do parafii Zgliczyn<br />
Kościelny.<br />
Od 1581 r. istniał tu folwark, czyli siedlisko z rolami od granic Sławęci-<br />
na, płosa zwana Zacierznie (płosa - to dział roli); w innym miejscu - pod<br />
mostem - płosa od drogi wiodącej z Kobylej Łąki do rzeki Luty; w trzecim<br />
miejscu istniał folwark Przegonowy (SHGWP, 84).<br />
Jeśli chodzi o nazwę wsi, to ciekawą interpretację przytoczył w swej<br />
pracy o marszu Jagiełły pod Grunwald Marian Przedpełski, kronikarz, pisarz<br />
i badacz dziejów związany z Bieżuniem.<br />
Pisał: „...hipoteząnazwy Gołuszyn może być fakt, że rzekomo 3-9 lipca<br />
1410 r. w Gołuszynie straże polskie pilnowały swego księcia Juranda. Od<br />
»zagołuszenia«, »zagłuszenia« Krzyżaków miałaby pochodzić nazwa.”<br />
Dalej Przedpełski stawia hipotezę lub twierdzi, że później (ok. roku 1917)<br />
H. Sienkiewicz płynął łódką z Goluszyna na Gołuską Wyspę, którą później,<br />
w powieści nazwał „Kępą Juranda” i „Spychowem, gdzie mieszkał Jurand z<br />
Danusią”.'15<br />
186
Change language