Logistika - Industrija

energetika
tržište električne energije u Srbiji
Nova metodologija za
prognozu potrošnje
električne energije
U
okviru projekta ,,Jačanje kapaciteta
operatora prenosnog sistema i tržišta
električne energije u Srbiji“, koji je podržala
Evropska Unija svojom donacijom, pod nazivom
“Planiranje elektroenergetskog sistema u
liberalizovanom okruženju”, izrađena je nova
metodologija za prognozu potrošnje električne
energije i vršne snage. Prognoza je urađena
za Srbiju kao celinu, bez posebnog osvrta na
pojedina distributivna područja. Ovaj projekat
je predstavljen na tradicionalnom susretu
energetičara prvih dana proleća na Zlatiboru,
iz čije prezentacije prenosimo odgovarajuće
delove.
Prognoza električne energije, a pre svega vršne snage,
bitna je za planiranje prenosnog elektroenergetskog
sistema. Prognoza potrošnje se može podeliti u tri kategorije:
• Kratkoročna prognoza potrošnje - obično se daje na časovnom
nivou za jednu nedelju, i potrebna je za operativne svrhe;
• Srednjoročna prognoza potrošnje - potrebna za održavanje i
upravljanje gorivom. Obično pokriva period od jedne nedelje
do jedne godine;
• Dugoročna prognoza potrošnje - potrebna, obično za svrhe
planiranje elektroenergetskog sistema.
Da bi se obezbedila prognoza energije i snage, radi se analiza
podataka iz prošlosti i sadašnjeg stanja zemlje, s posebnim osvrtom
na ekonomsku i demografsku situaciju, kao i na potrošnju,
uzimajući u obzir različite sektore potrošača (industrija, domaćinstva
itd...). Ova analiza treba da se radi sa osvrtom na dugoročne
planove proširenja proizvodnih i prenosnih kapaciteta u regionu,
na cenu goriva, kao i dugoročne marginalne proizvodne troškove.
Na osnovu ovih preliminarnih analiza, kao i pretpostavki o
demografskom i ekonomskom rastu, može se uraditi prognoza
potrošnje električne energije. Za srednjoročnu i dugoročnu prognozu
potrošnje najčešće se koriste dva pristupa, ekonometrijski
i krajnji potrošač (tzv. „end-user “).
Ekonometrijski pristup kombinuje teoriju ekonomije i statističke
tehnike, tj. pristup procenjuje relacije između potrošnje energije
i faktora koji utiču na potrošnju. Relacija se procenjuje najmanje
kvadratnim metodom ili vremenskim serijama. Jedna od opcija
za ovaj okvir je da se potrošnja u različitim sektorima (komercijalni
i domaćinstva) proračuna kao funkcija meteoroloških faktora,
tj. vremena, ekonomskih i drugih promenljivih, a zatim se vrši
procena koristeći skorije podatke iz prošlosti.
Posebnu pažnju treba obratiti na dva aspekta:
• makroekonomske i demografske faktore, kao što su rast bruto
društvenog proizvoda, rast populacije, rast broja domaćinstava
itd,
• nivo cene električne energije, i drugih izvora koji je mogu
zameniti.
Postoji veoma jaka veza između rasta bruto društvenog proizvoda
i potrošnje električne energije.
Bruto društveni proizvod uzrokuje porast ekonomskih aktivnosti
i raspoloživog prihoda, a oba faktora utiču na porast potrošnje
električne energije.
Prognoza bruto društvenog proizvoda
Prognoza bruto društvenog proizvoda za Republiku Srbiju do
2014. godine preuzeta je iz izveštaja Međunarodnog monetarnog
fonda (MMF-a). Vrednosti bruto društvenog proizvoda do 2040.
godine dobijene su prostom linearnom regresijom primenjenom
na vrednostima kojima se raspolagalo, a to su zvanični podaci
za Republiku Srbiju, obrađeni od strane MMF-a. U cilju pojednostavljenja,
bruto društveni proizvod izražen je u relativnim jedinicama
pri čemu je 2002. godina uzeta kao referentna (primer
2002. GDP = 1 r.j.). Korišćena su dva tipa regresije:
• prvi, baziran na scenariju linearnog rasta na podacima MMFa
od 1998. do 2014. godine što je rezultiralo veoma malim
rastom bruto društvenog proizvoda. (Ovaj scenario je isuviše
pesimističan, jer je rast GDP- a u periodu od 2008 do 2018
samo 30% )
• drugi, baziran na scenariju korigovanog linearnog rasta na
podacima MMF-a, od 2000. do 2008. godine što je rezultiralo
i dalje malim rastom bruto društvenog proizvoda
Pošto se očekuje veći rast bruto društvenog proizvoda, preporučuje
se korišćenje tri scenarija rasta:
1. scenario srednjeg rasta bruto društvenog proizvoda, što odgovara
rastu bruto društvenog proizvoda u Republici Srbiji od
44% u periodu od 2008. do 2018. godine, što se pretpostavlja
da će biti najverovatniji scenario po pitanju praćenja rasta
potrošnje
2. scenario manjeg rasta bruto društvenog proizvoda što odgovara
rastu bruto društvenog proizvoda sa pretpostavkom oporavka
privrede na nekom dužem vremenskom horizontu
3. scenario većeg rasta bruto društvenog proizvoda, što odgovara
optimističkom rastu bruto društvenog proizvoda
8
Industrija 36 / februar 2012.