Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Tuchowskie Wieści 5/<strong>2007</strong><br />
który jest podstawową i fundamentalną ikoną Boga.<br />
Ikona ma prowadzić człowieka do Boga, ma przybliżać<br />
treści zawarte w Piśmie Świętym i Tradycji. Ikona jest<br />
namalowanym dogmatem. Jan Damasceński pisał, że<br />
„ikona jest kanałem łaski", jest miejscem reofonii łaski<br />
i uświęca miejsce, w którym się znajduje. Daniel Ange<br />
wskazywał na podobieństwo ikony eucharystycznej Jezusa<br />
pod postacią chleba, który jest „ikoną ikon", który nie<br />
mówi nic, a jedynie się „pokazuje". Można Go zobaczyć,<br />
dotknąć, adorować. Ikona jest materialnym pośrednikiem<br />
w modlitwie. Człowiek do poznania Boga potrzebuje<br />
rzeczy materialnych. Ikona ma wprowadzić widza w<br />
świat ducha, poza granice uchwytnych zmysłowo barw,<br />
kształtów. Ikonę się całuje, ikoną się błogosławi, przed nią<br />
skłania się głowę, ustawiając ją na tym samym poziomie<br />
co Pismo Święte.<br />
Z.K.: - Jaka jest technologia powstania ikony i jej symboliki?<br />
s. O.: - Proces powstawania ikony jest wysiłkiem człowieka,<br />
polegającym na takim przekształceniu świata materii,<br />
aby został on przebóstwiony „uchrystowiony".<br />
Aby przekształcić go w oblicze<br />
Boga, ukazać jej ostateczny cel, do pisania<br />
używa się materii ożywionej (drewno,<br />
klej ze skóry królika, pęcherzy jesiotra,<br />
płótna) i nieożywionej (kredy, pigmentów<br />
uzyskiwanych z minerałów, kolorowych<br />
ziem, skał, złota). To pozwala człowiekowi<br />
„widzieć wszystko w Chrystusie", który<br />
przez Wcielenie stał się cząstką materii.<br />
Jego ciało złożone jest z tej samej materii<br />
co trawa, gwiazdy, skały i każdy człowiek.<br />
Stąd technologia tworzenia ikon przesycona<br />
jest symboliką.<br />
Ilconę pisze się na drewnie, najlepiej<br />
z drzewa liściastego, np. lipy, gdyż drzewa<br />
iglaste zawierają dużo żywicy, która może<br />
zdeformować deskę. Deska jest symbolem rajskiego<br />
drzewa życia i krzyża.<br />
- Na deskę nakleja się płótno, które przypomina płótno<br />
świętego mandylionu, mającego moc uzdrawiania, oraz<br />
płótno, w które był owinięty Jezus.<br />
- Na przyklejone płótno nakłada się 12 warstw tzw.<br />
lawkasu (zaprawy kredowo-klejowej). Liczba „12" ma<br />
przypomnieć 12 pokoleń Izraela oraz apostołów.<br />
- Następnie przygotowuje się szkic na kartce papieru,<br />
który przenosi się na deskę i rylcem wyżłabia się go w<br />
ikonie.<br />
- Na wyszlifowaną zaprawę nakłada się różnymi<br />
technikami złoto, które nie jest kolorem, ale światłem,<br />
ponieważ postać święta cała jest zanurzona w Bożej<br />
światłości.<br />
- Kolejnym etapem jest nakładanie podstawowych<br />
kolorów. Pigmenty rozpuszcza się w tzw. temperze jajecznej<br />
(żółtko jaja, woda, wino mszalne, olej goździkowy).<br />
Światło wydobywa się z ciemnych barw, przechodząc do<br />
coraz jaśniejszych. Kolor niesie w sobie pewną wartość,<br />
ma wymowę symboliczną, stanowi element języka, którym<br />
przemawia ikona, tak np. błękit - misterium bytów<br />
i tajemniczy charakter - to kolor boskości, transcendencji.<br />
Daje wrażenie głębi i spokoju, stwarza klimat nierealności.<br />
W ikonografii błękitne szaty ma Chrystus Pantokrator,<br />
Maryja. Ikonę po ok. 3 miesiącach należy zabezpieczyć<br />
olifą.<br />
Uwieńczeniem ikony jest poświęcenie jej przez kapłana.<br />
Ikonograf jest pierwszym, który powinien oddać pokłon<br />
Bogu przedstawionemu na ikonie.<br />
Z.K.: - Co sprzyja powstawaniu ikon?<br />
s. O.: - Istnieją pewne zasady powstawania ikon. Ale tak<br />
naprawdę powstaniu ikony sprzyja: cisza, milczenie,<br />
które nie jest tylko sprawą zamkniętych ust, ale chodzi<br />
przede wszystkim o wyciszenie wnętrza; milczenie wraz<br />
z modlitwą przygotowuje do prawdziwego apostolstwa,<br />
umartwienie, asceza, a także modlitwa innych osób.<br />
Ikona jest bowiem dziełem Kościoła, tzn. nie ma jednego<br />
twórcy. Pan Bóg jest artystą, ikonograf jest narzędziem<br />
w rękach Boga. Ktoś przygotowuje deskę, a inny wspiera<br />
ikonografia modlitwą.<br />
Z.K.: - Jaka jest różnica między obrazem a ikoną?<br />
s. O.: - Ikony pod względem estetyki (tego co się podoba, jest<br />
przyjemnością dla zmysłów) nie muszą być pociągające.<br />
Chcą ukazywać samo piękno, a nie jedynie przejaw<br />
piękna. Ikona ma prowadzić do mistycznego trwania<br />
przy Bogu - źródle piękna, ma wprowadzać w świat<br />
radości i pokoju. W ikonie występuje harmonia, która<br />
związana jest z dokładnie zaplanowanym językiem figur<br />
geometrycznych i proporcji. W przedstawieniu<br />
świętych oczy są nadnaturalnie powiększone<br />
- skierowane ku światu nadzmysłowemu,<br />
usta wąskie - przeznaczone do śpiewania<br />
hymnów i głoszenia chwały Bożej. Wysokie<br />
czoło podkreśla przewagę myśli nad czynem.<br />
Zasadnicza różnica tkwi w perspektywie.<br />
Ikony nie posiadają właściwie klasycznej perspektywy,<br />
nie są trójwymiarowe, a nawet nie<br />
usiłują nimi być. Najważniejsza jest w nich<br />
„perspektywa duchowa". Ikona rezygnuje z<br />
plastycznej trójwymiarowości na rzecz wielowymiarowości<br />
duchowej. W ikonie można<br />
zaobserwować perspektywę odwrotną, punkt<br />
zbiegania się linii perspelctjnwy znajduje się nie<br />
w centrum obrazu, ale poza nim, przed nim, w<br />
sercu stojącego przed nim człowieka.<br />
Z.K.: - Dlaczego mówi się o ikonie, że autor ją pisze, a oglądający<br />
- czyta?<br />
s. O.: - Ikona przekazuje to samo orędzie Dobrej Nowiny,<br />
które zawarte jest na kartach Pisma św., jednak w ikonie<br />
zakodowane jest ono nie za pomocą liter, ale linii, barw,<br />
kształtów. A wiadomo, że Ewangelii nie da się namalować,<br />
ale da się napisać, dlatego mówimy, że ikonę piszemy. Natomiast<br />
jeśli przedstawiamy na ikonie osobę świętą, np.<br />
św. Franciszka z Asyżu, który nie występuje w Ewangelii,<br />
to wtedy mówimy, że ikonę - malujemy.<br />
Z.K.: - Niedawno uczestniczyła Siostra w warsztatach ikonopisarskich<br />
zorganizowanych przez ks. Dariusza Klejnowskiego-<br />
-Różyckiego w WSD w Opolu. Kto w nich uczestniczył i jakie<br />
refleksje Siostra stamtąd przywiozła?<br />
s. O.: - W warsztatach uczestniczyło 36 osób świeckich, siostry<br />
zakonne i klerycy z całej Polski. Patronat sprawowała<br />
Katedra Teologii Dogmatycznej - Wydz. Teolog. Uniwersytetu<br />
Opolskiego, Szkoła Ikonopisarska „Pantokrator"<br />
oraz Koło Naukowe Teologów Uniwersytetu w Opolu.<br />
Panował duch braterstwa, wspólnoty, jedności, modlitwy<br />
i radości. Warsztaty poszerzyły moją wiedzę z zakresu<br />
historii teologii ikony, poznałam nowe techniki związane<br />
np. z nakładaniem złota. Nie trzeba być artystą czy absolwentem<br />
szkoły plastycznej, aby napisać ikonę. Konieczne<br />
jest pragnienie pisania, o które trzeba prosić Pana Boga. A<br />
gdy to pragnienie zrodzi się w sercu, to pozostaje oddać<br />
swe dłonie Mistrzowi - Panu Bogu, który poradzi sobie,<br />
nawet gdyby ktoś miał „dwie lewe ręce".
Change language