Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
me të cilët nuk kemi të bëjmë; një njeri<br />
tjetër, dikush. Gjithë bota. Si gjithë<br />
bota.<br />
Në shtëpi të botës. Fjalët (gojët) e botës.<br />
U bë gazi i botës. Malli i botës mall i<br />
huaj.<br />
Në dasmë të botës. Me fjalët e botës. Çuditet<br />
gjithë bota. E di (et) e gjithë bota.<br />
U rrit në dyert e botës. Hyri botë hyri si<br />
i huaj në shtëpinë e një tjetri. Jam botë<br />
për të jam njeri i huaj e i panjohur për të,<br />
s'jam i tij. Mos hyr në pus me litarin e<br />
botës. fj. u. Mos shtjer kripë në gjellën e<br />
botës! fj. u. Pret thika në mish të botës.<br />
keq. Hanë bukën tonë e bëjnë davanë e<br />
botës (rrahin thekrën e botës). I nxjerr<br />
gështenjat (nga zjarri) me duart e botës.<br />
Nuk shikon traun e tij, po shikon qimen<br />
e botës. E pafsha nëpër dyert e botës!<br />
mallk.<br />
5. edhe ∼Ë, ∼ËT. Shoqëria njerëzore e<br />
një vendi ose e disa vendeve, që është <strong>org</strong>anizuar<br />
sipas një rendi të caktuar dhe<br />
që dallohet nga tipare historike e kulturore<br />
të veçanta; mënyra e jetesës dhe<br />
e <strong>org</strong>anizimit shoqëror në një vend, në<br />
një grup vendesh ose në një periudhë historike.<br />
Bota e re. Bota e vjetër.<br />
Bota shqiptare. Bota antike. Bota ilire<br />
(greko-romake, arabe). Bota socialiste.<br />
Bota kapitaliste (feudale). Bota perëndimore.<br />
Bota e Lindjes. Bota përparimtare.<br />
Bota e jashtme vendet e tjera,<br />
vendet e huaja. Njollat e botës së vjetër.<br />
Lufta ndërmjet dy botëve.<br />
6. Tërësia e qenieve të gjalla, që kanë<br />
veçori të përbashkëta të zhvillimit e të<br />
jetesës; tërësia e sendeve ose e dukurive<br />
që na rrethojnë; fushë veçantë e dukurive<br />
a e sendeve të realitetit objektiv. Bota<br />
e gjallë. Bota bimore. Bota <strong>org</strong>anike<br />
(jo<strong>org</strong>anike). Bota njerëzore. Bota shtazore<br />
(e kafshëve). Bota e pyllit. Bota e<br />
ngjyrave (e tingujve). Bota e yjeve. Në<br />
botën e përrallave.<br />
7. Fushë e veçantë e veprimtarisë së<br />
njerëzve, sfera e punës së njeriut; rreth<br />
njerëzish, që merren me një veprimtari<br />
të njëllojtë a që kanë interesa të përbashkëta,<br />
që i përkasin një mjedisi etj.<br />
Bota shkencore (letrare, artistike). Bota<br />
nanciare. Bota fshatare. Bota e fëmijëve.<br />
Bota e shkrimtarëve (e artistëve).<br />
Në botën e shkencës dhe të teknikës.<br />
8. Tërësia e dukurive të jetës shpirtërore<br />
e psikike të njeriut (perceptimet, ndjenjat,<br />
mendimet etj.), tërësia e ndjenjave<br />
dhe e mendimeve të njeriut; një rreth<br />
shfaqjesh psikike, që lidhen me moshën,<br />
me veprimtarinë mendore etj., rrethi i<br />
interesave të njeriut. Bota shpirtërore<br />
e njeriut. Bota vetjake (e brendshme).<br />
Botë e vogël (e mbyllur, subjektive).<br />
9. Jeta në Tokë, jeta e vërtetë objektive;<br />
jeta në tokë dhe jeta e përtejme<br />
në kundërvënie njëra me tjetrën, sipas<br />
paragjykimeve fetare e pikëpamjeve idealiste.<br />
Kjo botë. Bota jonë. Bota tjetër<br />
(e përtejme, e përtejvarrit). Doli në botë<br />
lindi (për fëmijën). E la këtë botë vdiq.<br />
Shkoi (vajti) në atë botë (në botën tjetër)<br />
vdiq. E dërgoi në botën tjetër. përçm. e<br />
vrau, e mbyti.<br />
10. euf. Sëmundja e tokës, epilepsia. E<br />
kapi bota.<br />
* I biri (burri) i botës përçm. një burrë<br />
a një djalë çfarëdo, një burrë a një djalë<br />
i panjohur; tjetri, dikush. E bija (gruaja)<br />
e botës përçm. një grua a një vajzë<br />
çfarëdo, një grua a një vajzë e panjohur;<br />
tjetra, dikush. M'u errësua bota<br />
(vendi) shih tek ERRËSOHEM. E dërgoi<br />
prapa botës (prapa diellit) dikë shih<br />
te DIELL,∼I. Është jashtë botës keq.<br />
s'merr vesh nga bota; sillet ndryshe nga<br />
të gjithë e jo ashtu si duhet. Është prapa<br />
botës (prapa dynjasë)<br />
a) është i paditur, ka mbetur prapa, nuk<br />
është i zhvilluar me kohën;<br />
b) nuk di se ç'bëhet, nuk merr vesh të rejat.<br />
Mori botën (dynjanë) shih te MARR.<br />
Mori botën (dheun) ndër (në) sy shih<br />
te MARR. Në sy të botës (të dynjasë)<br />
para të tjerëve, haptas, botërisht. Sa<br />
për sy (sa për faqe) të botës shih te<br />
SY,∼RI. I shtiu botën i kalli tmerrin, i<br />
24