Program koncertowy miesięczny - Agape

11 maja 2010 / wtorek / 19.00 • Sala Kameralna im. Henryka Czyża
nagle przerwany energiczną interwencją pierwszych skrzypiec... Znów
widzimy tu analogię do kwestii wypowiadanej w podnieceniu i nagle
przerwanej, jakby pod wpływem jakiejś zewnętrznej przyczyny
lub wewnętrznego impulsu...”
Utwór wykonano po raz pierwszy 12 marca 1965 r. w Sztokholmie,
w Moderne Museet, gdzie jednym z najcenniejszych eksponatów był
wielki mobil Alexandra Caldera The four elements (Cztery żywioły, 1962).
I to chyba właśnie on podsunął Lutosławskiemu pomysł, by kolejne sekcje
w Kwartecie nazwać „mobilami”. W liście do pierwszych wykonawców,
członków Kwartetu LaSalle, kompozytor wyjaśniał: „Utwór jest cyklem
mobilów.... Pomiędzy określonymi punktami w czasie każdy
z wykonawców gra swoją partię całkowicie niezależnie jeden od drugiego.
Musi oddzielnie decydować o długości fermat i sposobie traktowania
ritenuto i accelerando”. Można rzec: każdy „mówi” po swojemu, podobnie
jak samodzielnie porusza się każdy z elementów mobila.
* * *
Gdyby nie Artur Rubinstein, który w 1940 r. koncertował w Buenos Aires,
świat zapewne nie dowiedziałby się o Astorze Piazzolli. Za namową
najsłynniejszego łodzianina Piazzolla zdecydował się podjąć studia
kompozycji u Alberta Ginastery, następnie zaś u Nadii Boulanger. I to ona,
w Paryżu, ośmieliła go do stworzenia nuevo tango: niepowtarzalnej syntezy
namiętnego tańca latynoskiego z polifonią, chromatyką, rytmami
zaburzającymi schemat tanga. Takie właśnie jest La Muerte del angel
(Śmierć anioła), napisane w 1962 r. jako ilustracja do sztuki teatralnej
~
Alberta Rodrigueza Munoza Tango del ángel. Piazzolla wykonywał je
wielokrotnie na koncertach, grając na bandoneonie ze swoim zespołem
złożonym z pianisty, skrzypka, gitarzysty i kontrabasisty; dzisiaj usłyszeć
można tę miniaturę w opracowaniach na różne zespoły.
Styl Piazzolli dość szybko znalazł entuzjastów w Ameryce Północnej
i Europie. W Polsce, nim jeszcze o Piazzolli szerzej usłyszano, stał się
on chyba główną inspiracją dla Pawła Szymańskiego. Swoich rodaków
w najlepszym razie jednak irytował, a dla niektórych był wręcz
świętokradztwem, gdyż zdaniem Argentyńczyków zmieniać może się
wszystko – lecz nigdy tango.
Danuta Gwizdalanka
autorka książek o muzyce (Przewodnik po muzyce kameralnej, Muzyka i polityka,
Muzyka i płeć i in.), podręczników do historii muzyki, licznych artykułów
oraz współautorka dwutomowej monografii Witolda Lutosławskiego
Wolfgang SEZON ARTYSTYCZNY Amadeus 2009/10 Mozart 33