Program koncertowy miesięczny - Agape

13 maja 2010 / czwartek / 19.00 • Sala Koncertowa
Sojusz północno-wschodni
Współczesna muzyka skandynawska zrobiła furorę wśród ambitnej
polskiej publiczności za sprawą pamiętnej „Warszawskiej Jesieni
Północnej” z 1998 r. Wówczas to rozsmakowaliśmy się w chłodnym
neoimpresjonizmie Finki Kaiji Saariaho, „boschowskim” sonoryzmie
Duńczyka Benta Sorensena, / ale też naznaczonym szamańską głębią
folkloryzmie Karin Rehnqvist. Awangarda zagościła jednak pod kołem
biegunowym o wiele wcześniej – podobnie jak u nas: w latach
pięćdziesiątych. I choć początkowo nakierowana była na imitowanie
stereotypów intelektualnej moderny francuskiej spod znaku Pierre’a
Bouleza, szybko wydała przynajmniej dwie samodzielne, a z perspektywy
czasu także wybitne, osobowości. Mowa o „Lutosławskim Danii” Peru
Norgardzie / ° oraz Arne Nordheimie, sprawującym dziś nieoficjalnie
funkcję narodowego kompozytora Królestwa Szwecji.
Ten ostatni był też jednym z pionierów północno-wschodniego
sojuszu. Już w połowie lat 60. rozpoczęła się jego wyjątkowo owocna
współpraca ze słynnym Studiem Eksperymentalnym Polskiego Radia.
Elektroniczne arcydzieła Nordheima, jak Solitaire czy Warszawa, wydane
zostały po latach w albumie Electric (1998) przez niezależną wytwórnię
Rune Grammofon, budząc entuzjazm miłośników oraz twórców muzyki
alternatywnej. Remiksy oryginalnych kompozycji zrealizowane wówczas
przez Geira Jenssena – guru stylu ambient ukrywającego się pod
pseudonimem Biosphere – potwierdziły aktualność pionierskich
poszukiwań szwedzkiego mistrza.
Co ciekawe, studyjne doświadczenia wywarły na instrumentalną
muzykę Nordheima podobny wpływ, co na legendarne „dźwiękowe
plakaty” Pendereckiego oraz innych protagonistów szkoły polskiej.
Klasyczne orkiestrowe dzieła Szweda z lat 70., jak Greening czy Floating,
skomponowane zostały wokół rozległych przestrzeni brzmieniowych
opartych na konsekwentnej grze czystych jakości kolorystycznych
– nie tak radykalnej i drapieżnej jak w dziełach naszych sonorystów, ale
równie wizjonerskiej. Z kolei koncert fletowy Tractatus, napisany w 1987 r.
na zamówienie kanadyjskich New Music Concerts, wyznacza już inną,
bardziej klasyczną i syntetyczną fazę w rozwoju Nordheima. Dawne
misterne kompozycje płynących niespiesznie obłoków zastąpił w partii
zespołu skondensowany grad dźwięków o perkusyjnej proweniencji,
a często także genezie. Zazwyczaj stanowią one po prostu odległe echo
czy też zdeformowany cień nie mniej dynamicznej partii solowej. Zawiła,
SEZON ARTYSTYCZNY Lasse Thoresen
2009/10 41