Romowie. Koczownictwo, osiadły tryb życia - ZwiÄ zek Romów ...

dowego nadania. Aby uzyskać taki dokument, poszczególni pretendenci na
szefa stosowali różne metody, do donosicielstwa włącznie. Zachowały się
w tradycji i archiwach przekazy o niecnych postępkach, tego lub drugiego
watażki cyt. „...moim zdaniem koniecznie należy, żeby przy Wojewódzkiej
Radzie Narodowej pracował przedstawiciel cyganów, któryby zajął się zagadnieniem
i osiedlaniem cyganów. W moim pojęciu wolno cyganowi zająć
takie stanowisko.
Zaznaczam, że ten przedstawiciel powinien by wybrany przez Władze
Polski Ludowej, tylko nie przez cyganów, dlatego, że jeżeli cyganie wybiorą
przedstawiciela, to postarają się wybrać wygodnego na swoją stronę, aby
nie zdradzić cygańską tajemnicę. Ten przedstawiciel będzie współpracował
z Woj. Wydz. Społ. Administracyjnym i Terenowymi Władzami, gdzie znajdują
się osiadłe grupy cyganów, również z kierownikiem grup cygańskich
i grupami. Wśród grup znajdują się starzy tradycyjni agitatorzy, którzy
przeszkadzają w akcji osiedleńczej i wychowawczej. Koniecznie trzeba ich
wykryć i uniemożliwić rozpowszechnianie wśród młodzieży starych szkodliwych
tradycji…… gorąco proszę o łaskawe i jak najszybsze rozpatrzenie
w/w podania i wydanie pozytywnej odpowiedzi. Jednocześnie proszę o
udzielenie mi audiencji na szczególniejszego naświetlenia całokształtu w/w
sprawy. Przedstawiciel będzie miał oficjalny dostęp do wędrownych cyganów
z którymi będzie mógł nawiązać kontakt i wyjaśnić akcję wychowawczo-osiedleńczą
21 ”.
Pismo to jest tak skonstruowane, że jego autor w podtekście proponuje
samego siebie, na ewentualnego kandydata, godnego zajęcia proponowanego
stanowiska.
Powyższy dokument jest potwierdzeniem, że poszczególni watażkowie
nie kierowali się, ani prawem obyczajowym, ani dobrem ogółu społeczności
romskiej, chodziło im tylko o uzyskanie z nadania urzędowego władzy
nad swoimi współplemieńcami, bo według prawa obyczajowego, jak też
norm, którymi się kierowali Romowie, wybierając rzeczywistych swoich
liderów obyczajowych, oni nie mieliby szans. Dlatego chwytali się wszelkich
środków od przekupstwa do donosicielstwa włącznie.
21
PWRN Warszawa, Nr L.dz. SA. I-15/14/56 z dnia 6 sierpnia 1956 roku
26 Elżbieta Alina Jakimik - Romowie