1 Rad Cigani i Psi - Zoran Todorovic

Grojs se pri tome poziva na pojedine postavke italijanskog biopolitičkog
teoretičara Đorđa Agambena. Osnovne Agambenove postavke jesu teze
o “golom životu” i državi vanrednog stanja. Agamben definiciju biopolitike
izvodi iz razlike između “golog života” i različitih “formi života” unutar
procesa konstituisanja modernih država. Ovu distinkciju Agamben
preuzima iz klasične antičke filozofije: Grci nisu imali jedinstveni termin za
tumačenje onoga što danas doživljavamo kao život; upravo suprotno, pravili
su razliku između zoe, što je termin koji označava činjenicu biološkog života
svojstvenu svim živim bićima i bios što je termin koji upućuje na političke
oblike življenja svojstvene nekom pojedincu ili grupi. Agambenova osnovna
teza jeste da je goli život uvek uključen u političku sferu koja putem
vladanja (isključenja i uključenja) nad golim životom konstituiše suverenu
moć. U pitanju je rascep na goli život kao nosioca suverenosti sa jedne
strane i na brojne oblike života apstraktno kodifikovane u pravno- socijalne
identitete sa druge. Agamben istovremeno analizira na koji način dolazi do
konstituisanja suverenosti unutar savremenih mehanizama (državnog)
vladanja: njegova osnovna teza jeste da se suverenost konstituiše
sposobnošću državnog mehanizma da pojedince ili grupe lišava pravnosocijalnih
“upisa” u različite oblike političkog života i da te iste pojedince/
grupe svodi na “goli život” lišen pravnog, odnosno političkog identiteta.
Drugim rečima, savremena suverenost počiva na mehanizmu isključenja
“Drugog”, isključenja tela iz opšte (pravne) norme. Ovo suspendovanje
pravne norme jeste drugi naziv za sposobnost proglašenja vanrednog
stanja-moć se dakle konstituiše mogućnošću proglašenja vanrednog
stanja, odnosno isključenja pojedinaca ili grupa iz političkih oblika življenja
određene društvene zajednice. 17 Moć podrazumeva postojanje pojedinaca ili
društvenih grupa koje su u pravno-socijalnom smislu “nevidljive”. 18
tranzicijskog društva dvehiljaditih: “Cigani i psi” jeste umetnički zahvat koji
nastupa na mestu temeljnog društvenog anatgonizma, mestu isključenja
“Drugog” i kao takav rad na krajnje uznemirujući način dokumentuje
nemogućnost savremenog srpskog društva da se konstituiše kao suštinski
demokratska zajednica ravnopravnih građana.
Nikola Dedić 19
8
Todorovićeva umetnost se kreće upravo u ovom prostoru rada sa
mehanizmima moći shvaćene kao mogućnost manipulacije sa “golim
životom” u Agambenovom smislu: on najpre radi sa sve tanjom linijom
između “prirodnog” tela, odnosno života i različitih praksi veštačkog,
artificijelnog preoblikovanja tog istog života kao navodno biološke činjenice
(delovanje medicine, hirurgije, tehnologije na preoblikovanje tela) a potom
i sa društvenim grupama, kolektivnim telom zajednica koje stiču status
“nevidljivih” unutar mehanizama distribucije moći savremene države. U tom
smislu, Todorovićev rad nastupa na mestu društvenog “simptoma” srpskog
17 Giorgio Agamben, Homo Sacer. Suverena moć i goli život, Arkzin, Zagreb, 2006.
18 videti: Andrew Norris (ed.), Politics, Metaphysics, and Death. Essays on Giorgio
Agamben’s Homo Sacer, Duke University Press, Durham and London, 2005.
Multikulturalnost, mediji, umetnost u državi
Multikulturalnost, mediji, umetnost u državi
vanrednog stanja 9 vanrednog stanja
19 http://www.b92.net/kultura/komentari.phpnav_id=485444
Napomena: Dedić je dobio nagradu “Lazar Trifunović” za tekst “Multikulturalnost, mediji,
umetnost u državi vanrednog stanja”, koji je objavljen u časopisu Treći program (broj 145),
a napisan je povodom video rada Zorana Todorovića “Cigani i psi”, koji je predstavljen 2009.
godine na 50. Oktobarskom salonu u Beogradu, a izazvao je kontroverzne reakcije u javnosti.