7 INFORMATIKA - Shtepia Botuese Uegen

ndër ta Alan Turing, por nuk mundën teknikisht. Turing propozoi një
“Universal Machine” – Makinë Universale- e aftë për të “kompjutuar”
çdo algoritëm në 1937.
George Steblitz (1940), i Laboratorëve të Bell-it, përdori makinën teletajp
në Dartmouth College në New Hampshire për të transmetuar një
problem te Kalkulatori i tij i Numrave Kompleksë, në New York, dhe
mori rezultatet. Ishte shembulli i parë i një network (rrjetë pune).
Në fillim në Poloni dhe pastaj në Britaninë e Madhe dhe ShBA, u
zbërthye kodi ENIGMA. Informacioni i marrë nga kjo shkurtoi kohën e
luftës. Për të zbërthyer kodin britanikët, të drejtuar nga Turing, ndërtuan
kompjuterin Colossus Mark I. Ekzistenca e kësaj makine u konsiderua
sekret nga qeveria britanike deri në 1970. Flota e ShBA-së, e ndihmuar
deri në një farë mase nga britanikët, ndërtoi një makinë të aftë për të
zbërthyer jo vetëm kodin gjerman por edhe kodin japonez.
Në 1943 me ndërtimin e makinës ENIAC (Electronic Numerical
Integrator And Computer) u morrën John Mauchly dhe J. Presper Eckert
nga Moore School of Engineering të Universitetit të Pensilvanisë, të cilët
u ndihmuan nga John von Neumann e të tjerë.
Në 1944 u paraqit Harvard Mark I, i cili “kompjutonte” tabela
komplekse për Flotën e ShBA. Ai përdorte një shirit letre për të ruajtur
instruksionet.
Në vitin 1945, Von Neumann propozon konceptin e « programit të
ruajtur » në një artikull që nuk u botua kurrë zyrtarisht.
Këto makina u përdorën megjithë difektet që paraqitën, ndërsa
njëkohësisht punohej për një makinë më moderne, EDVAC. Kjo u njoh
më vonë nga zyra e patentave e ShBA si kompjuteri i parë.
Një vit më vonë shkencëtarët e Bell Labs përfunduan punën mbi
tranzistorët ( John Bardeen, Walter Brattain dhe William Shockley morën
çmimin NOBEL në Fizikë në 1956). Nga viti 1948 shumë ekipe në botë
punonin për makinën me “program të ruajtur”. E para, e quajtura
“Baby”, është prototipi e një makine shumë më të madhe në ndërtim në
Britani, u paraqit në 1948.
UNIVAC, kompjuter i paraqitur në 1951, i cili u krijua me mbështetjen e
qeverisë dhe ushtrisë së SHBA, rezultoi një humbje e madhe financiare.
Një vit më vonë Grace Hopper, një informaticiene e shquar e kësaj
kompanie, propozoi “software-in e ripërdorshëm”, segmente të koduar
që mund të hiqeshin dhe të shtoheshin sipas instruksioneve në një “
gjuhë të nivelit më të lartë”. Hopper e rishikoi këtë koncept në mbi 20
vitet pasues dhe idetë e saj u bënë pjesë integrale e të gjithë
kompjuterave modernë. 46 kompjutera UNIVAC u prodhuan për të
parashikuar rezultatet e Zgjedhjeve Presidenciale të vitit 1952.
9