S. 28 S. 28 - Wojskowa Akademia Techniczna

Psychologia31ZABÓJCZY STRES. MORDERCZY STRESObserwując zachowania zwierząt, można dostrzec wiele podobieństw międzygatunkami ziemskich stworzeń, wśród których ludzie zajmują szczególnąpozycję. Wybitny popularyzator i znawca etologii Vitus B. Dröscher zauważył,że mieszkający w jego ogrodzie drozd zmarł trzeciego dnia po utracie żonyi domu. Przyczyną był najprawdopodobniej stres, gdyż na ciele ptaka nie znalezionożadnych obrażeń. Naukowcy badający wpływ stresu na zwierzętaprzeprowadzili wiele doświadczeń, z których jednoznacznie wynika, że stresniszczy psychikę zwierząt i ich zdrowie. Potwierdzały to sekcje ciał laboratoryjnychkrólików, szczurów, myszy... Jedną z naukowych metod badawczychbyło mierzenie łącznej długości wrzodów żołądków szczurów poddawanycheksperymentom.Pouczający jest eksperyment przeprowadzonyze szczurami, które są dobrymipływakami zdolnymi pływać kilkadziesiątgodzin. Okazało się, że szczur umieszczonyw metalowym zbiorniku z wodą, z któregonie mógł wyjść, utonął po kilkunastu minutachrozpaczliwego poszukiwania wyjścia.Natomiast drugi szczur po kilku minutachdoczekał się zbawczej drewnianej belki,po której wyszedł ze zbiornika. Ten drugiszczur ponownie umieszczony w zbiornikupływał spokojnie kilkadziesiąt godzin...Równie wymowne są rezultaty badaniainteligencji przeprowadzane na małpachi wiewiórecznikach. Jak pisze VitusDröscher w książce Reguła przetrwania:„[...] Sama obecność silniejszego pod względemfizycznym »kolegi« powodowała u pawianataki stres, że ów naprawdę mądry Fips(laboratoryjny pawian – Wirtualny Odys)zamieniał się błyskawicznie w kompletnieograniczone zwierzę. Stres wywołanylękiem przed fizyczną przemocą ogłupiai obezwładnia zdolności umysłowe małpy.Ludzie w stanie lęku reagują podobnie:na przykład uczniowie w czasie ustnegoegzaminu, jeśli nazbyt surowy nauczycielbudzi w nich przerażenie. Złe stopnie z takiegoegzaminu nauczyciel powinien postawićsam sobie – za brak właściwego podejściapedagogicznego. W ogóle cały tenstres, który wskutek terroru stopni duchowoprzytłacza tak wielu uczniów, więcej rodzigłupoty niż chwalebnych wyników. Dobrzeby było, żeby nasi pedagodzy dali się w tejsprawie pouczyć przez etologów.Jeżeli stres trzyma w szachu żywą istotęprzez czas dłuższy albo też często się powtarza,obserwujemy przedziwne wręcz formygłupoty, a także inne, gorsze jeszcze obawy.Dowodzą tego wstrząsające doświadczeniana wiewiórecznikach (tupajach) przeprowadzoneprzez profesora Dietricha v. Holstana uniwersytecie w Monachium. […]Jeżeli wiewiórecznikom »złego« wrogapokazywano codziennie przez dwie godzinyw czasie od 6 rano do 18 wieczorem, to jesz-cze sobie jako tako potrafiły ze stresem poradzić.Natomiast gdy cokolwiek – nieważneco – trzyma je w stresie przez tylko trochędłuższy czas, matka dopuszcza się kanibalizmuna własnych dzieciach.Dopiero co czule je karmiła. Nagle,gdy obciążenie stresem przekracza pewnągranicę, zrywa się i pożera jedno dzieckoza drugim. Ponadto taka samica w ogólejuż nie zachowuje się jak osobnik żeński;próbuje kopulować z innymi samicami, jakgdyby raptem zamieniła się w samca.Gdy stres trwa jeszcze dłużej, na przykładpo sześć godzin dziennie, wszystkiesamice stają się bezpłodne, a samce impotentami.W ciele ciężarnej samicy bliskiejrozwiązania płód rozpuszcza się całkowiciew płynach ustrojowych. Nowe życie wygasazatem w ciele matki, nie pozostawiającśladów. Narządy płciowe samców ulegająuwstecznieniu do tego stopnia, że nie możnaodróżnić ich od samic. […]Ustawiczny stres, bez chwili wytchnienia,wywiera na wiewióreczniki niezawodniezawsze jeden skutek: śmierć po kilkuminutach lub kilku godzinach w zależnościod natężenia stresu, i to bez uprzedniegowychudzenia do postaci szkieletu”.W książce tej opisana jest też tajemniczachoroba, na którą nagminnie zapadałyrobotnice po kilku tygodniach pracy w jednymz działów niemieckiej fabryki produkującejaparaturę precyzyjną. Zdrowe kobiety,rozpoczynające pracę w tym dzialepo kilku tygodniach musiały iść na zwolnienie,by poddać się specjalistycznej kuracji.Szybko dochodziły do siebie, po kilkudniach po powrocie do pracy zaczynałychorować.„Zarazek” wykrył psycholog – okazałosię, że inżynier kierujący produkcją takzaprojektował ustawienie stanowisk pracy,że w każdej chwili mógł podejść bezszelestniew filcowych butach do pracującejw skupieniu robotnicy, zajrzeć jej przez ramięi nawymyślać. Inżynier o mentalnościpoganiacza niewolników musiał zmienićswoje podejście do organizacji pracy po interwencjiprzełożonych.Organizowano wiele naukowych konferencjipod hasłami poszukiwania sposobów„całkowitej eliminacji stresu”. Okazało się,że środki farmakologiczne zmniejszającestres powodują spadek inteligencji, uwagii rozleniwienie.Z badań wynika, że najlepszym sposobemrozładowania stresu jest jak najszybszywysiłek fizyczny. Doskonałe rezultatyprzynosi bieganie – podobno po trudnymegzaminie powinno się przebiec kilka razywokół budynku, by pozbyć się z organizmusubstancji stworzonych podczas stresu.Wirtualny Odyseusz