Numer 4 (76)/2009 - Politechnika Krakowska

4/2009 NASZA POLITECHNIKAUzdrowiska i urbanistykaRejestrowane współcześnie zjawiskai tendencje kształtowania przestrzeniw polskich uzdrowiskach sąsilnie związane z sytuacją gospodarcząkraju oraz stopniem wdrażaniareform, co ma bezpośredni wpływ nakondycję tych miejscowości. W ostatnimpięćdziesięcioleciu założeniauzdrowiskowe w Polsce podlegałyróżnym transformacjom, nie zawszezgodnym z teoretycznymi zasadamikształtowania przestrzeni w ośrodkachlecznictwa balneologicznego.Urbanizacja przestrzeni leczniczejSytuacja przestrzenna wielu polskichuzdrowisk jest efektem realizowanejw ostatnich trzydziestu, czterdziestulatach polityki stałej urbanizacji założeńbalneologicznych, zgodnie z zasadąkreowania dzielnic uzdrowiskowych,a nie samodzielnych miejscowości leczniczych,oraz nagminnie wprowadzanejfunkcji wypoczynku do zdrojowiskz nadmiernym wykorzystaniem urządzeńi przestrzeni leczniczo-rekreacyjnych.Urbanizacja ta manifestuje sięz jednej strony dużymi przestrzeniamidla potrzeb mieszkalnictwa stałego,realizowanymi w wielu tradycyjnychuzdrowiskach zarówno w formie osiedlimieszkaniowych typu wielkomiejskiego(np. w Krynicy osiedla: XX-lecia i Słotwiny,w Rabce osiedla: Słoneczna,Orkana i przy ul. Sądeckiej, w Szczawnicyosiedla: XX-lecia i Połoniny orazw Kudowie czy w Dusznikach), jaki chaotycznie rozwijaną zabudową jednorodzinną,nierzadko przemieszanąz zabudową zagrodową (np. w Krynicy,Szczawnicy, Busku, Rymanowie i innych).Z drugiej zaś strony — wznoszeniem,szczególnie w latach 60. i na początkulat 70., budynków sanatoryjnychi domów wczasowych o formach architekturywielkomiejskiej, czasami o kilkunastukondygnacjach, co przyczyniłosię do formalnej urbanizacji przestrzenileczniczej, zwłaszcza uzdrowisk górskich,np.: liczne sanatoria o architekturzetypowych bloków osiedli wielkomiejskichw Goczałkowicach, bardzorozbudowane sanatorium „Włókniarz”w Busku-Zdroju, sanatorium „Hutnik”i „Papiernik” w Szczawnicy oraz sanatoria:„Koliba” w Piwnicznej, „Żerań”i „Ursus” w Muszynie, „Continental”,„Silesia”, „Hajduczek” czy „Kolejowe”w Krynicy, „Dom Zdrojowy” w Ciechocinku,Sanatorium „Energetyk” w Inowrocławiui inne.Kolejna generacja bardzo dużychsanatoriów oddanych do użytku w końculat 70. i później, o bardziej indywidualnychformach, często agresywnychbrył (np. sanatoria: „Continental”, MSWi „Budowlani” w Krynicy; ZNP, „Dzwonkówka”,„Hydrotechnik” w Szczawnicy;wiele obiektów w Złockiem, Ciechocinkuitp.), zbyt drastycznie ingeruje w krajobrazi stanowi mocny kontrast wśróddrobnej, tradycyjnej i historycznej zabudowypensjonatowej.Blisko dużych miastW ostatnich latach XX w. i na początkuXXI w. w wielu polskich uzdrowiskachobserwuje się proces przekształcaniazabudowy sanatoryjnej w tzw.apartamentowce. Powoduje to wzrostruchu samochodowego w zespole leczniczym,ale także prowadzi do niszczeniahistorycznej zabudowy uzdrowiska,jak ma to ostatnio miejsce w Krynicyprzy al. Pułaskiego, przy przebudowieSanatorium Oficerskiego projektu AdolfaSzyszko-Bohusza. W uzdrowiskachzwiązanych z dużymi miastami wielkoskalowazabudowa miejskich osiedlimieszkaniowych jest sytuowana zbytblisko ośrodków balneologicznych (np.w Krakowie zlokalizowane przy Swoszowicachosiedle Kurdwanów czy liczneosiedla w Inowrocławiu, zwłaszczana południe od założenia balneologicznego).Innym problemem uzdrowisk związanychz dużymi miastami w Polscejest nieuporządkowanie i niezagospodarowanieobszaru pomiędzy intensywnązabudową miejską a uzdrowiskiem.Tereny te o charakterze peryferyjnymlub podmiejskim niejednokrotnie pełniąfunkcje mieszkaniowe, rolnicze, przemysłowei usługowe. Charakteryzująsię nie tylko przemieszaniem funkcji,ale także brakiem ładu przestrzennegoInformacje27