Numer 4 (76)/2009 - Politechnika Krakowska

4/2009 NASZA POLITECHNIKAŚwiątynie Stambułu...Do Stambułu, jednego z najpiękniejszychmiast świata, wyprawa dotarłapóźną nocą. Miasto liczy 14 mln mieszkańców,z czego 65 proc. to ludzie młodzi— najwyżej 25-letni. Położone jestwspaniale na wzgórzach, nad cieśninąBosfor i północno-wschodnim brzeguMorza Marmara oraz nad odgałęzieniemcieśniny — zatoką Złotego Rogu.W Stambule 26 listopada 1855 r. zmarłAdam Mickiewicz.Podczas dwudniowego pobytuw Stambule uczestnicy wyprawy zrealizowalibogaty program turystycznyi mostowy. Kolejno zwiedzano: BayezitCamii (najstarszy z wielkich meczetówStambułu, wzniesiony w latach 1501–1506), hipodrom (At Meydani) założonyw 203 r. przez cesarza rzymskiegoSeptymiusza Sewera (aż do 1204 r.odbywały się tutaj zawody i wyścigirydwanów), Sultan Ahmet Camii (tzw.Błękitny Meczet), wzniesiony w latach1609–1616 i wreszcie sławną świątynięHagia Sophia (Aya Sofya) — kościółŚwiętej Mądrości Bożej.Hagia Sophia to najważniejsza bizantyńskabudowla Stambułu, najwspanialszyzabytek w mieście i jeden z cudówarchitektonicznych świata. Zostałazbudowana w latach 532–537 na poleceniecesarza Justyniana przez znakomitychbudowniczych — Izydora z Miletui Anthemiosa z Tralles jako monumentalnyobiekt o niespotykanej dotychczasformie i dekoracji wnętrza, zespalającejw harmonijną całość piękno architekturyzachodniej i wschodniej. Obiekt, zbudowanyna planie kwadratu (72 m x 72 m),przykrywa olbrzymia kopuła o średnicypodstawy 31 m i wysokości 55,6 m. Licznepiętrowe arkady, balustrady, niszei okna (m.in. wieniec okien na podstawiekopuły) nadają bazylice lekkości. Wśródpotężnych kolumn — filarów wykonanychz pojedynczych bloków marmuru, ozdobionychrzeźbionymi kapitelami, niektórepochodzą ze starożytnych świątyń Efezui Baalbeku. Wszystkie sklepienia pokrytesą cennymi mozaikami bizantyjskimio złotym tle, ściany wyłożone kolorowymipłytami z marmuru....i mosty nad BosforemAby przyjrzeć się dokładnie dwu potężnymmostom wiszącym nad cieśninąBosfor, wynajęto mały stateczek. Owemosty to:• Boğaz Köprüsü (I Most Bosforski)zbudowany w latach 1970–1973.Spina on brzeg europejskiw Ortaköyz azjatyckim w Beylerbeyi.Ma długość 1510m, rozpiętość głównegoprzęsła wynosi1074 m. W momencieoddania do użytku byłczwartym co do rozpiętościmostem wiszącymświata. Obecnie(2009 r.) zajmuje16. pozycję na liścierankingowej. Szerokośćmostu wynosi 39m. Mieści on 6 pasówprzeznaczonych do ruchusamochodowego,2 pasy awaryjne orazchodnik dla pieszych.Most ma bardzo ważneznaczenie transportowew komunikacjimiędzy Europą i Azją.Codziennie przejeżdżaprzez niego 180tys. pojazdów w obukierunkach, 85 proc. tosamochody osobowe.Most osmański w Behramkale (Assos)Aktualnie nie dopuszczasię przez most ruchupieszego ani ciężkich samochodówtransportowych. Ugięcie przęsłamostu pod pełnym obciążeniem wynosi90 cm.• Fatih Sultan Mehmet Köprüsü(II Most Bosforski) wybudowanyw latach 1986–1988. Spina on brzegeuropejski w Hisarüstu z azjatyckimw Kavacik. Most ma długość 1510m, rozpiętość głównego przęsła wynosi1090 m. Szerokość mostu toZdumiewający krajobraz39 m. Mieści on 8 pasów dla ruchusamochodowego i 2 pasy awaryjne(nie dopuszczono ruchu pieszego).Most nosi imię sułtana Mehmeda II,zdobywcy (Fatih) Konstantynopolaw 1453 r.W Stambule członkowie wyprawyzwiedzili też trzy mosty na Złotym Rogu.Galata Köprüsü (most Galata) jest symbolicznympołączeniem między tradycyjnymcentrum Stambułu, miejscempałaców imperialnych oraz głównychreligijnych i świeckich instytucji cesarstwaa dzielnicami Galaty, Beyoğlu,Şişli i Harbiye z dużą liczbą mieszkańców,którzy nie są muzułmanami. Możewłaśnie dlatego most obliguje do respektowaniaodmienności kulturowych.Obecny most jest piątym zbudowanymw tym miejscu. Pierwszy powstał jeszczew VI w., w czasach cesarza JustynianaWielkiego.Pozostałe dwa mosty na Złotym Roguto most Atatürka zbudowany w 1939 r.,brzydki, stalowy most oparty na pontonachstalowych oraz most Złotego Rogu,nowoczesny, stalowy, 7-przęsłowy mostbelkowy na filarach żelbetowych, złożonyz trzech rozdzielonych jezdni.Ze Stambułu podążano przez Ankarędo Kapadocji — najbardziej oddalonegood Polski miejsca, do którego dotarławyprawa. Kapadocja słynie z księżycowegokrajobrazu, zdumiewających formacjiskalnych i podziemnych miast orazzapierających dech w piersiach skalnychkościołów z pięknymi bizantyjskimi freskami.Wszystko to za sprawą wulkanuErciyes Dağý, trzeciego co do wysokościszczytu w Turcji (3916 m n.p.m.),który miliony lat temu wybuchł, zasypałpopiołem wulkanicznym i zalał gorącąlawą ziemię w promieniu setek kilometrów.Później powodzie, deszcze i wiatrwyrzeźbiły powierzchnię, tworząc w niejgłębokie doliny i korytarze, a wzgórzazamieniły w przedziwne stożki, grzybkii kolumny.Fot.: Jan ZychArtykuły31