Sumarlandið - Land og saga

18 • SumarlandiðSandgerði:Saga og náttúrufegurðÁ norðvesturhorni Reykjanesskagaer kaupstaðurinnSandgerðisbær, semer sjávarútvegsbær meðmeiru. Stærðarinnar höfnsetur svip sinn á bæinn semog hið fróðlega Fræðaseturþar sem gott er að fræðastum allt sem viðkemurflóru og fánu svæðisinsog sjávarins. Auk þess erumargir sögulegir staðirsem tengjast útgerð ogverslun í kringum Sandgerðisem og margslunginnáttúra eins og hinarsendnu fjörur sem bærinndregur nafn sitt af.Sandgerði var á öldum áðurmikil útvegsjörð þar sem fiskurinnvar í fyrirrúmi. Nú ádögum er Sandgerðisbær hinsvegar sveitarfélag sem nær yfiralla vesturströnd Miðness, allaleið að Garðskaga. Íbúar sveitarfélagsinseru um 1700 og eruaðalatvinnuvegirnir enn sjávarútvegurog fiskvinnsla.Mikil höfn er í Sandgerði ogsetur hún mikinn svip á bæinn.Gott skjól er í höfninni í öllumáttum auk þess sem hún er staðsettvið hjarta bæjarins nálægtallri helstu þjónustu. Báðummegin við höfnina er svo sjávarströndinsem er lág, víða sendinog mjög skerjótt. Áður fyrrvar mikið um sandfok á svæðinuen um miðja síðustu öld vargert átak og sandfokið heft meðmelgresi. Auk þess var hlaðinnharðgerður varnargarður út meðsjónum.Sandgerði er snyrtilegur bærmeð góða þjónustu, til dæmiser þar að finna glænýtt tjaldsvæði,en auk þess er í bænumsundlaug, golfvöllur og ýmsirmatsölustaðir. Þetta gerir bæinnbæði kjörinn áningarstað á leiðmanns um Reykjanesið og til aðstaldra þar lengur við og njótaverunnar í þessum mikla sjávarútvegsbæ.Þyrsti mann í fróðleik umnáttúru Íslands er Fræðasetriðí Sandgerði rétti staðurinn tilað heimsækja. Safnið er fyrstog fremst náttúrugripasafn semgefur manni kost á að skoðaýmsa hluta náttúrunnar betur.Þar er að finna ýmsar lífverur ogjurtir í ferskvatns- og sjóbúrum,safn íslenskra og erlendra steinaog fræðsla um sögu Sandgerðis.Fræðasetrið er ásamt HáskólasetriVestfjarða og NáttúrustofuSandgerðis, staðsett í gömlufrystihúsi og hefur að geymafimm sýningarsali.Eina uppstoppaða rostunginná landinu er að finna í Fræðasetinuen mikið var um rostunga ásvæðinu á öldum áður. Rostunger þess vegna að finna í bæjarmerkiSandgerðis og hét alltsvæðið áður fyrr Rosmhvalaneseftir þessum miklu dýrum.Einnig er í Fræðasetinu aðfinna sögusýninguna „Heimskautinheilla“ um franska vísindamanninnJean-BaptisteCharcot og skipið Pourquoi Pas?sem fórst við Íslandsstrendur1936. Er sýningin í tveimursölum og kynnist maður lífi ogstörfum þessa mikla vísindamanns.Fuglalíf setur svip sinn áSandgerði en þar verpa stórirhópar af kríum og æðarfugli svofátt eitt sé nefnt. Í Fræðasetrinumá líta helstu fugla svæðisinsuppstoppaða í sýningaskáp, envilji maður líta þá í sínu náttúrulegaumhverfi er hægt er aðfá lánaða sjónauka í safninu tilslíks brúks.Síðast en ekki síst verður aðminnast á sjóbúr Fræðasetursinsþar sem gestum gefst kosturá að fylgjast með atferli ýmissasjávardýra. Margir hafa eflaustaldrei áður barið slík dýr augumog getur það verið afar lærdómsríkreynsla. Auk þess eru ýmsirhlutir í safninu sem tengjastnáttúrulífinu sem velkomið erað snerta og prófa eins og mannlystir til þess að fá almennilegatilfinningu fyrir þeim.Í kringum Sandgerði er einnigað finna marga merkilegastaði, sem flestir hafa vissulegasterka tengingu við hafið. Þegarbandaríski herinn var á svæðinuvar raunar ekki hægt að skoðasvæðið sunnan Sandgerðis ennú hafa margir merkilegir staðiropnast ferðamönnum. Einn afþeim stöðum eru Básendar semvar mikill verslunar- og útgerðarstaðurfrá 15. öld þangað tilað verslun lagðist þar af í miklusjávarflóði 1799. Þar var konungsútgerðsem þó var lögð niður1769 en danskir einokunarkaupmennvoru á staðnum þar tilBásendaflóðið gekk yfir og voruþeir margir hverjir illa liðnir.Annað fornt höfuðból er Stafnessem var raunar fjölmennastaverstöð á Suðurnesjum á17. og 18. öld. Skerin við Stafneshafa verið hættuleg skipum oghafa þau mörg farist þar, þar ámeðal togarinn Jón forseti, 1928.Þetta strand varð til stofnunarslysavarnafélagsins Sigurvonarí Sandgerði og vísir að stofnunslysavarnafélaga víðsvegar álandinu.Hvalnes er sunnan við Sandgerðiog hefur frá fornu fari veriðmikill kirkjustaður. Sú kirkjasem stendur nú í Hvalnesi varvígð árið 1887 og er vafalaust einfegursta steinkirkja landsins, úrhöggnu grágrýti úr Miðnesheiði.Hvalnes er þekkt fyrir þær sakirað eitt frægasta sálmaskáld Íslands,Hallgrímur Pétursson,bjó þar frá 1644 til 1651. Þó ertalið að Hallgrími hafi líkaðvistin í Hvalnesi fremur illa enþar fæddist þeim hjónum dóttir,Steinunn, sem dó ung að aldri ogsyrgði Hallgrímur hana mikið.Í kirkjunni er varðveittur legsteinnSteinunnar sem talið erað skáldið hafi sjálft höggvið.Nánari upplýsingar má finnaá sandgerði.is og 245.isFerðirvið allra hæfiSkráðu þig inn – drífðu þig út!Ferðafélag ÍslandsDagsferðir – Helgarferðir – SumarleyfisferðirHornstrandir – Laugavegurinn – FimmvörðuhálsHéðinsfjörður – Fjörður – Víknaslóðir – Kjalvegur hinnforni – Arnarvatnsheiði – Sunnanverðir VestfirðirVonarskarð – Jarlhettuslóðir – Þjórsárver – LónsöræfiÞórsmörk – Landmannalaugarwww.fi.isSögumiðlun ehf