zaleca.Q. 85, 5, ad 1. (6) Skrucha rozpatrywana w swym źródle może przechodzić różnekoleje, zależnie od psychiki człowieka, jego stanu moralnego, działania łaskiuczynkowej oraz współdziałania z nią. Proces powstawania skruchy oraz jej rozwójjest czymś bardzo tajemniczym, jedynie Bogu samemu całkowicie znanym.Zwyczajnie początek swój bierze z bojaźni, stosownie do słów Pisma świętego:„Początkiem mądrości jest bojaźń Pańska" (Ps 110,10).„Kto żyje w grzechu - mówi Doktor Anielski - nie posiada zdrowego smaku,aby słodkością dobroci Bożej można go było odwrócić od grzechu. Ponieważ smak tenjest zepsuty nieuporządkowaną miłością własną, dlatego od grzechów można gooderwać jedynie karami przeciwnymi jego naturze. Oto dlaczego najczęściej bojaźńjest początkiem pokuty" (I Sent. d.l5,q.l.a.l. sol.l). Według nauki SoboruTrydenckiego, grzesznicy poruszeni łaską (uczynkową) uświadamiają sobie swój stangrzeszny, a będąc wstrząśnieni obawą sprawiedliwości Bożej, zwracają się ku Bogu(Denz. 798) A więc wstrząs wewnętrzny, spowodowany obawą kary Bożej, zwłaszczakary piekła, bywa początkiem zwrotu do Boga.Są różne odmiany bojaźni. Można bać się Boga dlatego, że ma On moc ukaraćnas za grzechy; można zaś lękać się nie tyle ukarania, co obrazy Boga. Bojaźń kary(zwana powszechnie bojaźnią niewolniczą), jeśli odrywa dusze od zła i nakłania dozaprzestania grzechu, jest dobra i pożyteczna (Denz. 818), bo u podstaw jej jestdziałanie łaski Bożej. W strachu przed piekłem mieści się odraza do cierpieńpiekielnych jako zła naszego i ona to pobudza wolę, by przestała grzeszyć. Tej bojaźniprzed cierpieniami może towarzyszyć miłość Boga i nienawiść do grzechu; najpierwbędzie to miłość interesowna, tzw. „miłość pożądania", a następnie miłośćbezinteresowna, „miłość życzliwości".Pokuta wewnętrzna - skrucha - bierze więc zazwyczaj początek z bojaźni(Przyp 1,7;8,13). Toteż Pismo św. zaleca nam bardzo bojaźń Bożą (Wyjść 20,20; J5,14). Bojaźń - według pięknego powiedzenia św. Augustyna - jest jakby igłą,przebijającą duszę grzesznika i wprowadzającą za sobą - jakby nitkę - miłość Bożą.116
Q. 86, a. 1, ad 3. (1) Grzechy przeciw Duchowi Świętemu mieszczą w sobieszczególnego rodzaju złość, która wyróżnia je od innych grzechów ciężkich. Polegaona na lekceważeniu i pogardzie łaski chroniącej od grzechu i umożliwiającejpowstanie z grzechu. Ponieważ łaska jest darem szczególnej miłości Bożej i przypisujesię ją Duchowi Świętemu - Miłości osobowej - dlatego grzesznik gardząc nią grzeszyprzeciw Duchowi Świętemu. (2-2,q.l4,a.l) Nauka tradycyjna wylicza sześć grzechów,w których zawarta jest pogarda tego, co nas może od grzechu uchronić.Grzesznik, chcąc odzyskać łaskę Bożą i pojednać się z Bogiem, winienpamiętać o nieskończonym miłosierdziu Bożym i temu miłosierdziu zawierzyć.Rozpaczający nie wierzy w miłosierdzie Boże i przez to nim gardzi. Grzeszy więcprzeciw Duchowi Świętemu. Podobnie jest z tym, kto ufa w sposóbniewłaściwy w miłosierdzie Boże, spodziewając się zbawienia bez osobistegowspółdziałania z łaską. Taki gardzi sprawiedliwością Bożą, która nie tylko nagradzaza dobre uczynki, ale także wymierza karę za złe postępowanie.Prawda poznana strzeże od grzechu. Kto więc poznanej prawdzie się sprzeciwia- gardzi wielkim darem Bożym; podobna pogarda darów Bożych jest u tego, ktozazdrości łaski Bożej innym, czyli smuci się z tego, że bliźni jest dobry i cnotliwy.Również i ci, co postanawiają nie zrywać z grzechem przez pokutę, albo trwać w nimuporczywie, gardzą i lekceważą sobie łaskę Bożą (2-2,q.l4,a2).Rozpacz, zuchwała ufność, sprzeciwianie się poznanej prawdzie,zazdroszczenie łaski bliźnim, postanowienie niepokutowania za swe grzechy oraztrwania w nich uporczywie - oto grzechy przeciw Duchowi Świętemu. Gdy się o nichmówi, że są nieodpuszczalne, należy to rozumieć w tym znaczeniu, że z racjispecyficznej złości, jaka się w nich zawiera, są trudne do odpuszczenia. Można jeporównać do choroby, nie dającej się wyleczyć zwyczajnymi środkami, którą jednakBóg w sposób cudowny może uleczyć. Są to więc grzechy trudne do odpuszczenia,jednak absolutnie rzecz biorąc, odpuszczenie ich jest możliwe. (2-2,q.l4,a.3).Możliwość otrzymania odpuszczenia grzechów jest prawdą, wiary. Dotyczy onawszystkich grzechów, bez wyjątku.Q. 86, 2. (2) Pokuta polega na wewnętrznej przemianie grzesznika: bez tej117
- Page 1 and 2:
ŚW. TOMASZ Z AKWINUSUMA TEOLOGICZN
- Page 3 and 4:
ZAGADNIENIE 84SAKRAMENT POKUTYPo tr
- Page 5 and 6:
lecznicze; inne znów polegają na
- Page 7 and 8:
się św. Pawła: „Bo wszyscy (w
- Page 9 and 10:
widać z tego co mówi Księga Przy
- Page 11 and 12:
Jednakże, lepiej można by wyjaśn
- Page 13 and 14:
Artykuł 5CZY SAKRAMENT TEN JEST KO
- Page 15 and 16:
udowli duchowej pokuta jest fundame
- Page 17 and 18:
„Cóżem uczynił" l.Nie było wi
- Page 19 and 20:
czerpiącej swą moc z Jego męki.
- Page 21 and 22:
Ad 2. Pokuta wewnętrzna i równocz
- Page 23 and 24:
komuś nie podobać, że zgrzeszył
- Page 25 and 26:
której grzechy nie mogą być zgł
- Page 27 and 28:
ZAGADNIENIE 85CNOTA POKUTYMamy tera
- Page 29 and 30:
lecz jest to po prostu chwalebne uc
- Page 31 and 32:
dokonanie na sobie pomsty jest akte
- Page 33 and 34:
moralnymi. Z samego faktu, że poku
- Page 35 and 36:
widzimy ze słów poprzednich. A wi
- Page 37 and 38:
pierwszeństwo natury nad aktem dru
- Page 39 and 40:
Wykład: To, że jakiś grzech nie
- Page 41 and 42:
złość swoją, za którą mówił
- Page 43 and 44:
yć oddzielnie odpuszczone przez sa
- Page 45 and 46:
dzięki której zostaje odpuszczony
- Page 47 and 48:
przysługuje łasce współdziałaj
- Page 49 and 50:
wypadku Marii Magdaleny 7. Innym zn
- Page 51 and 52:
konieczności, że bez niego odpusz
- Page 53 and 54:
starannego rachunku sumienia.Ad 1.
- Page 55 and 56:
daje łaska, co dokonywuje się prz
- Page 57 and 58:
powinność kary bywa odpuszczona p
- Page 59 and 60:
św. Beda mówi: „Ten wiersz zas
- Page 61 and 62:
wystarczającą przyczyną odpuszcz
- Page 63 and 64:
mu odpuszczony przez chrzest"1. Co
- Page 65 and 66: Artykuł 3CZY WINA WYPŁYWAJĄCA Z
- Page 67 and 68: Artykuł 4CZY NIEWDZIĘCZNOŚĆ, B
- Page 69 and 70: Arystotelesa w pierwszej księdze E
- Page 71 and 72: aktywności, otrzymują go w stosun
- Page 73 and 74: którzy z miłosierdzia Pańskiego
- Page 75 and 76: przebaczenia, lecz z powodu surowo
- Page 77 and 78: Artykuł 5CZY UCZYNKI DOBRE, UMORZO
- Page 79 and 80: 2. Gdy się usunie przyczynę, usuw
- Page 81 and 82: ZAGADNIENIE 90O CZĘŚCIACH POKUTY
- Page 83 and 84: 3. Pokuta przeciwstawia się grzech
- Page 85 and 86: pokuty. Lecz to jest niemożliwe, b
- Page 87 and 88: ozmaitych rodzajów poprawy, jaką
- Page 89 and 90: 12) 5. 22.13) q. 62a . 1.14) Mt 16,
- Page 91 and 92: 20) ad Selencianum. ep. 265.21) a.
- Page 93 and 94: 3) Cap. 2.4) 6, 21.5) De vera et fa
- Page 95 and 96: 7) Homil. 33 in Ev.8) 1-2 q. 82, a.
- Page 97 and 98: 2) 1 Kor 3, 15.3) ep. 265.Q. 87 a.
- Page 99 and 100: 6) 1-2, q. 113, a. 8.7) q. 86, a. 6
- Page 101 and 102: Q. 90 a. 3.1) q. 84, a. 2.2) a. 2,
- Page 103 and 104: ierzmowanie i kapłaństwo wyciskaj
- Page 105 and 106: substantia". Chrystus nie wyznaczy
- Page 107 and 108: uświęcaniu się i zbawianiu pomag
- Page 109 and 110: duszy z powodu popełnionych grzech
- Page 111 and 112: zjednoczyć, trzeba się najpierw o
- Page 113 and 114: nienawidzi grzechu gdyż jest on sp
- Page 115: trudne i przykre dla natury ludzkie
- Page 119 and 120: nadprzyrodzony - łaskę uświęcaj
- Page 121 and 122: zaczyna. Grzeszący dlatego zrywa z
- Page 123 and 124: ono całkowite, czy częściowe, st
- Page 125 and 126: mieści się - implicite - akt skru
- Page 127 and 128: Q. 87, a. 4. (5) Niemożliwą jest
- Page 129 and 130: znaczeniu ścisłym) za sadza się
- Page 131 and 132: działania sakramentu (rozgrzeszeni
- Page 133 and 134: motywów szlachetnych, od tego rodz
- Page 135 and 136: Kto dłuższy czas dalekim był od
- Page 137: Q. 90, 4. (2) Cnota pokuty, w przec