„Ten, który cię stworzył bez ciebie, nie usprawiedliwi cię bez ciebie" 8. Jest więcrzeczą oczywistą, że sakrament pokuty jest konieczny do zbawienia, po popełnieniugrzechu, podobnie jak lekarstwo cielesne potrzebne jest, gdy człowiek popadnie wchorobę.Ad 1. Glosę należy, zdaje się, rozumieć tak, że chodzi tu o człowieka, którego dobrejwoli nie przerwał grzech. Ludzie o takiej woli nie mają powodu do smutku. Jeślijednak dobra wola została zmieniona przez grzech, nie może ona nam byćprzywrócona bez smutku z naszej strony, który sprawia, że żałujemy za grzechpopełniony i który należy właśnie do pokuty.Ad 2. Skoro już raz popadł człowiek w grzech, nie może być odeń uwolniony aniprzez miłość, ani przez wiarę, ani przez miłosierdzie, bez pokuty. Istotnie bowiem,miłość wymaga, by człowiek opłakiwał obrazę popełnioną względem przyjaciela i bystarał się pogodzić z przyjacielem. Wiara wymaga również, by grzesznik starał sięuzyskać usprawiedliwienie z grzechów przez moc męki Chrystusowej, która działa wsakramentach Kościoła. Wreszcie miłosierdzie dobrze pojęte wymaga także, byczłowiek zapobiegł przez pokutę tej nędzy, w jaką popadł przez grzech - według tegoco mówi księga Przypowieści: „Grzech czyni ludzi mizernymi"9. Stąd i to zdanieEklezjastyka: „Zmiłuj się nad duszą swoją, podobając się Bogu" 10.Ad 3. Tylko dzięki osobistemu przywilejowi i doskonałej swej władzy11 Chrystusmógł udzielić niewieście cudzołożnej skutków sakramentu pokuty, czyli odpuszczeniagrzechów, bez samego sakramentu pokuty, ale nie bez pokuty wewnętrznej, którą samprzez swą łaskę, wzbudził w tej niewieście.Artykuł 6CZY POKUTA JEST „DRUGĄ DESKĄ RATUNKU PO ROZBICIU"? (2)Wydaje się, że pokuta nie jest drugą deską ratunku po rozbiciu.1. W związku z następującym tekstem Izajasza: „A grzech swój jako Sodomaopowiadali a nie taili"1, Glosa mówi nam, że „Ukrywać swoje grzechy, oto drugadeska ratunku po rozbiciu". Otóż pokuta nie ukrywa grzechów, lecz przeciwnie,wyjawia je. A więc pokuta nie jest drugą deską ratunku.2. Fundament w budowli nie zajmuje drugiego miejsca, lecz pierwsze. Otóż, w14
udowli duchowej pokuta jest fundamentem, według słów listu do Żydów: „Niezakładając ponownie fundamentu; nawrócenia od uczynków martwych ..."2. Dlategoto pokuta powinna poprzedzać nawet sam chrzest, według tego, co mówią DziejeApostolskie: „Pokutę czyńcie i niech każdy z was ochrzci się" s. Nie powinno się więcnazywać pokuty drugą deską ratunku.3. Wszystkie sakramenta są pewnego rodzaju „deskami", to znaczy lekarstwemna grzech. Otóż, pokuta nie zajmuje drugiego miejsca, lecz czwarte wśród innychsakramentów 4. A więc nie powinna być nazywana drugą deską ratunku po rozbiciu.Jednakże św. Hieronim mówi, że „drugą deską ratunku po rozbiciu jest pokuta" 5.Wykład. To, co istotne, poprzedza z natury rzeczy to, co jest tylko uboczne iprzypadłościowe, jak substancja poprzedza przypadłość. Otóż, niektóre sakramentyposiadają istotny związek ze zbawieniem człowieka, jak np. chrzest, który jestduchowym odrodzeniem; bierzmowanie, które stanowi duchowy wzrost; Eucharystia,która jest duchowym pożywieniem. Pokuta natomiast ustanowiona jest dla zbawieniaczłowieka jedynie na wypadek popadnięcia w grzech, czyli warunkowo, wuzależnieniu od grzechu. Gdyby bowiem człowiek nie popełniał aktualnych grzechów,nie potrzebowałby pokuty, potrzebowałby jednak chrztu, bierzmowania i Eucharystii.Podobnie w swym życiu cielesnym, człowiek nie potrzebowałby lekarstw, gdyby niebył chory, jakkolwiek samo jego istnienie wymagałoby zrodzenia, rozwijania się iodżywiania. Oto dlaczego pokuta zajmuje drugie miejsce w stosunku do stanunieskazitelności, jaką dają i zachowują sakramenty wymienione. Stąd to pochodziwyrażenie metaforyczne, że ona jest „drugą deską ratunku po rozbiciu". Istotniebowiem, podobnie jak pierwszym środkiem ratunku dla podróżnych na morzu jest, byutrzymywali się oni na swoim okręcie w dobrym stanie, drugim natomiast, byuchwycili się deski gdy okręt się rozbił, tak też pierwszym środkiem zbawienia dlaczłowieka na oceanie tego życia jest to, aby utrzymywał się w stanie nieskazitelności,drugim zaś, by po upadnięciu w grzech, do niej starał się powrócić przez pokutę.Ad 1. Można ukrywać swoje grzechy w dwojaki sposób: najpierw w samym akciegrzeszenia. Istotnie gorszą jest rzeczą grzeszyć publicznie niż w skrytości bądź todlatego, że grzesznik publiczny okazuje przezeń większą pogardę prawa, bądź też zpowodu zgorszenia innych. Jest to więc już pewnego rodzaju lekarstwem na grzech,15
- Page 1 and 2: ŚW. TOMASZ Z AKWINUSUMA TEOLOGICZN
- Page 3 and 4: ZAGADNIENIE 84SAKRAMENT POKUTYPo tr
- Page 5 and 6: lecznicze; inne znów polegają na
- Page 7 and 8: się św. Pawła: „Bo wszyscy (w
- Page 9 and 10: widać z tego co mówi Księga Przy
- Page 11 and 12: Jednakże, lepiej można by wyjaśn
- Page 13: Artykuł 5CZY SAKRAMENT TEN JEST KO
- Page 17 and 18: „Cóżem uczynił" l.Nie było wi
- Page 19 and 20: czerpiącej swą moc z Jego męki.
- Page 21 and 22: Ad 2. Pokuta wewnętrzna i równocz
- Page 23 and 24: komuś nie podobać, że zgrzeszył
- Page 25 and 26: której grzechy nie mogą być zgł
- Page 27 and 28: ZAGADNIENIE 85CNOTA POKUTYMamy tera
- Page 29 and 30: lecz jest to po prostu chwalebne uc
- Page 31 and 32: dokonanie na sobie pomsty jest akte
- Page 33 and 34: moralnymi. Z samego faktu, że poku
- Page 35 and 36: widzimy ze słów poprzednich. A wi
- Page 37 and 38: pierwszeństwo natury nad aktem dru
- Page 39 and 40: Wykład: To, że jakiś grzech nie
- Page 41 and 42: złość swoją, za którą mówił
- Page 43 and 44: yć oddzielnie odpuszczone przez sa
- Page 45 and 46: dzięki której zostaje odpuszczony
- Page 47 and 48: przysługuje łasce współdziałaj
- Page 49 and 50: wypadku Marii Magdaleny 7. Innym zn
- Page 51 and 52: konieczności, że bez niego odpusz
- Page 53 and 54: starannego rachunku sumienia.Ad 1.
- Page 55 and 56: daje łaska, co dokonywuje się prz
- Page 57 and 58: powinność kary bywa odpuszczona p
- Page 59 and 60: św. Beda mówi: „Ten wiersz zas
- Page 61 and 62: wystarczającą przyczyną odpuszcz
- Page 63 and 64: mu odpuszczony przez chrzest"1. Co
- Page 65 and 66:
Artykuł 3CZY WINA WYPŁYWAJĄCA Z
- Page 67 and 68:
Artykuł 4CZY NIEWDZIĘCZNOŚĆ, B
- Page 69 and 70:
Arystotelesa w pierwszej księdze E
- Page 71 and 72:
aktywności, otrzymują go w stosun
- Page 73 and 74:
którzy z miłosierdzia Pańskiego
- Page 75 and 76:
przebaczenia, lecz z powodu surowo
- Page 77 and 78:
Artykuł 5CZY UCZYNKI DOBRE, UMORZO
- Page 79 and 80:
2. Gdy się usunie przyczynę, usuw
- Page 81 and 82:
ZAGADNIENIE 90O CZĘŚCIACH POKUTY
- Page 83 and 84:
3. Pokuta przeciwstawia się grzech
- Page 85 and 86:
pokuty. Lecz to jest niemożliwe, b
- Page 87 and 88:
ozmaitych rodzajów poprawy, jaką
- Page 89 and 90:
12) 5. 22.13) q. 62a . 1.14) Mt 16,
- Page 91 and 92:
20) ad Selencianum. ep. 265.21) a.
- Page 93 and 94:
3) Cap. 2.4) 6, 21.5) De vera et fa
- Page 95 and 96:
7) Homil. 33 in Ev.8) 1-2 q. 82, a.
- Page 97 and 98:
2) 1 Kor 3, 15.3) ep. 265.Q. 87 a.
- Page 99 and 100:
6) 1-2, q. 113, a. 8.7) q. 86, a. 6
- Page 101 and 102:
Q. 90 a. 3.1) q. 84, a. 2.2) a. 2,
- Page 103 and 104:
ierzmowanie i kapłaństwo wyciskaj
- Page 105 and 106:
substantia". Chrystus nie wyznaczy
- Page 107 and 108:
uświęcaniu się i zbawianiu pomag
- Page 109 and 110:
duszy z powodu popełnionych grzech
- Page 111 and 112:
zjednoczyć, trzeba się najpierw o
- Page 113 and 114:
nienawidzi grzechu gdyż jest on sp
- Page 115 and 116:
trudne i przykre dla natury ludzkie
- Page 117 and 118:
Q. 86, a. 1, ad 3. (1) Grzechy prze
- Page 119 and 120:
nadprzyrodzony - łaskę uświęcaj
- Page 121 and 122:
zaczyna. Grzeszący dlatego zrywa z
- Page 123 and 124:
ono całkowite, czy częściowe, st
- Page 125 and 126:
mieści się - implicite - akt skru
- Page 127 and 128:
Q. 87, a. 4. (5) Niemożliwą jest
- Page 129 and 130:
znaczeniu ścisłym) za sadza się
- Page 131 and 132:
działania sakramentu (rozgrzeszeni
- Page 133 and 134:
motywów szlachetnych, od tego rodz
- Page 135 and 136:
Kto dłuższy czas dalekim był od
- Page 137:
Q. 90, 4. (2) Cnota pokuty, w przec