Ad 2. Pokuta posiada materię ogólną o tyle, że dotyczy wszystkich grzechów; leczrównocześnie podchodzi ona do nich z punktu widzenia specjalnego, mianowicie podkątem możności ekspiacji przez akty człowieka współdziałającego z Bogiem przyswym usprawiedliwieniu.Ad 3. Każda cnota specjalna usuwa przeciwną wadę, podobnie jak np. to co jest białe,usuwa to co jest czarne. Lecz pokuta usuwa efektywnie wszelki grzech, powodujączniszczenie tego grzechu, który może być odpuszczony przez współdziałanieczłowieka z łaską Bożą. Nie wynika więc stąd wcale, by pokuta miała być jakąś cnotąogólną.Artykuł 3CZY CNOTA <strong>POKUTY</strong> JEST RODZAJEM SPRAWIEDLIWOŚCI? (3)Wydaje się, że cnota pokuty nie jest rodzajem sprawiedliwości.1. Istotnie sprawiedliwość nie jest cnotą teologiczną lecz moralną, jak to wynika zDrugiej Części. Otóż pokuta zdaje się być cnotą teologiczną, bowiem ma Boga zaprzedmiot; daje Bogu zadośćuczynienie jedna z Bogiem grzesznika. Wydaje się więc,że pokuta nie jest częścią sprawiedliwości.2. Sprawiedliwość, będąc cnotą moralną, utrzymuje się w „złotym środku". Leczpokuta nie trzyma się tego „złotego środka", lecz zmierza do pewnego ekscesu,według słów Jeremiasza: „Żałobę jak po jedynaku uczyń sobie, płacz gorzki''2. Azatem, pokuta nie jest rodzajem sprawiedliwości.3. Istnieją dwa rodzaje sprawiedliwości, jak to jest powiedziane w piątej KsiędzeEtyki3, a mianowicie: sprawiedliwość rozdzielcza i sprawiedliwość zamienna. Leczpod żaden z tych dwóch rodzajów sprawiedliwości nie da się podciągnąć pokuty. Awięc pokuta nie zdaje się być rodzajem sprawiedliwości.4. Na temat tekstu św. Łukasza: „Błogosławieni, którzy płaczą"4 Glosa nammówi: „Oto roztropność prawdziwa, która nam ukazuje, jak dalece rzeczy ziemskie sąnędzne, a niebieskie przynoszą szczęście". Otóż, płacz jest aktem pokuty. A zatempokuta wypływa raczej z roztropności niż ze sprawiedliwości.Jednakże: Św. Augustyn mówi w Księdze o Pokucie: „Pokuta jest jakby pomstążałującego, który nieustannie karze w sobie zło bólem że je popełnił" 5. Lecz30
dokonanie na sobie pomsty jest aktem sprawiedliwości. Dlatego to Cycero, w swojejRetoryce °, przedstawia zemstę jako pewien rodzaj sprawiedliwości. A zatem, wydajesię istotnie, że pokuta jest rodzajem sprawiedliwości.Wykład. Pokuta, jak to powiedzieliśmy wyżej, nie dlatego tylko jest specjalnącnotą, że boleje nad złem popełnionym, bo na to wystarczyłaby miłość, lecz dlatego,że pokutujący boleje nad grzechem popełnionym, ponieważ grzech jest obrazą Boga ipostanawia to naprawić. Otóż naprawienie obrazy popełnionej względem kogoś, niepolega na samym tylko zaprzestaniu obrażania go nadal, lecz wymaga ono ponadtopewnego wynagrodzenia. Zarówno taka kompensata, jak i wynagrodzenie mają swojezastosowanie, gdy chodzi o naprawienie obrazy popełnionej względem drugiej osoby.Jedyna różnica pomiędzy obu tymi wynagrodzeniami polega na tym, że kompensatapochodzi jako zadośćuczynienie ze strony tego, kto się obrazy dopuścił, natomiastwynagrodzenie, czyli retrybucja, dotyczy tego, kto został obrażony. Obydwie stanowiąmateriał sprawiedliwości, ponieważ są rodzajem wymiany. A zatem, jasną jest rzeczą,że pokuta brana jako cnota jest częścią sprawiedliwości.Trzeba nam wiedzieć, że Filozof w piątej Księdze Etyki7 wyróżnia dwa rodzajesprawiedliwości; mianowicie sprawiedliwość absolutnie braną i sprawiedliwośćwzględna. Sprawiedliwość absolutna jest między równymi; bo sprawiedliwość wogóle jest pewnego rodzaju równością. Filozof ją nazywa sprawiedliwością politycznąlub cywilną, ponieważ wszyscy obywatele są równi, jako ludzie wolni i poddanibezpośrednio panującemu.Sprawiedliwość względna ma zastosowanie w stosunkach między osobami, zktórych jedna jest poddana drugiej, np. pomiędzy panem a sługą, ojcem i synem, mężaa żoną. Tego rodzaju sprawiedliwość zachodzi też w pokucie. Człowiek pokutującyucieka się do Boga z postanowieniem poprawienia się, tak jak sługa ucieka się doswego pana, według słów Psalmu: „Oto jak oczy sług w rękach panów swoich, takoczy nasze ku Panu, Bogu naszemu, aż się zmiłuje nad nami"8. Jak syn zwraca się doojca, według słów św. Łukasza: „Ojcze, zgrzeszyłem przeciwko niebu i przed tobą" 9,lub też jak małżonka do swego męża, według słów Jeremiasza: „A ty cudzołożyłaś zwielu kamratami. Wszakże wróć się do mnie, mówi Pan" 10.Ad 1. Jak to jest powiedziane w piątej Księdze Etyki " sprawiedliwość dotyczy kogoś^31
- Page 1 and 2: ŚW. TOMASZ Z AKWINUSUMA TEOLOGICZN
- Page 3 and 4: ZAGADNIENIE 84SAKRAMENT POKUTYPo tr
- Page 5 and 6: lecznicze; inne znów polegają na
- Page 7 and 8: się św. Pawła: „Bo wszyscy (w
- Page 9 and 10: widać z tego co mówi Księga Przy
- Page 11 and 12: Jednakże, lepiej można by wyjaśn
- Page 13 and 14: Artykuł 5CZY SAKRAMENT TEN JEST KO
- Page 15 and 16: udowli duchowej pokuta jest fundame
- Page 17 and 18: „Cóżem uczynił" l.Nie było wi
- Page 19 and 20: czerpiącej swą moc z Jego męki.
- Page 21 and 22: Ad 2. Pokuta wewnętrzna i równocz
- Page 23 and 24: komuś nie podobać, że zgrzeszył
- Page 25 and 26: której grzechy nie mogą być zgł
- Page 27 and 28: ZAGADNIENIE 85CNOTA POKUTYMamy tera
- Page 29: lecz jest to po prostu chwalebne uc
- Page 33 and 34: moralnymi. Z samego faktu, że poku
- Page 35 and 36: widzimy ze słów poprzednich. A wi
- Page 37 and 38: pierwszeństwo natury nad aktem dru
- Page 39 and 40: Wykład: To, że jakiś grzech nie
- Page 41 and 42: złość swoją, za którą mówił
- Page 43 and 44: yć oddzielnie odpuszczone przez sa
- Page 45 and 46: dzięki której zostaje odpuszczony
- Page 47 and 48: przysługuje łasce współdziałaj
- Page 49 and 50: wypadku Marii Magdaleny 7. Innym zn
- Page 51 and 52: konieczności, że bez niego odpusz
- Page 53 and 54: starannego rachunku sumienia.Ad 1.
- Page 55 and 56: daje łaska, co dokonywuje się prz
- Page 57 and 58: powinność kary bywa odpuszczona p
- Page 59 and 60: św. Beda mówi: „Ten wiersz zas
- Page 61 and 62: wystarczającą przyczyną odpuszcz
- Page 63 and 64: mu odpuszczony przez chrzest"1. Co
- Page 65 and 66: Artykuł 3CZY WINA WYPŁYWAJĄCA Z
- Page 67 and 68: Artykuł 4CZY NIEWDZIĘCZNOŚĆ, B
- Page 69 and 70: Arystotelesa w pierwszej księdze E
- Page 71 and 72: aktywności, otrzymują go w stosun
- Page 73 and 74: którzy z miłosierdzia Pańskiego
- Page 75 and 76: przebaczenia, lecz z powodu surowo
- Page 77 and 78: Artykuł 5CZY UCZYNKI DOBRE, UMORZO
- Page 79 and 80: 2. Gdy się usunie przyczynę, usuw
- Page 81 and 82:
ZAGADNIENIE 90O CZĘŚCIACH POKUTY
- Page 83 and 84:
3. Pokuta przeciwstawia się grzech
- Page 85 and 86:
pokuty. Lecz to jest niemożliwe, b
- Page 87 and 88:
ozmaitych rodzajów poprawy, jaką
- Page 89 and 90:
12) 5. 22.13) q. 62a . 1.14) Mt 16,
- Page 91 and 92:
20) ad Selencianum. ep. 265.21) a.
- Page 93 and 94:
3) Cap. 2.4) 6, 21.5) De vera et fa
- Page 95 and 96:
7) Homil. 33 in Ev.8) 1-2 q. 82, a.
- Page 97 and 98:
2) 1 Kor 3, 15.3) ep. 265.Q. 87 a.
- Page 99 and 100:
6) 1-2, q. 113, a. 8.7) q. 86, a. 6
- Page 101 and 102:
Q. 90 a. 3.1) q. 84, a. 2.2) a. 2,
- Page 103 and 104:
ierzmowanie i kapłaństwo wyciskaj
- Page 105 and 106:
substantia". Chrystus nie wyznaczy
- Page 107 and 108:
uświęcaniu się i zbawianiu pomag
- Page 109 and 110:
duszy z powodu popełnionych grzech
- Page 111 and 112:
zjednoczyć, trzeba się najpierw o
- Page 113 and 114:
nienawidzi grzechu gdyż jest on sp
- Page 115 and 116:
trudne i przykre dla natury ludzkie
- Page 117 and 118:
Q. 86, a. 1, ad 3. (1) Grzechy prze
- Page 119 and 120:
nadprzyrodzony - łaskę uświęcaj
- Page 121 and 122:
zaczyna. Grzeszący dlatego zrywa z
- Page 123 and 124:
ono całkowite, czy częściowe, st
- Page 125 and 126:
mieści się - implicite - akt skru
- Page 127 and 128:
Q. 87, a. 4. (5) Niemożliwą jest
- Page 129 and 130:
znaczeniu ścisłym) za sadza się
- Page 131 and 132:
działania sakramentu (rozgrzeszeni
- Page 133 and 134:
motywów szlachetnych, od tego rodz
- Page 135 and 136:
Kto dłuższy czas dalekim był od
- Page 137:
Q. 90, 4. (2) Cnota pokuty, w przec