wielka, że dusza ta nie może już przyjąć pokory modlitwy" (pokory, jakiej wymagadobra modlitwa), mianowicie „z łatwością", podobnie jak się mówi o kimś, kto ztrudem przychodzi do zdrowia, że nie może się wyleczyć. Może się jednak to staćmocą łaski Bożej, która niekiedy „przywraca z głębokości morskiej"11.Ad 3. To „słowo1' albo „bluźnierstwo" przeciwko Duchowi Świętemu, oznaczaostatecznie nie-pokutę, jak mówi św. Augustyn w Księdze o Słowach Pana Jezusa12,że jest to grzech istotnie nieodpuszczalny, bowiem po zakończeniu tego życia nie majuż odpuszczenia grzechów.Jeśliby jednak nawet rozumiało się tutaj przez bluźnierstwo przeciw DuchowiŚwiętemu grzech, który popełnia się z całą złością, albo także samo bluźnierstwoprzeciwko Duchowi Świętemu, to dlatego mówi się, że jest on nieodpuszczalny, byzaznaczyć, że bywa ono z trudem odpuszczalne, (1) bądź dlatego, że taki grzech niema sam w sobie żadnej racji usprawiedliwiającej, bądź też dlatego, że grzech tegorodzaju karany bywa w tym życiu i w przyszłym, jak to wyłożyliśmy w DrugiejCzęści13.Artykuł 2CZY MOŻLIWE JEST ODPUSZCZENIE GRZECHU BEZ <strong>POKUTY</strong>? (2)Wydaje się, że grzech może być odpuszczony bez pokuty.1. Pan Bóg nie ma przecież mniejszej mocy nad dorosłymi niż nad dziećmi. Leczwiemy, że dzieciomBóg odpuszcza grzechy bez pokuty. (3) A więc i dorosłym też.2. Moc Boża nie jest nierozłącznie związana z sakramentami. Lecz pokuta jestwłaśnie sakramentem. A więc, grzechy mogą być odpuszczone mocą Bożą bezpokuty.3. Miłosierdzie Boże jest większe niż miłosierdzie ludzkie. Wiemy zaś, żeczłowiek przebacza niekiedy uczynioną mu obrazę nawet wtedy, gdy winowajca nieczyni żadnej pokuty. Stąd to Pan Jezus nam poleca „Miłujcie nieprzyjacioły wasze,dobrze czyńcie tym, którzy was mają w nienawiści" tym bardziej więc Pan Bógprzebacza ludziom obrazę, choć nie czynią pokuty.Jednakże: Pan Bóg mówi przez proroka Jeremiasza: „Jeśli żałować będzie on naród za40
złość swoją, za którą mówiłem przeciwko niemu, i ja żałować będę złego, którem muzamyślał uczynić"2. Nawzajem, wydaje się więc, że jeśli człowiek nie będzie czyniłpokuty Bóg mu również nie odpuści wyrządzonej sobie obrazy.Wykład: Jest rzeczą niemożliwą, by grzech śmiertelny mógł być odpuszczonybez pokuty jako cnoty. Istotnie bowiem, ponieważ grzech jest obrazą Boga, Bóg doodpuszcza w taki sposób, w jaki odpuszcza wszelką obrazę względem siebiepopełnioną. Otóż, obraza jest czymś wręcz przeciwnym łaskawości, mówi się bowiemo kimś, że jest obrażony przez kogoś wtedy, gdy wyklucza tego kogoś ze swojej łaski.Lecz, jak to widzieliśmy w Drugiej Części3, pomiędzy łaskawością Boga ałaskawością człowieka istnieje ta różnica, że łaskawość ludzka nie sprawia, leczzakłada dobro prawdziwe lub pozorne w człowieku, który jest tej łaskawościprzedmiotem, podczas gdy łaskawość Boża sprawia dobro w człowieku, który jestmiły Bogu, ponieważ dobra wola Boga, którą nazywamy łaską, jest przyczynąsprawczą wszelkiego dobra stworzonego. Stąd może się zdarzyć, że jakiś człowiekprzebacza obrazę wyrządzoną sobie przez innego, bez żadnej zmiany w nastawieniuwoli tego ostatniego. Lecz nie może się zdarzyć, aby Bóg przebaczył obrazęwyrządzoną Mu przez kogokolwiek, bez uprzedniej zmiany w woli grzesznika.Obraza, jaką sprawia grzech śmiertelny, pochodzi stąd, że wola człowieka odwróciłasię od Boga, zwracając się ku jakiemuś dobru znikomemu. Konieczną jest więcrzeczą, dla uzyskania odpuszczenia obrazy Bożej, by wola człowieka tak sięzmieniła, iżby zwróciła się znów ku Bogu, z odrazą do poprzedniego zwrotu kudobru znikomemu, oraz by zdecydowała się na poprawę. Na tym polega właśnieistota pokuty jako cnoty. Jest więc niemożliwe odpuszczenie grzechu bez pokuty jakocnoty. Sakrament pokuty natomiast - jak wyżej powiedziano4 - dokonywuje się przezczynność kapłana wiążącego i rozwiązującego grzesznika. Pan Bóg może się obejśćbez kapłana i odpuścić grzechy, jak odpuścił niewieście cudzołożnej, jak czytamy św.Jana 5, oraz grzesznicy, o której czytamy u św. Łukasza6. Lecz nie przebaczył im bezpokuty jako cnoty - bowiem, jak mówi św. Grzegorz: „przez łaskę wewnętrznąpociągnął" mianowicie do pokuty, „której zewnętrznie okazał łaskawość" 7.Ad 1. Jeśli chodzi o dzieci, to jest w nich tylko grzech pierworodny, który nie polegana aktualnym nie uporządkowaniu woli, lecz na habitualnym nie uporządkowaniu41
- Page 1 and 2: ŚW. TOMASZ Z AKWINUSUMA TEOLOGICZN
- Page 3 and 4: ZAGADNIENIE 84SAKRAMENT POKUTYPo tr
- Page 5 and 6: lecznicze; inne znów polegają na
- Page 7 and 8: się św. Pawła: „Bo wszyscy (w
- Page 9 and 10: widać z tego co mówi Księga Przy
- Page 11 and 12: Jednakże, lepiej można by wyjaśn
- Page 13 and 14: Artykuł 5CZY SAKRAMENT TEN JEST KO
- Page 15 and 16: udowli duchowej pokuta jest fundame
- Page 17 and 18: „Cóżem uczynił" l.Nie było wi
- Page 19 and 20: czerpiącej swą moc z Jego męki.
- Page 21 and 22: Ad 2. Pokuta wewnętrzna i równocz
- Page 23 and 24: komuś nie podobać, że zgrzeszył
- Page 25 and 26: której grzechy nie mogą być zgł
- Page 27 and 28: ZAGADNIENIE 85CNOTA POKUTYMamy tera
- Page 29 and 30: lecz jest to po prostu chwalebne uc
- Page 31 and 32: dokonanie na sobie pomsty jest akte
- Page 33 and 34: moralnymi. Z samego faktu, że poku
- Page 35 and 36: widzimy ze słów poprzednich. A wi
- Page 37 and 38: pierwszeństwo natury nad aktem dru
- Page 39: Wykład: To, że jakiś grzech nie
- Page 43 and 44: yć oddzielnie odpuszczone przez sa
- Page 45 and 46: dzięki której zostaje odpuszczony
- Page 47 and 48: przysługuje łasce współdziałaj
- Page 49 and 50: wypadku Marii Magdaleny 7. Innym zn
- Page 51 and 52: konieczności, że bez niego odpusz
- Page 53 and 54: starannego rachunku sumienia.Ad 1.
- Page 55 and 56: daje łaska, co dokonywuje się prz
- Page 57 and 58: powinność kary bywa odpuszczona p
- Page 59 and 60: św. Beda mówi: „Ten wiersz zas
- Page 61 and 62: wystarczającą przyczyną odpuszcz
- Page 63 and 64: mu odpuszczony przez chrzest"1. Co
- Page 65 and 66: Artykuł 3CZY WINA WYPŁYWAJĄCA Z
- Page 67 and 68: Artykuł 4CZY NIEWDZIĘCZNOŚĆ, B
- Page 69 and 70: Arystotelesa w pierwszej księdze E
- Page 71 and 72: aktywności, otrzymują go w stosun
- Page 73 and 74: którzy z miłosierdzia Pańskiego
- Page 75 and 76: przebaczenia, lecz z powodu surowo
- Page 77 and 78: Artykuł 5CZY UCZYNKI DOBRE, UMORZO
- Page 79 and 80: 2. Gdy się usunie przyczynę, usuw
- Page 81 and 82: ZAGADNIENIE 90O CZĘŚCIACH POKUTY
- Page 83 and 84: 3. Pokuta przeciwstawia się grzech
- Page 85 and 86: pokuty. Lecz to jest niemożliwe, b
- Page 87 and 88: ozmaitych rodzajów poprawy, jaką
- Page 89 and 90: 12) 5. 22.13) q. 62a . 1.14) Mt 16,
- Page 91 and 92:
20) ad Selencianum. ep. 265.21) a.
- Page 93 and 94:
3) Cap. 2.4) 6, 21.5) De vera et fa
- Page 95 and 96:
7) Homil. 33 in Ev.8) 1-2 q. 82, a.
- Page 97 and 98:
2) 1 Kor 3, 15.3) ep. 265.Q. 87 a.
- Page 99 and 100:
6) 1-2, q. 113, a. 8.7) q. 86, a. 6
- Page 101 and 102:
Q. 90 a. 3.1) q. 84, a. 2.2) a. 2,
- Page 103 and 104:
ierzmowanie i kapłaństwo wyciskaj
- Page 105 and 106:
substantia". Chrystus nie wyznaczy
- Page 107 and 108:
uświęcaniu się i zbawianiu pomag
- Page 109 and 110:
duszy z powodu popełnionych grzech
- Page 111 and 112:
zjednoczyć, trzeba się najpierw o
- Page 113 and 114:
nienawidzi grzechu gdyż jest on sp
- Page 115 and 116:
trudne i przykre dla natury ludzkie
- Page 117 and 118:
Q. 86, a. 1, ad 3. (1) Grzechy prze
- Page 119 and 120:
nadprzyrodzony - łaskę uświęcaj
- Page 121 and 122:
zaczyna. Grzeszący dlatego zrywa z
- Page 123 and 124:
ono całkowite, czy częściowe, st
- Page 125 and 126:
mieści się - implicite - akt skru
- Page 127 and 128:
Q. 87, a. 4. (5) Niemożliwą jest
- Page 129 and 130:
znaczeniu ścisłym) za sadza się
- Page 131 and 132:
działania sakramentu (rozgrzeszeni
- Page 133 and 134:
motywów szlachetnych, od tego rodz
- Page 135 and 136:
Kto dłuższy czas dalekim był od
- Page 137:
Q. 90, 4. (2) Cnota pokuty, w przec