przysługuje mu prawo do wynagrodzenia z racji niegodności podmiotu. „A jeśli sięodwróci sprawiedliwy od sprawiedliwości swojej... wszystkie sprawiedliwości jegoktóre uczynił, nie będą wspomniane ..." (Ez 18, 24).Z chwilą odzyskania łaski przez pokutę ustępuje przeszkoda do wynagrodzeniaza dawne dobre uczynki. Grzesznik pojednany z Bogjem odzyskuje dawne prawo donagrody. Mówimy, że dobre uczynki odżywają. „Niezbożność niezbożnego niezaszkodzi mu któregokolwiek dnia nawróci się od niezbożności swojej" (Ez 33, 12).Wszyscy teologowie uznają odżywanie zasług. Natomiast gdy chodzi o stopień tegoodżywania - mamy różnice zdań. Według niektórych, wszystkie zasługi nabyte przedgrzechem w całości odżywają niezależnie od dyspozycji czyli od stopnia skruchy.Święty Tomasz natomiast odżywanie zasług uzależnia od stopnia łaski i miłości, zjakim grzesznik powstaje z grzechu przez pokutę. A stopień łaski i miłości zależyznów od stopnia skruchy, jak powiedzieliśmy wyżej (a. 2, odn. 3).Kto żałuje za grzechy z intensywnością odpowiadającą stopniowi łaskiposiadanej przed grzechem, odzyskuje taki sam stopień łaski i miłości, a przez towszystkie uprzednio nabyte zasługi. Kto natomiast robi to poniżej dawnego poziomułaski, nie wszystko odzyskuje. Jego nagroda istotna będzie mniejsza od tej, jaką byłbyotrzymał, gdyby był wytrwał w dawnym stopniu łaski. Bóg jednak nic nie pozostawiabez nagrody, dlatego za uczynki wykonane w stanie łaski przed upadkiem otrzymanagrodę dodatkową.Należy bowiem odróżnić dwojaką nagrodę: istotną i dodatkową, jak gdybyuboczną. Nagrodą istotną jest posiadanie Boga przez bezpośrednią kontem<strong>pl</strong>ację JegoBóstwa. Ona stanowi właściwe szczęście świętych w niebie. Wszyscy święci oglądająBoga w całości, lecz nie w jednakowym stopniu: jedni więcej, inni mniej doskonale,zależnie od zasług nabytych na ziemi: „pro meritorum tamen diversitate alius alioperfectius" (Denz. 693). Stopień oglądania istoty Bożej odpowiada zawsze stopniowiłaskj uświęcającej i miłości, z jakim dany święty przechodzi do wieczności. Większystopień łaski i miłości czyni duszę niejako więcej pojemną na posiadanie Boga daje jejjaśniejsze „światło chwały". Każdy niezależnie od tego, kim był na ziemi, jak żył,otrzyma taki stopień nagrody istotnej, a więc oglądania Istoty Bożej, z jakim stopniemłaski i miłości przestąpi próg wieczności.134
Kto dłuższy czas dalekim był od Boga, lecz po nawróceniu się rozwinął w sobieprzez życie gorliwe laski,- i miłość tak, że zrównał się w łasce i miłości z osobą dobrzeżyjącą przez całe życie, ale mało gorliwie - otrzyma taką samą jak ona nagrodę istotną.A zatem między stopniem widzenia Boga w wieczności a stopniem łaski i miłościuzyskanej na ziemi przez zasługi zachodzi ścisła łączność. Ponieważ jednak Bógwszystko dobre nagradza, uczynki zasługujące, które odżyły w mniejszym stopniu,będą wynagrodzone radościami dodatkowymi. Kto dużo się napracował, ale z małąmiłością to robił, będzie miał wiele radości ze swych dobrych uczynków, jednakradość zasadnicza, stanowiąca istotę szczęścia w niebie, płynąca z widzenia Boga,będzie mniejsza od radości świętego, który równie wiele pracował, ale doszedł dowiększego stopnia łaski i miłości. Nagroda istotna - widzenie Boga - zależy więc odstopnia łaski i miłości, natomiast nagroda dodatkowa - od ilości i wielkości dobrychuczynków wykonanych na ziemi.A zatem stan łaski i miłości, z jakim zejdzie się z tego świata, będzie miarąszczęścia wiekuistego. Jeśli ten stan ostateczny, w jakim człowiek zakończy życie,będzie niższy od stanu przed grzechem, winę ponosi sam człowiek, podobnie jak ten,kto utraciwszy łaskę i zasługi nabyte w stanie łaski, nie odzyska ich wcale przezpokutę.Q. 89, 6. (8) Tylko uczynki moralnie dobre, wykonane w stanie łaski, czyli „żywe"nadprzyrodzenie, odżywają przez pokutę. Natomiast czynności moralnie dobre, alewykonane w stanie grzechu ciężkiego, nie odżywają. Nie posiadały one w sobieożywiającego je pierwiastka nadprzyrodzonego, zawsze były nadprzyrodzenie martwe.Jako martwe od swego zaistnienia są dla życia nadprzyrodzonego stracone. Niezasługiwały i nie odżywają. Ponieważ są dobre na poziomie przyrodzonym, zasługująna nagrodę doczesną, jak zdrowie, majątek, powodzenie, sława itp., albo nawet naumniejszenie kary w wieczności (ad 3).Q. 90, 1. (1) Należy odróżniać pokutę jako cnotę i pokutę jako sakrament. Pokuta jakocnota jest zdolnością nadprzyrodzoną i zarazem sprawnością wlaną do duszy razem złaską uświęcającą, dzięki której grzesznik boleje nad grzechami popełnionymi,135
- Page 1 and 2:
ŚW. TOMASZ Z AKWINUSUMA TEOLOGICZN
- Page 3 and 4:
ZAGADNIENIE 84SAKRAMENT POKUTYPo tr
- Page 5 and 6:
lecznicze; inne znów polegają na
- Page 7 and 8:
się św. Pawła: „Bo wszyscy (w
- Page 9 and 10:
widać z tego co mówi Księga Przy
- Page 11 and 12:
Jednakże, lepiej można by wyjaśn
- Page 13 and 14:
Artykuł 5CZY SAKRAMENT TEN JEST KO
- Page 15 and 16:
udowli duchowej pokuta jest fundame
- Page 17 and 18:
„Cóżem uczynił" l.Nie było wi
- Page 19 and 20:
czerpiącej swą moc z Jego męki.
- Page 21 and 22:
Ad 2. Pokuta wewnętrzna i równocz
- Page 23 and 24:
komuś nie podobać, że zgrzeszył
- Page 25 and 26:
której grzechy nie mogą być zgł
- Page 27 and 28:
ZAGADNIENIE 85CNOTA POKUTYMamy tera
- Page 29 and 30:
lecz jest to po prostu chwalebne uc
- Page 31 and 32:
dokonanie na sobie pomsty jest akte
- Page 33 and 34:
moralnymi. Z samego faktu, że poku
- Page 35 and 36:
widzimy ze słów poprzednich. A wi
- Page 37 and 38:
pierwszeństwo natury nad aktem dru
- Page 39 and 40:
Wykład: To, że jakiś grzech nie
- Page 41 and 42:
złość swoją, za którą mówił
- Page 43 and 44:
yć oddzielnie odpuszczone przez sa
- Page 45 and 46:
dzięki której zostaje odpuszczony
- Page 47 and 48:
przysługuje łasce współdziałaj
- Page 49 and 50:
wypadku Marii Magdaleny 7. Innym zn
- Page 51 and 52:
konieczności, że bez niego odpusz
- Page 53 and 54:
starannego rachunku sumienia.Ad 1.
- Page 55 and 56:
daje łaska, co dokonywuje się prz
- Page 57 and 58:
powinność kary bywa odpuszczona p
- Page 59 and 60:
św. Beda mówi: „Ten wiersz zas
- Page 61 and 62:
wystarczającą przyczyną odpuszcz
- Page 63 and 64:
mu odpuszczony przez chrzest"1. Co
- Page 65 and 66:
Artykuł 3CZY WINA WYPŁYWAJĄCA Z
- Page 67 and 68:
Artykuł 4CZY NIEWDZIĘCZNOŚĆ, B
- Page 69 and 70:
Arystotelesa w pierwszej księdze E
- Page 71 and 72:
aktywności, otrzymują go w stosun
- Page 73 and 74:
którzy z miłosierdzia Pańskiego
- Page 75 and 76:
przebaczenia, lecz z powodu surowo
- Page 77 and 78:
Artykuł 5CZY UCZYNKI DOBRE, UMORZO
- Page 79 and 80:
2. Gdy się usunie przyczynę, usuw
- Page 81 and 82:
ZAGADNIENIE 90O CZĘŚCIACH POKUTY
- Page 83 and 84: 3. Pokuta przeciwstawia się grzech
- Page 85 and 86: pokuty. Lecz to jest niemożliwe, b
- Page 87 and 88: ozmaitych rodzajów poprawy, jaką
- Page 89 and 90: 12) 5. 22.13) q. 62a . 1.14) Mt 16,
- Page 91 and 92: 20) ad Selencianum. ep. 265.21) a.
- Page 93 and 94: 3) Cap. 2.4) 6, 21.5) De vera et fa
- Page 95 and 96: 7) Homil. 33 in Ev.8) 1-2 q. 82, a.
- Page 97 and 98: 2) 1 Kor 3, 15.3) ep. 265.Q. 87 a.
- Page 99 and 100: 6) 1-2, q. 113, a. 8.7) q. 86, a. 6
- Page 101 and 102: Q. 90 a. 3.1) q. 84, a. 2.2) a. 2,
- Page 103 and 104: ierzmowanie i kapłaństwo wyciskaj
- Page 105 and 106: substantia". Chrystus nie wyznaczy
- Page 107 and 108: uświęcaniu się i zbawianiu pomag
- Page 109 and 110: duszy z powodu popełnionych grzech
- Page 111 and 112: zjednoczyć, trzeba się najpierw o
- Page 113 and 114: nienawidzi grzechu gdyż jest on sp
- Page 115 and 116: trudne i przykre dla natury ludzkie
- Page 117 and 118: Q. 86, a. 1, ad 3. (1) Grzechy prze
- Page 119 and 120: nadprzyrodzony - łaskę uświęcaj
- Page 121 and 122: zaczyna. Grzeszący dlatego zrywa z
- Page 123 and 124: ono całkowite, czy częściowe, st
- Page 125 and 126: mieści się - implicite - akt skru
- Page 127 and 128: Q. 87, a. 4. (5) Niemożliwą jest
- Page 129 and 130: znaczeniu ścisłym) za sadza się
- Page 131 and 132: działania sakramentu (rozgrzeszeni
- Page 133: motywów szlachetnych, od tego rodz
- Page 137: Q. 90, 4. (2) Cnota pokuty, w przec