Artykuł 6CZY POKUTA JEST PIERWSZĄ POŚRÓD CNÓT?Wydaje się, że pokuta jest pierwszą spośród cnót.1. Odnośnie tekstu św. Mateusza: „Czyńcie pokutę", Glosa mówi: „Pierwszą z cnótjest wyniszczenie w sobie przez pokutę starego człowieka oraz znienawidzeniewystępków''.2. Zdaje się, że pierwszym jest oddalenie od danego punktu aniżeli dojście doinnego. Otóż wszystkie inne cnoty, zdają się mieć za przedmiot nasze dojście do celunaszej drogi, ponieważ wszystkie skłaniają człowieka do czynienia dobrze. Jednatylko pokuta zdaje się mieć za zadanie skłonić do porzucenia zła. A więc zdaje się, żeona jest pierwszą pośród wszystkich innych cnót.3. Zanim zaistnieje w duszy pokuta, wpierw jest w niej grzech. Lecz wiemy, żerównocześnie z grzechem żadna cnota nie może współistnieć w duszy. A więc nie mażadnej cnoty wyprzedzającej pokutę i ona jest pierwsza, która otwiera drzwi innymprzez to, że wyklucza grzech.Jednakże: Pokuta płynie z wiary, nadziei i miłości - jak powiedziano 2, a zatem, niejest ona pierwszą z cnót.Wykład. Gdy chodzi o cnoty, nie należy szukać ich kolejności wedługnastępstwa czasu, wszystkie bowiem cnoty są ze sobą powiązane, jak to wykazano wDrugiej Części3 i wszystkie równocześnie zaczynają współistnieć w duszy ludzkiej.Pierwszeństwo, jakie przypisujemy jednej cnocie w odniesieniu do drugiej, jestpierwszeństwem natury, o której wnioskujemy z kolejności aktów, o ile mianowicieakt jednej cnoty suponuje akt innej.Z tego punktu widzenia biorąc, trzeba powiedzieć, że niektóre akty godnepochwały mogą wyprzedzać nawet w porządku czasu - akt i cnotę pokuty; takimiaktami są akty wiary i nadziei, nie ożywione miłością, oraz akty bojaźni służalczej.Akty natomiast i cnota miłości są równoczesne - w porządku czasu - z aktami i cnotąpokuty oraz z innymi cnotami. Istotnie bowiem, jak to powiedzieliśmy w DrugiejCzęści4, w chwili usprawiedliwienia grzesznika akty wolnej woli ku Bogu, którymi sąakty wiary ożywionej miłością, oraz akty wolnej woli, odwracającej się od grzechu,którymi są akty pokuty, są równoczesne. Jednakże pierwszy z obu tych aktów posiada36
pierwszeństwo natury nad aktem drugim, ponieważ jedynie na mocy aktu miłościBoga, akt cnoty pokuty przeciwstawia się grzechowi. Pierwszy więc akt jest racją iprzyczyną drugiego. Pokuta nie jest więc, absolutnie rzecz biorąc, pierwsza z cnót anico do pierwszeństwa natury, ponieważ cnoty teologiczne przewyższają jąpierwszeństwem natury w absolutnym znaczeniu tego słowa.Jednakże pod pewnym względem, pokuta wyprzedza inne cnoty w porządkuczasu, a mianowicie pod względem pierwszeństwa aktu, bowiem istotnie jawi się onpierwszy w duszy grzesznika w chwili jego usprawiedliwienia. Co do pierwszeństwazaś natury, wydaje się, że inne cnoty wyprzedzają pokutę, podobnie jak rzeczy istotnewyprzedzają rzeczy drugorzędne. Inne bowiem cnoty są potrzebne człowiekowi sameprzez się, pokuta zaś tylko w wypadku grzechu, jak to już powiedzieliśmy, gdy byłamowa o kolejności sakramentu pokuty w odniesieniu do innych sakramentów 5.Ad 1. Glosa mówi w ten właśnie sposób o pokucie, jako że akt tej cnoty wyprzedza codo czasu akty innych cnót.Ad 2. W poruszeniach następujących kolejno po sobie akt odejścia od danego punktuposiada pierwszeństwo czasowe nad aktem dojścia do danego punktu; jeśli gorozważymy od strony podmiotu i według porządku przyczyny materialnej, mapierwszeństwo co do natury. Lecz jeśli patrzymy na tę rzecz od strony przyczynysprawczej i celowej, to pierwszeństwo ma akt dojścia, gdyż to właśnie działającynajpierw zamierza. Ten właśnie porządek rzeczy ma się przede wszystkim na uwadzew aktach duszy - jak to powiedziane zostało w drugiej Księdze Fizyki6.Ad 3. Pokuta otwiera drzwi innym cnotom, usuwając grzech za pośrednictwem cnótwiary, nadziei i miłości, które są od niej pierwsze co do natury. Jednakże to otwarciedrzwi dla nich dokonywuje się w ten sposób, że wszystkie inne cnoty wchodzą razemz nią. Istotnie bowiem, w dziele usprawiedliwienia grzesznika równocześnie z aktamiwolnej woli, zwracającymi się ku Bogu i odwracającymi się od grzechu, następujeodpuszczenie grzechów oraz wlanie łaski, wraz z którą wszystkie cnoty zostają wlanedo duszy, jak to zostało wyjaśnione w Drugiej Części.37
- Page 1 and 2: ŚW. TOMASZ Z AKWINUSUMA TEOLOGICZN
- Page 3 and 4: ZAGADNIENIE 84SAKRAMENT POKUTYPo tr
- Page 5 and 6: lecznicze; inne znów polegają na
- Page 7 and 8: się św. Pawła: „Bo wszyscy (w
- Page 9 and 10: widać z tego co mówi Księga Przy
- Page 11 and 12: Jednakże, lepiej można by wyjaśn
- Page 13 and 14: Artykuł 5CZY SAKRAMENT TEN JEST KO
- Page 15 and 16: udowli duchowej pokuta jest fundame
- Page 17 and 18: „Cóżem uczynił" l.Nie było wi
- Page 19 and 20: czerpiącej swą moc z Jego męki.
- Page 21 and 22: Ad 2. Pokuta wewnętrzna i równocz
- Page 23 and 24: komuś nie podobać, że zgrzeszył
- Page 25 and 26: której grzechy nie mogą być zgł
- Page 27 and 28: ZAGADNIENIE 85CNOTA POKUTYMamy tera
- Page 29 and 30: lecz jest to po prostu chwalebne uc
- Page 31 and 32: dokonanie na sobie pomsty jest akte
- Page 33 and 34: moralnymi. Z samego faktu, że poku
- Page 35: widzimy ze słów poprzednich. A wi
- Page 39 and 40: Wykład: To, że jakiś grzech nie
- Page 41 and 42: złość swoją, za którą mówił
- Page 43 and 44: yć oddzielnie odpuszczone przez sa
- Page 45 and 46: dzięki której zostaje odpuszczony
- Page 47 and 48: przysługuje łasce współdziałaj
- Page 49 and 50: wypadku Marii Magdaleny 7. Innym zn
- Page 51 and 52: konieczności, że bez niego odpusz
- Page 53 and 54: starannego rachunku sumienia.Ad 1.
- Page 55 and 56: daje łaska, co dokonywuje się prz
- Page 57 and 58: powinność kary bywa odpuszczona p
- Page 59 and 60: św. Beda mówi: „Ten wiersz zas
- Page 61 and 62: wystarczającą przyczyną odpuszcz
- Page 63 and 64: mu odpuszczony przez chrzest"1. Co
- Page 65 and 66: Artykuł 3CZY WINA WYPŁYWAJĄCA Z
- Page 67 and 68: Artykuł 4CZY NIEWDZIĘCZNOŚĆ, B
- Page 69 and 70: Arystotelesa w pierwszej księdze E
- Page 71 and 72: aktywności, otrzymują go w stosun
- Page 73 and 74: którzy z miłosierdzia Pańskiego
- Page 75 and 76: przebaczenia, lecz z powodu surowo
- Page 77 and 78: Artykuł 5CZY UCZYNKI DOBRE, UMORZO
- Page 79 and 80: 2. Gdy się usunie przyczynę, usuw
- Page 81 and 82: ZAGADNIENIE 90O CZĘŚCIACH POKUTY
- Page 83 and 84: 3. Pokuta przeciwstawia się grzech
- Page 85 and 86: pokuty. Lecz to jest niemożliwe, b
- Page 87 and 88:
ozmaitych rodzajów poprawy, jaką
- Page 89 and 90:
12) 5. 22.13) q. 62a . 1.14) Mt 16,
- Page 91 and 92:
20) ad Selencianum. ep. 265.21) a.
- Page 93 and 94:
3) Cap. 2.4) 6, 21.5) De vera et fa
- Page 95 and 96:
7) Homil. 33 in Ev.8) 1-2 q. 82, a.
- Page 97 and 98:
2) 1 Kor 3, 15.3) ep. 265.Q. 87 a.
- Page 99 and 100:
6) 1-2, q. 113, a. 8.7) q. 86, a. 6
- Page 101 and 102:
Q. 90 a. 3.1) q. 84, a. 2.2) a. 2,
- Page 103 and 104:
ierzmowanie i kapłaństwo wyciskaj
- Page 105 and 106:
substantia". Chrystus nie wyznaczy
- Page 107 and 108:
uświęcaniu się i zbawianiu pomag
- Page 109 and 110:
duszy z powodu popełnionych grzech
- Page 111 and 112:
zjednoczyć, trzeba się najpierw o
- Page 113 and 114:
nienawidzi grzechu gdyż jest on sp
- Page 115 and 116:
trudne i przykre dla natury ludzkie
- Page 117 and 118:
Q. 86, a. 1, ad 3. (1) Grzechy prze
- Page 119 and 120:
nadprzyrodzony - łaskę uświęcaj
- Page 121 and 122:
zaczyna. Grzeszący dlatego zrywa z
- Page 123 and 124:
ono całkowite, czy częściowe, st
- Page 125 and 126:
mieści się - implicite - akt skru
- Page 127 and 128:
Q. 87, a. 4. (5) Niemożliwą jest
- Page 129 and 130:
znaczeniu ścisłym) za sadza się
- Page 131 and 132:
działania sakramentu (rozgrzeszeni
- Page 133 and 134:
motywów szlachetnych, od tego rodz
- Page 135 and 136:
Kto dłuższy czas dalekim był od
- Page 137:
Q. 90, 4. (2) Cnota pokuty, w przec