Ponieważ doskonałość pokuty wymaga kilku aktów, a mianowicie: skruchy, wyznaniagrzechów oraz zadośćuczynienia - jak to zobaczymy niżej 5 - dlatego sakramentpokuty posiada kilka części.Ad 1. Każdy sakrament posiada prostotę z racji mocy Bożej, która w nim działa. Leczmoc Boża z racji swej wielkości może używać dla swego działania albo jednej rzeczy,albo wielu, dzięki którym należy danemu sakramentowi przypisać posiadanie części.Ad 2. Pokucie jako cnocie nie przypisuje się części, ponieważ akty ludzkie, którerozróżnia się w pokucie, nie są częściami, lecz raczej skutkami cnoty. Jedynie więcjako sakrament, pokuta posiada części, ponieważ akty ludzkie zastępują miejscematerii w tym sakramencie. Co do innych sakramentów, to nie mają one za materięaktów ludzkich, lecz jakąś rzecz zewnętrzną i prostą jak woda lub olej, albo teżzłożoną jak krzyżmo. Dlatego to w innych sakramentach nie rozróżnia się części.Ad 3. Grzechy są jedynie materią dalszą pokuty, ponieważ są jakby materią lubprzedmiotem aktów ludzkich, te zaś z kolei są właściwą materią sakramentu pokuty.Artykuł 2CZY ROZRÓŻNIENIE TRZECH CZĘŚCI <strong>POKUTY</strong>, A MIANOWICIE: SKRUCHY,SPOWIEDZI I ZADOŚĆUCZYNIENIA, JEST USPRAWIEDLIWIONE ?Wydaje się, że rozróżnianie tych trzech części w pokucie, tzn. skruchy, spowiedzi izadośćuczynienia, nie jest usprawiedliwione.1. Istotnie bowiem skrucha mieści się w sercu, a tym samym należy do pokutywewnętrznej; spowiedź, przeciwnie, jest ustna, zaś zadośćuczynienie stanowi równieżczynność zewnętrzną. Obie te części należą więc do pokuty zewnętrznej. Otóż pokutawewnętrzna nie jest sakramentem. Jedynie pokuta zewnętrzna, która podpada podzmysły, może być sakramentem. A więc nie jest rzeczą słuszną rozróżniać te trzyczęści w sakramencie pokuty.2. Sakrament Nowego Zakonu udziela łaski - jak wyżej powiedziano1. Otóżzadośćuczynienie nie udziela żadnej łaski. A więc zadośćuczynienie nie stanowiczęści sakramentu. Nie zachodzi identyczność pomiędzy owocamia częściami jakiejś rzeczy. Otóż, zadośćuczynienie jest owocem pokuty, według słówEwangelii: „Czyńcie tedy owoce godne pokuty" 2. Nie jest więc częścią pokuty.82
3. Pokuta przeciwstawia się grzechowi. Otóż, grzech dokonywuje się w sercuprzez przyzwolenie - jak wyjaśniono w Drugiej Części3. A więc tak samo jest zpokutą. To też spowiedź ustna i zadośćuczynienie nie mogą być - jak z tego wynika -jej częściami.Jednakże: wydaje się, że należy wiele części przyjąć w pokucie. Nie tylko bowiemciało jako materia, stanowi część człowieka, ale także i dusza będąca jego formą.Otóż, trzy wyżej wymienione części pokuty jako akty penitenta, stanowią materiępokuty; zaś absolucja kapłańska zajmuje tu miejsce formy. Należy więc uważaćabsolucję kapłańską za czwartą część pokuty.Wykład: Istnieją dwa rodzaje części: części istotne oraz części ilościowe - jakpowiedziano w piątej księdze Metafizyki. Częściami istotnymi są, w porządkufizycznym, materia i forma, zaś w porządku logicznym, rodzaj i różnica gatunkową.Tak więc w każdym sakramencie rozróżnia się materię i formę, jako części istotne;stąd wyżej powiedziano4, że sakramenty składają się „z rzeczy i słów''. Co do częściilościowych to odnoszą się one do części materii, ponieważ ilość przynależy domaterii. Z tego więc tytułu przyznaje się specjalnie sakramentowi pokuty - jak wyżejpowiedziano5 - części wyodrębnione na podstawie aktów penitenta, stanowiącychmaterię tego sakramentu.Otóż - powiedziano wyżej - że wynagrodzenie winy dokonywuje się wsakramencie pokuty inaczej niż w sprawiedliwości karzącej. Istotnie bowiem, wsprawiedliwości karzącej sposób wynagradzania oznaczany bywa wyrokiem sędziego,nie zaś według woli obrażonego lub obrażającego. W sakramencie zaś pokutywynagrodzenie winy dokonywuje się według woli grzesznika i według woli Boga,którego grzesznik obraził; bowiem w pokucie chodzi nie tylko o całkowiteprzywrócenie równowagi sprawiedliwości, jak w sprawiedliwości karzącej, lecz cowięcej, o pogodzenie dwóch przyjaciół, które dokonuje się wtedy, gdy obrażający dajetakie zadośćuczynienie, jakiego wymaga obrażony. Oto więc wymaga się ze stronypenitenta, po pierwsze, aby chciał zadośćuczynić - co dzieje się przez skruchę; podrugie, aby poddał się pod osąd kapłana zastępującego Boga, a to dokonuje się przezspowiedź; po trzecie, aby winę wynagrodził, dopełniając zadośćuczynieniawyznaczonego mu przez kapłana. Tak więc, rozróżniamy w pokucie części: skruchę,83
- Page 1 and 2:
ŚW. TOMASZ Z AKWINUSUMA TEOLOGICZN
- Page 3 and 4:
ZAGADNIENIE 84SAKRAMENT POKUTYPo tr
- Page 5 and 6:
lecznicze; inne znów polegają na
- Page 7 and 8:
się św. Pawła: „Bo wszyscy (w
- Page 9 and 10:
widać z tego co mówi Księga Przy
- Page 11 and 12:
Jednakże, lepiej można by wyjaśn
- Page 13 and 14:
Artykuł 5CZY SAKRAMENT TEN JEST KO
- Page 15 and 16:
udowli duchowej pokuta jest fundame
- Page 17 and 18:
„Cóżem uczynił" l.Nie było wi
- Page 19 and 20:
czerpiącej swą moc z Jego męki.
- Page 21 and 22:
Ad 2. Pokuta wewnętrzna i równocz
- Page 23 and 24:
komuś nie podobać, że zgrzeszył
- Page 25 and 26:
której grzechy nie mogą być zgł
- Page 27 and 28:
ZAGADNIENIE 85CNOTA POKUTYMamy tera
- Page 29 and 30:
lecz jest to po prostu chwalebne uc
- Page 31 and 32: dokonanie na sobie pomsty jest akte
- Page 33 and 34: moralnymi. Z samego faktu, że poku
- Page 35 and 36: widzimy ze słów poprzednich. A wi
- Page 37 and 38: pierwszeństwo natury nad aktem dru
- Page 39 and 40: Wykład: To, że jakiś grzech nie
- Page 41 and 42: złość swoją, za którą mówił
- Page 43 and 44: yć oddzielnie odpuszczone przez sa
- Page 45 and 46: dzięki której zostaje odpuszczony
- Page 47 and 48: przysługuje łasce współdziałaj
- Page 49 and 50: wypadku Marii Magdaleny 7. Innym zn
- Page 51 and 52: konieczności, że bez niego odpusz
- Page 53 and 54: starannego rachunku sumienia.Ad 1.
- Page 55 and 56: daje łaska, co dokonywuje się prz
- Page 57 and 58: powinność kary bywa odpuszczona p
- Page 59 and 60: św. Beda mówi: „Ten wiersz zas
- Page 61 and 62: wystarczającą przyczyną odpuszcz
- Page 63 and 64: mu odpuszczony przez chrzest"1. Co
- Page 65 and 66: Artykuł 3CZY WINA WYPŁYWAJĄCA Z
- Page 67 and 68: Artykuł 4CZY NIEWDZIĘCZNOŚĆ, B
- Page 69 and 70: Arystotelesa w pierwszej księdze E
- Page 71 and 72: aktywności, otrzymują go w stosun
- Page 73 and 74: którzy z miłosierdzia Pańskiego
- Page 75 and 76: przebaczenia, lecz z powodu surowo
- Page 77 and 78: Artykuł 5CZY UCZYNKI DOBRE, UMORZO
- Page 79 and 80: 2. Gdy się usunie przyczynę, usuw
- Page 81: ZAGADNIENIE 90O CZĘŚCIACH POKUTY
- Page 85 and 86: pokuty. Lecz to jest niemożliwe, b
- Page 87 and 88: ozmaitych rodzajów poprawy, jaką
- Page 89 and 90: 12) 5. 22.13) q. 62a . 1.14) Mt 16,
- Page 91 and 92: 20) ad Selencianum. ep. 265.21) a.
- Page 93 and 94: 3) Cap. 2.4) 6, 21.5) De vera et fa
- Page 95 and 96: 7) Homil. 33 in Ev.8) 1-2 q. 82, a.
- Page 97 and 98: 2) 1 Kor 3, 15.3) ep. 265.Q. 87 a.
- Page 99 and 100: 6) 1-2, q. 113, a. 8.7) q. 86, a. 6
- Page 101 and 102: Q. 90 a. 3.1) q. 84, a. 2.2) a. 2,
- Page 103 and 104: ierzmowanie i kapłaństwo wyciskaj
- Page 105 and 106: substantia". Chrystus nie wyznaczy
- Page 107 and 108: uświęcaniu się i zbawianiu pomag
- Page 109 and 110: duszy z powodu popełnionych grzech
- Page 111 and 112: zjednoczyć, trzeba się najpierw o
- Page 113 and 114: nienawidzi grzechu gdyż jest on sp
- Page 115 and 116: trudne i przykre dla natury ludzkie
- Page 117 and 118: Q. 86, a. 1, ad 3. (1) Grzechy prze
- Page 119 and 120: nadprzyrodzony - łaskę uświęcaj
- Page 121 and 122: zaczyna. Grzeszący dlatego zrywa z
- Page 123 and 124: ono całkowite, czy częściowe, st
- Page 125 and 126: mieści się - implicite - akt skru
- Page 127 and 128: Q. 87, a. 4. (5) Niemożliwą jest
- Page 129 and 130: znaczeniu ścisłym) za sadza się
- Page 131 and 132: działania sakramentu (rozgrzeszeni
- Page 133 and 134:
motywów szlachetnych, od tego rodz
- Page 135 and 136:
Kto dłuższy czas dalekim był od
- Page 137:
Q. 90, 4. (2) Cnota pokuty, w przec