jest należycie wykonany, jest z konieczności aktem cnotliwym. Istotnie, Filozof mówi,że cnota jest „sprawnością wybierania według prawego rozumu" 9. Otóż, prawy rozumdyktuje, że należy boleć nad tym, nad czym powinno się boleć. W pokucie, o którejteraz mówimy, tak właśnie się praktykuje; człowiek bowiem pokutujący decyduje sięna umiarkowaną boleść za grzechy przeszłe, z tym zamiarem, by je usunąć zeswego życia. Oczywistą jest więc rzeczą, że pokuta, o której obecnie mówimy, jestalbo cnotą albo aktem cnoty.Ad 1. Jakeśmy to powiedzieli10, w sakramencie pokuty miejsce materii zajmują aktyludzkie; inaczej natomiast jest przy sakramencie chrztu czy bierzmowania. Ponieważzaś cnota jest podstawą aktu ludzkiego, przeto wynika stąd, iż raczej pokuta jest cnotąlub towarzyszy cnocie niż chrzest lub bierzmowanie.Ad 2. Pokuta jako uczucie nie jest cnotą, jakeśmy to już powiedzieli n; zaś tylko jakouczucie pociąga ona za sobą zmiany w naszym ciele. Jest natomiast cnotą, gdy zestrony woli stanowi akt prawego wyboru. Ten charakter cnoty bardziej możnaprzypisać pokucie aniżeli wstydliwości. Wstydliwość bowiem dotyczy faktuzawstydzającego obecnego, pokuta natomiast faktu zawstydzającego, ale przeszłego.(1) Otóż, jest rzeczą przeciwną doskonałości cnoty, by jakiś człowiek był obecnieobciążony czynem, za który należałoby się wstydzić. Lecz nie jest przeciwne doskonałościcnoty, gdy ktoś dawniej popełnił uczynki wstyd przynoszące, a obecniestawszy się z występnego cnotliwym, żałuje za nie.Ad 3. Boleć nad tym, co dawniej się stało, z zamiarem usiłowania, aby to co się stałow ogóle nie istniało - to głupota. Otóż człowiek pokutujący nie ma takiej intencji. Jegoboleść jest nieupodobaniem i potępieniem faktu przeszłego, połączonym z intencjąoddalenia jego skutków, mianowicie obrazy Bożej i należności kary. A to nie jestwcale głupotą.Artykuł 2CZY POKUTA JEST CNOTĄ SPECJALNĄ? (2)Wydaje się, że pokuta nie jest cnotą specjalną.1. Cieszyć się z dobra już spełnionego lub smucić się z powodu popełnionego zła są toakty tej samej natury. Otóż radość z dobra już dokonanego nie jest specjalną cnotą,28
lecz jest to po prostu chwalebne uczucie, wypływające z miłości, jak to wykazuje św.Augustyn1. Stąd św. Paweł mówi: że „miłość nie cieszy się z nieprawości, lecz cieszysię z prawdy"2. Z tejże samej racji pokuta będąca boleścią z powodu przeszłychgrzechów, nie jest również cnotą specjalną, lecz pewnego rodzaju afektempochodzącym z miłości.2. Każda cnota specjalna posiada sobie właściwą materię, ponieważ, jak wiemy,sprawności różnią się między sobą aktami, zaś akty swoim przedmiotem. Otóż pokutanie posiada specjalnej materii, ponieważ tą materią są nasze grzechy przeszłe, o różnejmaterii. A więc pokuta nie jest cnotą specjalną.3. Nie można inaczej czegoś usunąć, jak przez jego przeciwieństwo. Otóż pokutausuwa wszystkie grzechy; jest więc przeciwna wszystkim grzechom. Nie jest więcjakąś cnotą specjalną.Jednakże: pokuta jest przedmiotem szczególnego przykazania - jak to jużwidzieliśmy3Wykład. Jak wyjaśniono w Drugiej Części4, różnica gatunkowa sprawności maswą przyczynę w różnicy gatunkowej aktów. Gdzie więc zachodzi akt jakiegoś rodzajuspecjalnego, godny pochwały, tam należy przyjąć specjalną sprawność cnotliwą. Otóżjest rzeczą oczywistą, że w pokucie zachodzi akt godny pochwały, posiadającyspecjalny charakter, a mianowicie, jest to akt mający na celu działalność niszczącągrzech jako obrazę Boga; to zaś nie jest cechą specyficzną żadnej innej cnoty.Konieczną tedy jest rzeczą uznać, że pokuta jest cnotą specjalną.Ad 1. Jakiś akt może wypływać z miłości w dwojaki sposób. Najpierw, jako aktwyłoniony przez nią. Tego rodzaju akt cnotliwy nie wymaga żadnej innej cnoty pozamiłością; jak kochać dobro, cieszyć się z niego i smucić się z tego, co jest jemuprzeciwne. Po drugie: jakiś akt pochodzi z miłości, jako przez miłość nakazany. Otóżponieważ miłość wpływa na wszystkie cnoty, kierując je do swego celu, zatem aktypochodzące z miłości mogą wypływać z jakiejś innej cnoty. Jeśli więc będziemy braćpod uwagę w akcie człowieka pokutującego jedynie nieupodobanie w ,rzęchupopełnionym, to istotnie, to wypływa bezpośrednio z miłości, podobnie zresztą, jakgdy chodzi o radość ze spełnionego dobra. Lecz intencja pracowania nad zgładzeniemgrzechu przeszłego wymaga cnoty specjalnej, poddanej miłości.29
- Page 1 and 2: ŚW. TOMASZ Z AKWINUSUMA TEOLOGICZN
- Page 3 and 4: ZAGADNIENIE 84SAKRAMENT POKUTYPo tr
- Page 5 and 6: lecznicze; inne znów polegają na
- Page 7 and 8: się św. Pawła: „Bo wszyscy (w
- Page 9 and 10: widać z tego co mówi Księga Przy
- Page 11 and 12: Jednakże, lepiej można by wyjaśn
- Page 13 and 14: Artykuł 5CZY SAKRAMENT TEN JEST KO
- Page 15 and 16: udowli duchowej pokuta jest fundame
- Page 17 and 18: „Cóżem uczynił" l.Nie było wi
- Page 19 and 20: czerpiącej swą moc z Jego męki.
- Page 21 and 22: Ad 2. Pokuta wewnętrzna i równocz
- Page 23 and 24: komuś nie podobać, że zgrzeszył
- Page 25 and 26: której grzechy nie mogą być zgł
- Page 27: ZAGADNIENIE 85CNOTA POKUTYMamy tera
- Page 31 and 32: dokonanie na sobie pomsty jest akte
- Page 33 and 34: moralnymi. Z samego faktu, że poku
- Page 35 and 36: widzimy ze słów poprzednich. A wi
- Page 37 and 38: pierwszeństwo natury nad aktem dru
- Page 39 and 40: Wykład: To, że jakiś grzech nie
- Page 41 and 42: złość swoją, za którą mówił
- Page 43 and 44: yć oddzielnie odpuszczone przez sa
- Page 45 and 46: dzięki której zostaje odpuszczony
- Page 47 and 48: przysługuje łasce współdziałaj
- Page 49 and 50: wypadku Marii Magdaleny 7. Innym zn
- Page 51 and 52: konieczności, że bez niego odpusz
- Page 53 and 54: starannego rachunku sumienia.Ad 1.
- Page 55 and 56: daje łaska, co dokonywuje się prz
- Page 57 and 58: powinność kary bywa odpuszczona p
- Page 59 and 60: św. Beda mówi: „Ten wiersz zas
- Page 61 and 62: wystarczającą przyczyną odpuszcz
- Page 63 and 64: mu odpuszczony przez chrzest"1. Co
- Page 65 and 66: Artykuł 3CZY WINA WYPŁYWAJĄCA Z
- Page 67 and 68: Artykuł 4CZY NIEWDZIĘCZNOŚĆ, B
- Page 69 and 70: Arystotelesa w pierwszej księdze E
- Page 71 and 72: aktywności, otrzymują go w stosun
- Page 73 and 74: którzy z miłosierdzia Pańskiego
- Page 75 and 76: przebaczenia, lecz z powodu surowo
- Page 77 and 78: Artykuł 5CZY UCZYNKI DOBRE, UMORZO
- Page 79 and 80:
2. Gdy się usunie przyczynę, usuw
- Page 81 and 82:
ZAGADNIENIE 90O CZĘŚCIACH POKUTY
- Page 83 and 84:
3. Pokuta przeciwstawia się grzech
- Page 85 and 86:
pokuty. Lecz to jest niemożliwe, b
- Page 87 and 88:
ozmaitych rodzajów poprawy, jaką
- Page 89 and 90:
12) 5. 22.13) q. 62a . 1.14) Mt 16,
- Page 91 and 92:
20) ad Selencianum. ep. 265.21) a.
- Page 93 and 94:
3) Cap. 2.4) 6, 21.5) De vera et fa
- Page 95 and 96:
7) Homil. 33 in Ev.8) 1-2 q. 82, a.
- Page 97 and 98:
2) 1 Kor 3, 15.3) ep. 265.Q. 87 a.
- Page 99 and 100:
6) 1-2, q. 113, a. 8.7) q. 86, a. 6
- Page 101 and 102:
Q. 90 a. 3.1) q. 84, a. 2.2) a. 2,
- Page 103 and 104:
ierzmowanie i kapłaństwo wyciskaj
- Page 105 and 106:
substantia". Chrystus nie wyznaczy
- Page 107 and 108:
uświęcaniu się i zbawianiu pomag
- Page 109 and 110:
duszy z powodu popełnionych grzech
- Page 111 and 112:
zjednoczyć, trzeba się najpierw o
- Page 113 and 114:
nienawidzi grzechu gdyż jest on sp
- Page 115 and 116:
trudne i przykre dla natury ludzkie
- Page 117 and 118:
Q. 86, a. 1, ad 3. (1) Grzechy prze
- Page 119 and 120:
nadprzyrodzony - łaskę uświęcaj
- Page 121 and 122:
zaczyna. Grzeszący dlatego zrywa z
- Page 123 and 124:
ono całkowite, czy częściowe, st
- Page 125 and 126:
mieści się - implicite - akt skru
- Page 127 and 128:
Q. 87, a. 4. (5) Niemożliwą jest
- Page 129 and 130:
znaczeniu ścisłym) za sadza się
- Page 131 and 132:
działania sakramentu (rozgrzeszeni
- Page 133 and 134:
motywów szlachetnych, od tego rodz
- Page 135 and 136:
Kto dłuższy czas dalekim był od
- Page 137:
Q. 90, 4. (2) Cnota pokuty, w przec