5K - UNEP

HARTA (9) Vendndodhja e Kragujevaç në RJFSabac PoljaneObrenovacSmederevo PozarevacLoznicaBaricKragujevacSipas njoftimeve, për shkak të goditjesajrore, mjedisi u ndot shumë, duke bërëdëme në tokë, ujë dhe ajër. Problemet kryesoreqë u raportuan ishin një rrjedhje e disatonë PCB, (që gjendet në lumin Morava) edisa tonë PCB dhe infektimi i ujrave nëntokësore,nga PCB dhe metalet e rënda.Sipas personelit të Zastavës, mjedisshkarkua, më tepër se 2500 kg naftë qëpërmban PCB u në si rezultat i goditjeveajrore dhe rezervuarët nëntokësorë të ujit,poshtë uzinës, u ndotën me vajin e transformatoritqë përmban PCB.Misioni i BTF për “Qendrat industriale„vizitoi më 22 korrik uzinën Zastava. Ubënë diskutime me përfaqësuesit e administratëstë uzinës, që bënë një raport me shkrim mbi dëmet e mjedisit, si rezultat i goditjeveajrore të NATO-s. U kontrolluan hollësisht dy vende, transformatorët e dëmtuarnë centralin elektrik dhe reparti i bojës, (ku u njoftua për një derdhje vaji që përmbantePCB).Drejtuesit e uzinës pohuan se Grupi Zastava kishte organizuar para konfliktit njësistem shumë aktiv në drejtim të mjedisit, të mbështetur tek 14000 norma të ISO-spër drejtimin e mjedisit. Menjëherë pas goditjeve ajrore, filloi të bëhej një pastrim, meqëllim që të rifillohej prodhimi, sa më shpejt që të ishte e mundur. U vu si synimprodhimi i 5.000 veturave para fundit të vitit 1999.Gjatë goditjeve ajrore, në çentralin elektrik u dëmtuam dy transformatorë. Në kohëne vizitës së BTF, të dy transformatorët ishin hequr dhe ishin vendosur në një zonëdepozitimi prej betoni, enkas për mbeturina të rrezikëshme.Sipas personelit të uzinës, vetëm një nga transformatorët kishte pasur përmbajtje vajiPCB, por ajo ishte përhapur në dyshemenë prej betoni dhe në sistemin e mbledhjestë mbetjeve të ujit. Betoni rreth transformatorit ishte pastruar mirë dhe qysh nga ajokohë nuk kishte më shenja të dukshme vaji. Punëtorët që kishin kryer pastrimin njoftuanse kishin qënë pajisur me veshje mbrojtëse. Rëra e përdorur për të thithur vajin,tani është vendosur në fuçi 200 litërshe, në një rajon për mbeturina të rrezikëshme.Ekspertët e BTF u njoftuan se uzina ka të depozituar më tepër se 5-6 ton vaj qëpërmban mbeturina të PCB-së, si edhe 300 ton mbetje të bojës. Edhe këto mbeturinatë rrezikshme, të nxjerra para konfliktit, duhet të trajtohen, por për këtë nuk kapajisje të përshtatshme, në Republikën Federale të Jugosllavisë. Funksionimi i veprimtarisëpër pastrimin dhe rindërtimin, do ta shtotë sasinë e mbeturinave të rrezikshme.Reparti i bojës u dëmtua rëndë gjatë goditjeve ajrore dhe atij i mbetën vetëmmuret e jashtme dhe trarët e çatisë. U shkatërruan vetë çatia dhe brëndësia e repartittë bojës dhe disa sipërfaqe kishin shenja zjarri. Gjatë vizitës së BTF, personeli i uzinësHungaryCroatiaTuzlaBosnia andHerzegovinaSarajevoFruska GoraNational parkPljevljaPribojZlatiborMountainsKolasinMONTENEGROPodgoricaCetinjeLakeSkadarVojvodinaNovi SadStremska-MitrovicaBeogradAlbaniaTiranaSERBIANovi PazarKragujevacZastava car factoryCacakDakovicaKraljevoFuel depotKopaonikNational ParkPrizrenMitrovicaKrusevacProkupljeKosovoPristinaBorOil depotLeskovacMacedoniaVranjeRomaniaZajecarPrahavoFuel depotNegotimNisTransformer factoryPirotIron GateDamBulgaria5Konkluzionet kryesore t‘ Misioneve Teknike t‘ BTF dhe t‘ Grupit t‘ vler‘simit