5K - UNEP

5Konkluzionet kryesore t‘ Misioneve Teknike t‘ BTF dhe t‘ Grupit t‘ vler‘simitNuk do të mbushen gjashtë gropa predhash dhe do të studjohet zëvëndësiminatyror.■ Përroi Vrdnik i Madh & Duboca: zonë me pyll të përzjerë; 3,4 ha janë dëmtuar,duke hapur midis 30 dhe 40 gropa predhash.■ Kulla e Telekomit ‘Crveni Cot’: 1-2 ha pyll i përzjerë, i dëmtuar.Parku Komb‘tar Kopaonik, S‘rbiParku Kombëtar Kopaonik, i krijuar në 1981 dhe që mbulon një rajon prej 11.800ha, është pjesa veriore e masivit malor më të madh të Sërbisë. U rregjistruan 1000 llojbimësh enëzore. Llojet kryesore të ekosistemit ndryshojnë sipas lartësisë dhe përfshijnëpyllin me bimësi me gjethe të mëdha, pyllin e halorëve, kullotat, shkurret alpine,moçale me torfë dhe kullota të larta alpine. Janë caktuar pesë zona ‘si rezervate krejtnatyrore’, duke përfshirë edhe ‘Suvo rudiste’ dhe ‘Pancic peak’, ku ndodhen tre llojebimësh endemike (domethënë bimë që nuk gjenden askund tjetër në botë). Problemetë mbrojtjes, të njoftuara qysh para konfliktit, ishin zhvillimi i turizmit në zonën malore(ski), dhe shterrimi shoqërues i burimeve natyrore.Misioni i BTF vizitoi tre qendra:■ hotel Baciste: pyll halor me dëmtime prej gropave të predhave dhe shumëbomba thërmuese që nuk janë gjetur akoma. Gropat e bombave do tëmbushen dhe zona do të ripërtërihet, duke përdorur pemë lokale.■ Velica Gobelja : kullotë para alpine; 1 ha e dëmtuar nga 11 gropa predhash.Disa nga gropat e predhave në shpatet e pjerrëta duhet të mbushen për tëparandaluar erozionin.■ Djuricka Ravan : janë dëmtuar 150 pemë që mbulonin një zonë prej rreth0,5 ha. Janë planifikuar programe ripërtëritjeje dhe monitorizimi.Nuk u vizitua, një qendër e katërt, maja Pancic (2017 m), por u njoftua se 5 haishin dëmtuar dhe zona nuk ishte pastruar nga bombat thërmuese. Kjo është një zonëkryesore për të tre bimët endemike të Kapaonikut: Sempervivum kapaonicense, Violakapaonicensis dhe Cardamine pancicii, që e bëjnë atë pjesën më të ndjeshme të ParkutKombëtar. Këto specie që ndodhen në rrezik zhdukjeje përftohen në grupe të vogla dhezënë vend në mjedise shumë të ashpra, ku është e vështirë ripërtëritja. Gropat e predhaveqë mbeten do të mbushen dhe do të zbatohet programi i ripërtëritjes dhe i studimit.Zlatibor, S‘rbiZlatibor është një zonë malore (afro 1000m mbi sipërfaqen e detit) e propozuar përt’u caktuar si Park Kombëtar ose Park Natyror. Peisazhi del mbi lëndinat e hapura, me