14 • SuðurlandÖflugt menningar- <strong>og</strong> félagsstarfÍ Skeiða- <strong>og</strong> Gnúpverjahreppi er ferðaþjónusta ört vaxandi atvinnugreinSkeiða- <strong>og</strong> Gnúpverjahreppurtekur við af Flóahreppi <strong>og</strong> liggur aðHrunamannahreppi. Í sveitarfélaginubúa 530 manns <strong>og</strong> flestir stunda þarlandbúnað. Þar eru tveir þéttbýliskjarnar,í Brautarholti <strong>og</strong> í Árnesi.Sveitarstjóri er SigurðurJónsson <strong>og</strong> segir hann landbúnaðhelsta atvinnuveg í Skeiða- <strong>og</strong>Gnúpverjahreppi, auk þess semferðaþjónusta fari ört vaxandi. „Viðerum með tvö öflug atvinnuskapandifyrirtæki, dvalarheimili fyrir aldraða<strong>og</strong> síðan heimili fyrir þroskahefta.Þetta eru sjálfseignastofnanir semskapa þó nokkur atvinnutækifæri,“segir hann <strong>og</strong> bætir við: „Síðan er hérlítils háttar iðnaður, en þó nokkuðstórt fyrirtæki í verktakabransa,jarðvinnslu <strong>og</strong> slíku.“SmábýlalóðirÞegar Sigurður er spurður hverjirséu helstu kostir sveitarfélagsins,segir hann: „Hér er gífurlegnáttúrufegurð, friðsælt <strong>og</strong> stutt í allaþjónustu. Sveitarfélagið veitir mjöggóða þjónustu, bæði hvað varðar skóla,félagslíf <strong>og</strong> menningarstarf, sem ermjög gott hér. Þetta er stórkostlegurstaður fyrir börn til að alast upp á,kórastarf er hér mikið <strong>og</strong> öflugt <strong>og</strong>hér eru starfandi ungmennafélög.Auk þess eru eldri borgarar með afaröflugt starf.“Sigurður segir sveitarfélagið eiganóg af lóðum fyrir þá sem þangaðvilja flytjast. „Við höfum bæði veriðað skipuleggja í þéttbýliskjörnunum<strong>og</strong> á dreifðari svæðum. Eitt afHáifossþví sem er mjög spennandi hér erskipulagsvinna sem farið hefur framfyrir smábýla- <strong>og</strong> sumarhúsalóðir,sem eru að fara í kynningu núnafljótlega. Smábýlalóðirnar eruþriggja til fjögurra hektara lóðir,fyrir fólk sem vill setjast hér að <strong>og</strong>vill geta verið með hesta, hænur, eðasmávegis garðyrkju.“Merkilegir sögustaðir„Hér eru gífurlega merkilegirsögustaðir,“ segir Sigurður þegarhann er spurður hvað ferðamaðurinngeti dundað sér við í sveitarfélaginuhans. „Hér er Þjórsárdalurinn þar semeru Hjálparfoss <strong>og</strong> Háifoss <strong>og</strong> minjarfrá söguöld við Stöng. Nú, svo eruhérna kirkjur á báðum stöðum, bæðiá Skeiðunum <strong>og</strong> í Gnúpverjahreppi<strong>og</strong> það er alltaf gaman að mæta íréttirnar. Í þessum þéttbýliskjörnumeru góð tjaldstæði <strong>og</strong> sundlaugar.Síðan er gistiaðstaða í Árnesi.Það má segja að margir sem leggjaleið sína til okkar, komi til að skoðalandslagið. Hekla er hér mjög nálægt<strong>og</strong> hægt að fara í fjórhjólaferðir þangaðfrá Hólaskógi <strong>og</strong> inn á hálendið. ÍHólaskógi er líka gistiaðstaða. Héreru margar göngu- <strong>og</strong> reiðleiðir. Þaðfer mjög vaxandi að fólk komi hingaðtil að fara í hestaferðir – <strong>og</strong> það erunokkrir aðilar sem bjóða upp á slíkt.Einnig er að aukast að bændur bjóðiþeim sem eru á ferð um svæðið aðkoma til að fylgjast með fólki aðbústörfum. Um síðustu mánaðamótvorum við með „landnámsdag“ þarsem tvö býli buðu gestum <strong>og</strong> gangandiheim. Á öðrum staðnum er mjögfullkomið fjós, þar sem vélmenni sérum að mjólka kýrnar. Í Skaftholti,á heimili fyrir þroskahefta, er síðanostagerð <strong>og</strong> þangað gat fólk fariðtil að kynna sér allt í sambandi viðhana. Ég er alveg sannfærður um aðþað verður áframhald á þessu.“Hvet alla til að koma„Við erum nýbúin að opnamjög gott bókasafn í Brautarholti<strong>og</strong> þar er einnig, samhliða því,félagsaðstaða fyrir eldri borgara<strong>og</strong> önnu félagasamtök. Ég vil baraendilega hvetja alla til að koma íheimsókn til okkar <strong>og</strong> kynnast góðu<strong>og</strong> skemmtilegu sveitarfélagi.“GjáinGamla Borg íGrímsnesiÍ Gömlu Borg í Grímsnesier nú rekið kaffihús. ,,Þaðer vinsælt að halda hérveislur <strong>og</strong> fundi, einnigmálverkasýningar <strong>og</strong>dansleiki. Fólki líður mjögvel í þessu húsi enda erþetta hús með sál. Þetta erkjörinn staður fyrir hópaí óvissuferðum, afmæli,veislur <strong>og</strong> fleira. Það eruallir velkomnir á GömluBorg,“ segir Lisa Thomsenframkvæmdastjóri.Árið 1929 byggðiUngmennafélagið Hvöt þettamyndarlega hús en ÞorleifurEyjólfsson aðstoðarmaðurhúsameistara ríksins teiknaðiþað. Hann hafði teiknað gamlaÞrastalund sem brann <strong>og</strong> var þáfenginn til að teikna þetta hús.Fljótlega réði Ungmennafélagiðekki við húsið <strong>og</strong> hreppurinnyfirtók það. Þá var rekinn skólií húsinu <strong>og</strong> einnig voru allarsamkomur sveitarinnar haldnarí húsinu, leiksýningar, tombólan,að ógleymdum dansleikjum enBorgarböllin voru fræg um alltsuðurland. Um 1960 var farið aðtala um að húsið væri of lítið <strong>og</strong>annað hvort þurfti að byggja viðþað eða byggja nýtt hús sem varðraunin.. Þá var þessu fallega húsibreytt í bílaverkstæði <strong>og</strong> var sústarsemi þar í 30 ár. Þá stóð tilað rífa húsið en því var bjargað afnokkrum einstaklingum sem fóruþess á leit við sveitastjórnina að fáhúsið til að koma því til fyrri vegs<strong>og</strong> virðingar en það var mjög illafarið. Unnið var að viðgerðum <strong>og</strong>árið 1999 var það vígt aftur <strong>og</strong> núer það rekið sem kaffihús.Helgina 28.-29.júní <strong>og</strong> 5.-6.júlíverður metnaðarfull dagskrá áBorgarsvæðinu sem nefnist Brútil Borgar. Dagskráin er helguðstarfseminni í sveitinni á árunum1945-1960. Boðið verður upp áhandverkasýningu,ljósmyndasýningu,b í l a s ý n i n g u ,traktorasýningu <strong>og</strong> margtfleira.Slakki25 stiga hiti <strong>og</strong> l<strong>og</strong>n allt áriðAfþreyingarsetrið Slakki er íLaugarási í Biskupstungum (2km frá Skálholti) eða ca. 100km frá Reykjavík. Það er hægtað velja um tvær leiðir, annarsvegar gegnum Selfoss uppskeiðin eða fara Grímsnesið <strong>og</strong>taka stefnu á Skálholt.Á hlaðinu hitti ég HelgaSveinbjörnsson en hann segir:“Nú verður alltaf gott veður hjáokkur í sumar. Við erum með svæðiinnandyra sem er rúmlega <strong>1.</strong>000fermetrar en það gerir okkur kleift aðhafa sumarblíðu í roki <strong>og</strong> rigningu.Við hönnun aðstöðunnar höfðumvið golfáhugamenn sérstaklegaí huga, Þar er að finna 350 fm 9holu púttvöll, ásamt 250 fm 9 holuminigolfvelli, þá er leiktækjaaðstaðaá staðnum (púlborð, pílukast ásamtfleiri tækjum). Einnig er hægt aðbjóða upp á skjávarpa sem er settur ígang þegar eitthvað sérstakt er um aðvera.” Helgi sagði það færast í vöxt aðfólk nýtti sér aðstöðuna við alls kynstilefni, enda er hægt að finna eitthvaðvið allra hæfi <strong>og</strong> veitingastaðurinnþjónar öllu svæðinu.Garðurinn í Slakka hefur veriðstarfræktur í 14 ár. í dýragarðinumer meðal annars að finna kanínur,hvolpa, kettlinga, kalkúna, ref, geit,gæsir, endur, hænur, gríslinga svoeitthvað sé nefnt, að ógleymdumpáfagaukunum <strong>og</strong> svo er alltafað bætast við eitthvað nýtt. Viðbreytingarnar opnum við líkainnidýragarð, sem margir kunna velað meta þegar rignir.Garðurinn verður opinn alla dagafrá klukkan 11-18 frá <strong>og</strong> með <strong>1.</strong> júnítil <strong>1.</strong> september.
Suðurrland • 15Síðasti bærinní DalnumKaffi KletturKaffi Klettur er notarlegurveitingastaður í Reykholtií Biskupstungum. Húsiðer bjálkahús sem stendur ískógarlundi í holtinu fyrirneðan Aratungu. Frá KaffiKlett tekur um tíu mínúturað aka að Geysi. GuðfinnaJóhannsdóttir, eigandi, segirað í boði sé fjölbreytturmatseðil við allra hæfi, alltfrá hefðbundnum íslenskumréttum í alþjóðlega rétti. Mikiláhersla sé lögð á notalegtumhverfi <strong>og</strong> geti gestir setiðbæði inni <strong>og</strong> úti ef veðurleyfir. Guðfinna segir að góðaðstaða sé fyrir hestafólk aðkoma <strong>og</strong> fá sér hressingu endahestagirðing á lóðinni.Mátulega stutt eðalangt frá ölluKaffi Klettur opnar klukkan tólf áhádegi alla daga á sumrin. Á veturnaer breytilegur opnunnartími en hægter að panta fyrir hópa. Guðfinnasegir að vel sé tekið á móti hópum <strong>og</strong>að hægt sé að taka á móti allt að 50manns í mat.,,Hér á Reykholti er sundlaug <strong>og</strong>því upplagt að koma hingað <strong>og</strong> fara ísund <strong>og</strong> fá sér hressingu hjá okkur,“segir Guðfinna.Í Efsta-Dal er boðið uppá gistingu í rúmgóðumherbergjum, sólverönd <strong>og</strong>heitan pott – <strong>og</strong> þar fástveiðileyfi í BrúaráEfsti-Dalur er austasti bærinní Laugardalnum, eða síðastibærinn í dalnum áður en ekið eryfir Brúará, upp í Biskupstungur.Í Efsta-Dal II reka hjónin BjörgIngvarsdóttir <strong>og</strong> SnæbjörnSigurðsson myndarlegtgistiheimili, þar sem er gistirýmifyrir tuttugu <strong>og</strong> átta manns írúmgóðum <strong>og</strong> skemmtilegumtveggja manna herbergjum.Tíu af herbergjunum eru ísérhúsi <strong>og</strong> eru þau öll með baði, enfjögur herbergi eru síðan á neðrihæðinni, á sveitabænum sjálfum,öll með vaski en sameiginlegubaðherbergi.Í Efst-Dal er áhersla lögð ápersónulega þjónustu, vinalegt<strong>og</strong> notalegt andrúmsloft <strong>og</strong>umhverfi – <strong>og</strong> góðan mat enþar er matsalur fyrir þrjátíu <strong>og</strong>sex manns. Þar er boðið upp ámorgunverðarhlaðborð <strong>og</strong> tveggjatil þriggja rétta kvöldmáltíðir.Auk þess er rúmgóð sólverönd ábænum, sem <strong>og</strong> heitur pottur.Efsti-Dalur II er einstaklegavel staðsettur sveitabær meðkúabúskap, en þar er ennfremurrekin hestaleiga – sem ekki eramalegt, því þaðan er stutt í allarhelstu náttúruperlur landsins.Frá bænum liggur líka fjöldimerktra gönguleiða. En það erfleira hægt að gera en að ganga<strong>og</strong> fara í útreiðatúr. Það er aðeinsátta mínútna akstur frá Efsta-Dal til Laugarvatns, þar sem ersundlaug, gufubað, kajakaróður<strong>og</strong> ýmis önnur skemmtilegafþreying. Það tekur tíu mínúturað keyra að Geysi <strong>og</strong> þaðan fimmmínútur að Gullfossi. Einniger stutt í Skálholt <strong>og</strong> Slakkaþar sem vinsælt er að fara meðbörnin í íslenskan „dýragarð.“Ekki má heldur gleymaGróðurhúsabyggðinni í Reykholtihandan Torfastaðaheiðarinnar<strong>og</strong> þar er hinn vinsælisveitaveitingastaður, Kletturinn.Það má því segja að Efsti-Dalursé mjög miðsvæðis fyrir þá semætla sér að skoða þetta fallegasvæði – <strong>og</strong> vilja gjarnan eiga sérsamastað á meðan.Svo er nú ekki til að skemmafyrir að Efsti-Dalur stendurvið Brúará, sem skilur aðLaugardalinn <strong>og</strong> Biskupstungur.Í Efsta-Dal eru seld veiðileyfií ána en þar er mikill silungur<strong>og</strong> hægt að veiða á allmörgumstöðum í ánni. Heimasíða Efsta-Dals er www.efstadal.isÍ Grímsnes- <strong>og</strong> Grafningshreppier stærsta sumarhúsabyggðá landinu <strong>og</strong> þarer unnið að því að byggja uppþéttbýliskjarna á BorgGrímsnes- <strong>og</strong> Grafningshreppurmarkast landfræðilega af Hvítá íaustri <strong>og</strong> Hengilssvæðinu í vestri.Íbúar voru við síðustu skráningu379 <strong>og</strong> fer fjölgandi. Þéttbýliskjarnareru á Borg, þar sem verið er að búatil heilt þorp <strong>og</strong> fer vel af stað. „Þaðmá líka segja að Sólheimar séubýsna stór þéttbýliskjarni,“ segirsveitarstjórinn, Jón G. Valgeirsson.Það sem einkum setur svip sinná Grímsnes- <strong>og</strong> Grafningshrepper gríðarmikil sumarhúsabyggð.Jón segir rétt um 2.400 bústaðií sveitarfélaginu, sem sé stærstasumarhúsabyggð á landinu í einstökusveitarfélagi. „Við erum aðeins stærrien Bláskógabyggð hérna fyrir ofanokkur,“ bætir hann við.Helsti atvinnuvegur ísveitarfélaginu er landbúnaður.„Hann hefur verið grundvöllurinnhérna alla tíð <strong>og</strong> seinustu árinhefur þjónusta við hann <strong>og</strong> hinamiklu uppbyggingu hér á svæðinuverið að aukast. Þá er ég að talajafnt um jarðvinnu <strong>og</strong> smíðar. Síðanerum við með þetta hefðbundna,stjórnsýslu <strong>og</strong> þjónustu við skóla, þvívið erum bæði með grunnskóla <strong>og</strong>leikskóla. Á Sólheimum er líka vísirað háskólasamfélagi í tengslum viðumhverfismál.“Ferðaiðnaðurinn er mikill <strong>og</strong>vindur stöðugt upp á sig í Grímsnes<strong>og</strong>Grafningshreppi, eins <strong>og</strong> annarsstaðar á Suðurlandi. „Það er geysilegamikið rennsli hér í gegn,“ segir Jón.„Við erum í Gullna hringnum, þannigað það liggur mikil umferð í gegnumhjá okkur <strong>og</strong> við erum með þjónustuvið þá umferð <strong>og</strong> sumarhúsin. Húner stöðugt að aukast.Og nóg er af golfvöllunum ísveitarfélaginu. Átján holu golfvellireru á Kiðabergi <strong>og</strong> í Öndverðarnesi.Einnig er verið að byggja upp nýjanátján holu golfvöll við Borg <strong>og</strong> síðaner minni völlur niðri við S<strong>og</strong>svirkjanir– sem þó er aðallega nýttur af þeimsem þar búa <strong>og</strong> dvelja.„Við liggjum að Lyngdalsheiðinni<strong>og</strong> að Skjaldbreið, þannig að það ermikil fjallaumferð hér um <strong>og</strong> inn áafrétti hjá okkur, bæði að sumri <strong>og</strong>vetri. Þá hafa menn reynt að hafavakandi auga fyrir hestamönnum.Það eru miklar þverleiðir hér <strong>og</strong> mennhafa verið að byggja upp reiðleiðirnartil að tengjast sveitarfélögunum íkringum okkur. Hér er líka splunkunýsundlaug <strong>og</strong> íþróttahús á Borg, þarsem kominn er nýr gervigrasvöllur<strong>og</strong> á síðasta ári var sundlaugin okkarmest sótta sundlaugin á landinu.“Í sveitarfélaginu eru engin hótelsem slík en Jón segir marga aðilareka gistiþjónustu, þeir stærstu áMinni-Borg <strong>og</strong> á Borgarsvæðinu.„Þar eru miklar þyrpingar afskálum <strong>og</strong> sumarhúsum meðþjónustumiðstöðvar. Veitingasalanhefur hingað til verið mest íÞrastarlundi, Golfskálanum <strong>og</strong> áGömlu-Borg <strong>og</strong> stöðugt verið aðbyggja þar upp til að auka við þáþjónustu sem þegar er til staðar.Við erum mjög vel staðsett, <strong>og</strong>búum vel að því að vera í alfaraleiðfyrir alla. Við erum mátulega langteða stutt frá öllu. Ætli það sé ekkibesta lýsingin á okkur.“Vígða laugin