1. tbl. 1. árg. Júní 2008 - Land og saga

50 • SuðurlandÞar sem þögnin hefur hljómSkaftárhreppur er land andstæðna, þar mætast ís og eldur, skóglendi og sandur, hraun og blómleg byggð,stórbrotin saga og kyrrlátt mannlífSkaftárhreppur varð til meðsameiningu fimm hreppaárið 1990 og nær frá miðjumMýrdalssandi, út á miðjanSkeiðarársand og upp ámiðhálendi. Sveitarstjórinn,Bjarni Daníelsson, segirvissulega komna langa reynsluá samstarfið – en bætir glettinnvið: „Á sjómannadaginnvorum við með róðrarkeppniá Hæðagarðsvatni þar semgömlu hrepparnir kepptuog það var greinilegt að þeirhöfðu ekki gleymt neinu hvaðvarðar hrepparíginn.“Skaftárhreppur er næst stærstasveitarfélag á Íslandi að flatarmáli,eitthvað yfir 7000 ferkílómetrar ogvíst er að innan sveitarfélagsins erueinhverjar stórbrotnustu náttúruperlur landsins. Þekktastir eru líklegaLakagígar, 25 kílómetra löng gígaröðá Síðumannaafrétti. Lakagígarurðu til í einhverju mesta hraungosiá jörðinni á sögulegum tímum – ogeinu frægasta gosi á Íslandi fyrr ogsíðar, Skáftáreldunum árið 1783.Ennfremur má nefna Langasjó,stöðuvatn suðvestan Vatnajökulssem er 27 ferkílómetrar að flatarmálien svo gott sem allt umhverfivatnsins er gróðurlaus auðn. Margareyjar eru í vatninu og landslag er,vægast sagt, stórbrotið. EnnfremurEldgjáin, um 40 kílómetra lönggossprunga á Skaftártunguafrétti,einstakt náttúrufyrirbæri semtalið er hafa myndast í stórgosi íkringum árið 900. Það myndi líklegaæra óstöðugan að ætla að geragrein fyrir þeim ótal náttúrperlursem liggja í Skaftárhreppi – en þóverður að minnast á Kirkjugólfið,Sönghelli, Systrafoss, Systrastapa– en fjölmörg örnefni í hreppnumeru frá tíma klausturhalds áKirkjubæ og í Álftaveri. Einnigeru þar Dverghamrar, Fagrifoss,Fjaðrárgljúfur, Núpsstaðaskógurog Meðallandsfjara, svo eitthvað sénefnt.Vaxtarbroddurinn er íferðamennskuÞað má því segja að í sveitarfélaginuséu í boði allar tegundir af landslagisem finnast á Íslandi, fjöll og sandar,blómleg byggð, beljandi jökulfljót,gróðurlausar auðnir, eldgígar ogjöklar – og hraunið með öllumsínum litbrigðum. „Þetta svæðieinkennist allt af mjög sérstökumnáttúrufyrirbærum, “segir Bjarni.„Hér er sjálft eldhraunið, gífurlegastórt svæði af gervigígum íBjarni Daníelsson sveitarstjóriSkaftárhreppsLandbrotinu og svo auðvitaðSkaftáin, það mikla vatnsfall semsetur svip sinn á sveitina og gerirstundum usla.“Skaftárhreppur er svo ægifagurað þegar ekið er um svæðið ámaður til að gleyma að hér eraðalatvinnugreinin hefðbundinnlandbúnaður og eini þéttbýliskjarninner á Kirkjubæjarklaustri. „Enn í dagbýr aðeins einn þriðji af íbúunum íþéttbýli og tveir þriðju í sveitum – semer líklega nokkuð óvenjulegt hlutfall,“segir Bjarni. „Það sem hefur veriðvaxtarbroddurinn í uppbygginguhér er ferðamennskan. Hér hafarisið mörg hótel og gististaðir áundanförnum árum og hér eru margirvinsælir viðkomustaðir ferðamanna.Hér eru mörg náttúruvætti semferðamenn koma til að skoða. Viðerum að vinna að því hægt og sígandiað gera þetta að aðgengilegra svæðifyrir ferðamenn og vekja athygli á því.Það má segja að við séum að reynaað fá fólk til að stoppa lengur hér enþað hefur gert.“ Og víst er að enginnverður svikinn af því að staldra viðog virða fyrir sér öll þau undur sem ísveitarfélaginu er að sjá.Margar ágætar veiðiár„Lakagígasvæðið tilheyrirSkaftafellsþjóðgarði en varð nýveriðhluti af Vatnajökulsþjóðgarði. Þaðstendur til að innan árs verði Langisjórog töluvert landsvæði í kringum hanneinnig hluti af Vatnajökulsþjóðgarði.Ein af gestastofum þjóðgarðsinsmun rísa á Kirkjubæjarklaustri ogverður sennilega risin hér 2010 ogmenn binda auðvitað miklar vonirvið stofnun þjóðgarðsins í sambandivið uppbyggingu ferðaþjónustu áþessu svæði. Menn eru reyndar líkasvolítið kvíðnir fyrir vaxandi umferðvegna þess að stórir hlutar af þessulandi, sérstaklega inni á hálendinu,eru mjög viðkvæmir fyrir umferð.Það verður reynt að vinna að þvíá næstu misserurm að umferð umþetta viðkvæma land verði ekki til aðspilla náttúrunni.Hér er ekki bara Skaftá, heldureru margar ár á þessu svæði ogmargar hverjar ágætar veiðiár og þvíhefur þetta verið vinsæll staður tilað veiða sjóbirting og bleikju. Núnaer verið að endurskoða aðalskipulagSkaftárhrepps. Í því sambandi ferfram umræða um þá framtíðarsýnsem menn vilja velja sér fyrir þettasveitarfélag og takast óneitanlega ánokkuð ólík sjónarmið. Það má segjaað á öðrum endanum séu sjónarmiðfullkominnar náttúruverndar og áhinum endanum þau sjónarmið aðvið þurfum að lifa af þessu landiog nýta þau landsgæði sem héreru, meðal annars orkuna sem er íþessum mörgu fallvötnum hér – ogsíðan eru auðvitað margir á því aðgera eigi eitthvað þarna mitt á milli.Þetta er mjög áhugaverð umræða ogskilar vonandi einhverri sýn á þaðhvað best sé að gera hér áður en yfirlýkur.“Góðviðrissvæði meðgríðarlega möguleikaÞegar Bjarni er spurður um aðraratvinnugreinar en landbúnað ogferðamennsku, segir hann: „Það erhér fiskeldi, m.a. stöð sem framleiðirhina víðfrægu Klausturbleikju.Síðan eru hér byggingafyrirtækiog allmörg þjónustufyrirtæki – enþað hefur lítill vöxtur verið í öðrumgreinum en ferðaiðnaði. Það fækkaðií sveitarfélaginu á síðustu tveimuráratugum eða svo um 250 mannsog nú er íbúafjöldinn rétt innan viðfimm hundruð. Einhvers staðar þarliggja sársaukamörk fjölbreyttrarþjónustu og þess vegna er mikillhugur í mönnum núna að snúa vörní sókn.“Hvað veðráttu varðar, segir BjarniSkaftárhrepp vera góðviðrissvæði.„Auðvitað er hér allra veðra voneins og annars staðar á Íslandi –en hér eru sumur mild og veturyfirleitt líka, þannig að við erummeð mjög ákjósanlegt svæði til aðbyggja upp. Hér er alveg gríðarlegagóðir möguleikar til uppbyggingar ámörgum sviðum. Það sem við þurfumá að halda er atorkusamt fólk semvill fylgja eftir góðum hugmyndum“.Ríkulegt menningarlíf oggóð þjónustaOg víst er að hvorki heimamennné gestir þurfa að láta sér leiðast.Í Skaftárhreppi eru einhverjarflottustu göngu- og reiðleiðirlandsins, sem og akstursleiðir inná hálendið. „Hér eru ótæmandiútivistarmöguleikar. Við erum líkameð nýja sundlaug, ágæta laug meðheitum pottum. Hér er félagsheimiliþar sem haldnir eru tónleikar.Við erum með Kammertónleika áKirkjubæjarklaustir aðra helgina íágúst, fastur liður sem hefur verið íátján ár og í sumar verðum við þarað auki með tónleika allar helgarí júlí og jafnvel oftar, ásamt fleirimenningarviðburðum. Síðan erfastur liður hjá ferðaleikhópumog tónlistarmönnum að koma hérvið, þannig að það er heilmikið afmenningarlífi hér á staðnum. Fyrirþá sem hér vilja setjast að þá er hérafbragðs góður skóli, heilsugæsla,leikskóli, hjúkrunar- og dvalarheimili– þannig að hér er hægt að njótagóðrar þjónustu frá æsku til efriára.”“Það sem margir upplifa hér er aðþað er eins og hér ríki einhver friðurí náttúrunni og himininn hér er stór.Það var það fyrsta sem ég veittiathygli þegar ég kom hingað – ogþögnin hefur hljóm.”