1. tbl. 1. árg. Júní 2008 - Land og saga

Suðurrland • 51Óþrjótandi möguleikar fyrirnáttúruunnendurÁ Hunkubökkum á Síðu hefur veriðrekin ferðaþjónusta óslitið síðan1974. Núverandi eigendur eru PálmiHreinn Harðarson og Jóhanna Jónsdóttir.Á jörðinni er stunduð ferðaþjónustaog sauðfjárbúskapur.Ferðaþjónustan býður upp á gistinguí smáhýsum sem eru tveggjaeininga hús með eldunaraðstöðu íflestum herbergjum. Einnig eru 3herbergi án baðs í þjónustuhúsinu.Þar er einnig boðið upp á morgunverðarhlaðborðog hægt að fá þarkvöldverð eftir pöntun. Í þjónustuhúsier tveir matsalir sem rúma 40–50 manns í mat.Veitingaaðstaða með bar er tilstaðar á bænum í þjónustuhúsi semtekur 40 til 50 manns í sæti. Þarer borinn fram morgunverður ogkvöldverður fyrir gesti eftir pöntun.Óþrjótandi möguleikar eru fyrirnáttúruunnendur að sjá eitthvaðnýtt í nágrenni Hunkubakka, endaandstæður miklar í náttúrunni. Mikiðer um athyglisverðar gönguleiðirí grenndinni og fallegt útsýni, aukþess sem mikið fuglalíf er á svæðinu.Hunkubakkar eru einn kílómetrafrá þjóðvegi 1 á leiðinni að Lakagígum.Af áhugaverðum stöðum ínágrenninu má nefna Systrastapa,Systravatn, Kirkjugólf, Núpstað,Jökulsárlón, Landsbrotshóla, Fjarðarárgljúfur,Dverghamra og Núpsstaðaskóg.Systrastapi og Systravatneru þekktar söguslóðir og nú hefurbæst við nýr áfangastaður því nýlegafannst stór og áður óþekktur hraunhellirskammt frá Klaustri sem fróðlegter að kanna. Í Fjaðrárgljúfur eru2 km, að Fagrafossi 20 km, í Lakagíga44 km, í þjóðgarðinn í Skaftafellieru 78 km, að Skálafellsjökli 150 kmog í Eldgjá eru 67 km. Daglegar rútuferðirmeð Kynnisferðum eru á þessastaði á sumrin.Skaftáreldar og móðuharðindinÁrið 1783 rann mikið hraunflóð úrLakagígum á Síðumannaafrétti, þekkt sem“Skaftáreldar”. Er það talið eitt hið mestahraunflóð sem runnið hefur á Jörðinni í einugosi. Hraunstraumarnir fylltu gljúfur Skaftárog Hverfisfljóts og runnu þar til byggða ítveimur hraunfljótum og breiddust svo útyfir láglendið. Hraunið tók af marga bæiog eyddi stórum landsvæðum í byggðinni.Öskufall varð mikið og afleiðingar eldgossinsurðu skelfilegar fyrir íbúa héraðsins oglandsmenn alla. Þetta tímabil hefur veriðnefnt „Móðuharðindin”.Askan barst um mikinn hluta landsins, enöskulag varð hvergi þykkt, jafnvel ekki í nærsveitum.Öskuryk barst yfir til meginlandsEvrópu og mistur sást í lofti austur til Altaifjallaí Kína. Ofursmáar gasagnirnar ásamtörfínu öskudufti bárust upp í heiðhvolfið.Það kemur ekki á óvart þegar horft er til þessað í öflugustu hrinunum hafi kvikustrókarnir,yfir gígunum, náð 800 - 1400 metrahæð, verið á hæð við Esjuna eða jafnvel Snæfellsjökul.Magnið öskunnar er samt óverulegtmiðað við hraunið, eða aðeins tæpt eittprósent af því heildarefnismagni sem uppkom í gosinu. Samt sem áður er um verulegtgjóskulag að ræða, til dæmis er það fjórumsinnum efnismeira en gjóskulagið úr Heklugosinu1980.Áhrifum Skaftárelda má skipta í tvennt.Annars vegar hraunrennslið sem hafði aðeinsstaðbundin áhrif í nágrenni eldstöðvanna,en alls fóru 18 jarðir og ein hjáleigaí Skaftafellssýslu undir hraun og hins vegaráhrif ösku og eiturefna, sem voru munvíðtækari en áhrif hraunrennslisins, því aðþeirra gætti um allt land. Meðal annars varflúor í öskunni, en það er mjög eitrað í miklumagni.Í Móðuharðindunum fækkaði íbúum landsinsúr 48.884 fyrir gos niður í 38.368 árið1786 eða um tæpan fjórðung. Í Fljótshverfi,Meðallandi og á Síðu dóu tæp 40% íbúanna.Sumarið 1785 lauk Móðuharðindunum eftirtveggja ára hörmungar. Fólki tók samt semáður ekki að fjölga fyrr en 1787, og tóku þájarðir í Vestur-Skaftafellssyslu og víðar aðbyggjast upp aftur.Hægt að baða sig í fossiTjaldsvæðið Kleifar stendurvið Geirlandsveg um 2.5 km.frá Kirkjubæjarklaustri. Viðtjaldssvæðið er fallegur fosssem heitir Stjórnarfoss ogá góðvirðisdögum verðurvatnið í Stjórninni svo heittað hægt er að baða sig og fásér sundsprett. Á tjaldsvæðinueru tvö vatnssalerni og kaltrennandi vatn, bekkir og borðog beint á móti tjaldsvæðinu erfótboltavöllur. Það kostar 500kr. nóttin pr. mann en ekkertfyrir börn yngri en 13 ára.Stutt er á Kirkjubæjarklausturþar sem hægt er að komast ímatvöruverslun, á veitingastaði,og í sund svo eitthvað sér nefnt.Mikið er af skemmtilegum merktumgönguleiðum í nágrenni tjaldsvæðisinsog fallegum stöðum tilað skoða. Þar má til dæmis nefnaKirkjugólfið sem er í túninu réttaustan Kirkjubæjarklausturs ogskammt frá Hildishaug. Þarnahefur aldrei staðið kirkja en þaðer engu líkara en að flöturinnhafi verið lagður af manna völdum.Þekktasta gönguleiðin er hinsvokallaða Ástarbraut sem liggurfrá Systrafossi yfir Klaustuheiði,þar sem vel sést yfir Kirkjubæjarklaustur,og að Kirkjugólfinu.Þetta er um það bil klukkutímaganga.Fyrir þá sem gista átjaldsvæðinu er einniggaman að skoða Kapelluna áKirkjubæjarklaustri sem var vígðárið 1974 og byggð í minningu sr.Jóns Steingrímssonar en hannsöng hina frægu Eldmessu þann20.júlí 1783 í kirkjunni á Klaustri.Sögur herma að Eldmessan hafistöðvað hraunstrauminn sem þáógnaði byggðinni. Systrastapi erklettastapi vestan við Klaustur.Þjóðsagan segir að uppi ástapanum sé legstaður tveggjaMikið er afskemmtilegummerktumgönguleiðumí nágrennitjaldsvæðisins ogfallegum stöðumtil að skoða. Þarmá til dæmis nefnaKirkjugólfið sem erí túninu rétt austanKirkjubæjarklaustursog skammt fráHildishaug.klaustursystra sem áttu að hafaverið brenndar á báli fyrir brot ásiðareglum. Klifurfært fólk kemstupp á stapann en þaðan er mikiðútsýni með jöklasýn.