Pokaż treść! - Śląska Biblioteka Cyfrowa

powiatu była zróżnicowana – w 1885 roku na terenie powiatu mieszkało 37 774 katolików,2327 żydów i 13012 ewangelików. W połowie XIX w. znajdowało się tutaj dwanaścieparafii katolickich, pięć protestanckich i pięć synagog. Na przełomie XIX i XX w. obszarpowiatu szamotulskiego obejmował pięć miast: Szamotuły, Wronki, Pniewy, Obrzycko,Ostroróg. Początkowo było sześć miast – w momencie tworzenia powiatu prawa miejskieposiadał jeszcze Nowy Most – obecnie Wartosław, który jednak w połowie XIX w. jeutracił, oraz 203 wsie i osady. Stolicą powiatu były Szamotuły. Tutaj mieściła się siedzibalandrata powiatowego, sądu okręgowego, urzędów stanu cywilnego i komendy batalionulandwery krajowej. 20 Obecnie w skład powiatu szamotulskiego wchodzą jeszcze:Kaźmierz 21 i Duszniki. 22Herb Szamotuł 23 stanowi regularnie wyrzeźbioną tarczę, na której na niebieskimtle widnieje głowa króla w koronie, a pod nią dwa klejnoty. Z górnej części wychodząkońce wstęgi z liczbami 14 z lewej, a 55 z prawej strony. Nad tarczą znajduje się koronakrólewska. Marian Gumowski 24 stwierdził, że tak ukształtowany herb Szamotuł wystąpiłdopiero na pieczęciach miejskich począwszy od XVIII w. Jednak herb taki, choćskromniejszy i mniej ozdobny znany już był w XVI w. W okresie II Rzeczpospolitej wSzamotułach używano herbu miasta z przedstawionymi wyżej elementami. Wszystkiedokumenty Zarządu Miejskiego w Szamotułach w okresie międzywojennym i wpoczątkowych latach powojennych opatrywano pieczęciami z tradycyjnym herbemmiasta. Utrwalony został on także w wielu przedwojennych publikacjach regionalnych,jak również na umeblowaniu, np. w Urzędzie Stanu Cywilnego, niektórych sprzętachUrzędu Miasta i Gminy. Tradycyjny herb wisi także w gabinecie Burmistrza Szamotuł ina tylnej ścianie sali sesyjnej, ale bez wstęgi. Obecnie obowiązuje przedwojenny herbSzamotuł – tylko bez wstęgi i z datą 1455. 2520 M. Romanowska – Pietrzak, J. Stiller, Powiat szamotulski na dawnej pocztówce: 1897-1945, Szamotuły2002 s.7-8; Słownik geograficzny, op. cit., T. 11, 1890, s. 783-784.21 Słownik geograficzny, op. cit., T. 3, 1882 s. 922-924; S. D. Kozierowski, Szematyzm historyczny, op. cit.,s.138-139; J. Kohte, Verzeichnis der Kunstdenkmaler der Provinz Posen, op. cit., s. 39-40; F. Jaśkowiak,Województwo poznańskie, op. cit., s. 141-143.22 Słownik geograficzny, op. cit., T. 2, 1881, s. 232; S. D. Kozierowski, Szematyzm historyczny, s. 91-92; J.Kohte, Verzeichnis der Kunstdenkmaler der Provinz Posen op. cit., s. 39; F. Jaśkowiak, Województwopoznańskie, op. cit., s. 106-107.23 Zob. Aneks Nr 2, Ilustracja Nr 2, Aneksy, s. 5.24 M. Gumowski, Pieczęcie op. cit., s. 342-344; inne oprac. tego autora dot. heraldyki wielkopolskichmiejscowości: Herby miast polskich, Warszawa 1960; biogram zob. WSB, op. cit., s. 239; A. Chomicki,Herby miast op. cit., s. 82.25 R. Krygier, P. Mordal; Vademecum Krajoznawcze, op. cit., s. 19.11