Rozdział 5 Drukarnie Szamotuł i Ziemi SzamotulskiejDrukarnia Aleksandra AugezdeckiegoPierwszą z drukarni działających na Ziemi Szamotulskiej była drukarnia założonaprzez braci czeskich. 170 Szamotuły, obok Leszna były w XVI w. najważniejszymskupiskiem braci czeskich w Wielkopolsce; w Lesznie dzięki protektoratowi Leszczyńskich,a w Ostrorogu dzięki poparciu rodziny Ostrorogów. Bracia czescy przybyli do Ostroroga wroku 1555, wygnani ze <strong>Śląska</strong>, tułając się po całej Wielkopolsce schronienie znaleźliostatecznie na ziemiach Jakuba Ostroroga. 171 Był on ich zamożnym opiekunem, arównocześnie żarliwym wyznawcą. Jakub Ostroróg nadał im osobny przywilej, który wroku 1569 jego syn – Jan Ostroróg potwierdził. 172 Osiedleni w 1548 r. bracia czescy, przypomocy Łukasza III Górki (1533-1573), założyli w Szamotułach w 1551 r. pierwsządrukarnię w Wielkopolsce. 173 Drukarnia miała swe pomieszczenia w oficynie zamkuGórków. Z Szamotuł rozchodziły się traktaty teologiczne, pobożne rozmyślania,podręczniki szkolne, zbiory modlitw, śpiewniki, katechizmy i ulotne druki religijne.Publikacje te drukowano w językach: czeskim, polskim i łacińskim. Drugim ośrodkiem, wktórym powstawały druki szamotulskie, była kolonia braci czeskich w Lesznie. Tam teżzostały odnalezione ich dalsze druki pochodzące z lat 1554-1563. Zapiski w poznańskichaktach konsystorskich z 1556 r. potwierdzają, że dysydenci („heretycy") drukują wSzamotułach swe książki, także w języku polskim. W latach 1558-1561 drukarnią ŁukaszaGórki kierował drukarz czeski Aleksander Augezdecki, który w tym czasie był promotoremwszystkich druków szamotulskich. 174 Spod jego ręki, w czasie pobytu w Szamotułachwyszło 10 druków 175 , natomiast ilość arkuszy można podać tylko do 9 pozycji, które sięzachowały. 176 Dużą rolę w sprowadzeniu drukarza do Szamotuł miał Eustachy Trepka –nauczyciel Łukasza Górki. Z Królewca sprowadził bogaty zapas czcionek, także nutowych.170 J. Sowiński, Polskie drukarstwo, Wrocław [i in.] 1988, s. 51.171 A. Gąsiorowski, Wielkopolscy, op. cit., s. 44-51.172 Tekst przywileju – zob. Aneks Nr 7, Aneksy, s. 12; Za: C. Draheim, Bracia Czescy w Ostrorogu, w: Zgrodu Halszki 1932 Nr 9 s. 10-11.173 J. Dostatni, Drukarnia Braci Czeskich w Szamotułach, w: Gazeta Szamotulska 1933 Nr 99 s. 2.174 Encyklopedia Wiedzy o Książce, Wrocław; Warszawa; Kraków 1971, kol. 85; Słownik Pracowników op.cit., s. 21; WSB, op. cit., s. 31; Krygier R., Szamotulanie , op. cit., s. 18; J. N. Bobrowicz, Opisaniehistoryczno-statystyczne op. cit., s. 456; A. Brueckner (oprac.) Encyklopedia, op. cit., T.1, s. 111; A.Kawecka-Gryczowa, Aleksander Augezdecki: Królewiec – Szamotuły 1549-1561.Wstęp – wykaz druków,Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk 1972.175 Między innymi Kancjonał ewangel. (wyd. 2) z 1561 r.; E. VIII, s. 49.176 A. Kawecka-Gryczowa, K. Krotajowa, J. Sójka, Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, T. 3, Cz.1: Wielkopolska, s. 239.56
W Szamotułach wydał 8 pozycji książkowych o objętości 260 arkuszy. Wydawał teżmniejsze druki. Pewne druki oficyny szamotulskiej posiadają biblioteki toruńskie. 177 WBibliografii polskiej Karola Estreichera pod datą 1558 odnotowano dwie książki drukowanew szamotulskiej drukarni braci czeskich: Wawrzyńca Krzyszkowskiego „O prawdziwem igruntownem używaniu zbawienia w zaspokojonem człowieka sumieniu. Rozmowa czterechbraci Zakonu Chrystusowego z czeskiego języka przełożone” 178 i Eustachego Trepki „Ozwierzchności papieskiej”. 179 W tym miejscu warto wyjaśnić, że W. Krzyszkowski byłznanym kaznodzieją XVI wieku, później działającym na Litwie, natomiast E. Trepka tonauczyciel synów Andrzeja Górki (ok. 1500-1551), jeden z czołowych protestantów wWielkopolsce. W 1561 r. wytłoczono w Szamotułach: kancjonał czeski — Pyesnie chwałboskych. 180 Te książki nie wyczerpują listy publikacji drukowanych w XVI w. wSzamotułach. Po opuszczeniu miasta przez A. Augezdeckiego w 1561 r. działalnośćwydawnicza zaczęła zamierać. Przypuszczalnie od 1563 r. drukarnią nie kierowali jużbracia czescy, choć przetrwała ona do 1575 r. Wiadomo z historii regionalnej, że braciaczescy osiedli w Ostrorogu ok. 1555 r. i tu prowadzili później seminarium duchowne,archiwum, bibliotekę i drukarnię. Autor artykułu Jerzy Dostatni twierdzi, że szamotulskadrukarnia „ożyła dopiero w Lesznie w r. 1629 r., dokąd przywiózł ją hr. Rafał Leszczyński".Warto także przytoczyć dwa przypisy redakcyjne do tego artykułu: „W niektórychdokumentach spotykamy, że Aleksander Augezdecki sprowadzony został przez ŁukaszaGórkę w roku 1557" i „Drukarnia istniała najprawdopodobniej w pobliżu Zamku, na tereniezamkowskim". 181 Drukarnia Łukasza Górki i braci czeskich w Szamotułach funkcjonowaławięc w okresie 1551-1575, przez 25 lat. Fakt założenia drukarni braci czeskich wSzamotułach w 1551 r. udokumentował krótko przed II wojną światową szamotulaninStanisław Maćkowiak w swej monograficznej pracy magisterskiej, której promotorem byłprof. dr Roman Pollak (1886-1972) z Katedry Literatury Staropolskiej Uniwersytetu im. A.Mickiewicza w Poznaniu. Pracę tę po odpowiednim zredagowaniu planowano opublikować177 Książnica Kopernikańska posiada jeden druk z XVI wieku wydany w Szamotułach, konkretnie z 1558roku i jest to: Kuchler, Jacob Epithalamion de nvptiis illvstris et magnifici Domini... Andreae comitisetheredis in Gorka... et Dominae... Barbarae de Folsteyn.... authore Iacobo Kuchlero Hirsbergense. -Impressvm Schamotvli: per Alexandrum Bohemum, anno 1558, 20. Octobris.178 E. VIII, s. 46 i E. XX, s. 335.179 E. VIII, s. 46 i E. XXXI, s. 303.180 Zob. Aneks Nr 8, Aneksy, s. 14; E. VIII, s. 50.181 J. Dostatni, Drukarnia Braci Czeskich w Szamotułach, w: Gazeta Szamotulska 1933 Nr 99, s. 2.57
- Page 3:
3.4 Biblioteki 121Rozdział 4 Lata
- Page 6 and 7: Gminy w Szamotułach, która po ref
- Page 8 and 9: WPROWADZENIESzamotuły i Ziemia Sza
- Page 10 and 11: W pierwszych latach państwowości
- Page 12 and 13: Natomiast zupełnie inaczej przedst
- Page 14 and 15: klasztorny reformatów. Na Świdlin
- Page 16 and 17: naukowych. Przełom XVI i XVII w. b
- Page 18 and 19: PoznańOświata i życie kulturalne
- Page 20 and 21: wydanym 31 stycznia 1298 r. w spraw
- Page 22 and 23: szamotulskiej szkoły przykolegiack
- Page 24 and 25: 1705 r. 66 Duszniki były własnoś
- Page 26 and 27: ył w rękach braci czeskich. Świ
- Page 28 and 29: przez szlachtę okoliczną, a nieki
- Page 30 and 31: ycerstwa polskiego Bartłomieja Pap
- Page 32 and 33: Wronki, 92 kościół we Wronkach i
- Page 34 and 35: o rozwoju architektury i kultury mu
- Page 36 and 37: Również kościół i klasztor dom
- Page 38 and 39: Ogrodowej (obecnie Kościuszki). W
- Page 40 and 41: Po kilku latach nieobecności w Kra
- Page 42 and 43: prowincji polskiej Zakonu Kaznodzie
- Page 44 and 45: Rozdział 4 Ważne postacie Szamotu
- Page 46 and 47: Paterek ginie z rąk szlachcica Rus
- Page 48 and 49: nieco swój warsztat kompozytorski,
- Page 50 and 51: stypendiów dla niezamożnych stude
- Page 52 and 53: nadwornym lekarzem króla Aleksandr
- Page 54 and 55: październiku 1636 roku przybyli do
- Page 58 and 59: w Szamotułach, ale wybuch wojny, a
- Page 60 and 61: florenów; dalej Libellus pergamenu
- Page 62 and 63: należał do najbogatszych z jedena
- Page 64 and 65: w Polsce towarzystwo archeologiczne
- Page 66 and 67: Kornela Makuszyńskiego powstała w
- Page 68 and 69: do szkoły w budynku przy ul. Kapł
- Page 70 and 71: Rok szkolny 1946/1947 zapoczątkowa
- Page 72 and 73: we wszystkich szkołach szamotulski
- Page 74 and 75: 1945 r., kiedy to w nowej rzeczywis
- Page 76 and 77: wróciła do poziomu połowy lat sz
- Page 78 and 79: Szamotuł, zakład otrzymał uprawn
- Page 80 and 81: Zasadnicza Szkoła Zawodowa, dla kt
- Page 82 and 83: dyrektorskiej na terenie ZPZ. Dzię
- Page 84 and 85: Zawodowych nr l imienia zaproponowa
- Page 86 and 87: założycieli wymienia, nie wiadomo
- Page 88 and 89: miały stać się (w zasadzie) wła
- Page 90 and 91: archeologiczne. Przecież dopiero d
- Page 92 and 93: mieli bardzo ambitne plany - międz
- Page 94 and 95: W latach 1923-1926 można zauważy
- Page 96 and 97: Towarzystwo organizowało nie tylko
- Page 98 and 99: się trzy razy w tygodniu. W tym sa
- Page 100 and 101: Piotr Szymański OFM (2003-2004). O
- Page 102 and 103: Rozdział 2 Lata 1918-1939 i okres
- Page 104 and 105: i Stefan Czekalski, zasilający sza
- Page 106 and 107:
enomowanych firm zachodnich: cztery
- Page 108 and 109:
pięć lat. Jej pierwszy numer ukaz
- Page 110 and 111:
Mieszkańcy miasta dostali zakaz gr
- Page 112 and 113:
unowocześniania szamotulskiego prz
- Page 114 and 115:
obrazującą dzieje Szamotuł. Obch
- Page 116 and 117:
prerafaelitów); ceramikę - Miśni
- Page 118 and 119:
jego członkom powstało wiele ciek
- Page 120 and 121:
spowodował, że zespół przetrwa
- Page 122 and 123:
26 września 1957 r. 372 w sprawie
- Page 124 and 125:
1976 r. biblioteka nie otrzymała.
- Page 126 and 127:
wielkopolskim, w powiecie szamotuls
- Page 128 and 129:
Centralne Więzienie we Wronkach za
- Page 130 and 131:
W Zakładzie Karnym we Wronkach ist
- Page 132 and 133:
Biblioteka Publiczna (PiMBP) w Szam
- Page 134 and 135:
w jeden Wydział - Wydział Oświat
- Page 136 and 137:
Kadra bibliotekarska 1945-1975Wraz
- Page 138 and 139:
amach dalszej decentralizacji finan
- Page 140 and 141:
do województwa poznańskiego, z wy
- Page 142 and 143:
28 GBP z 51 filiami.75 placówek po
- Page 144 and 145:
etatów, mimo to sytuacja kadrowa n
- Page 146 and 147:
13. 415 Spadek nastąpił również
- Page 148 and 149:
tym: 4 powiaty grodzkie oraz 31 pow
- Page 150 and 151:
zauważyć zmiany w strukturze wyks
- Page 152 and 153:
yło już ich 510.909 osób, natomi
- Page 154 and 155:
dwa komputery, w trzy lata późnie
- Page 156 and 157:
kolejnego spotkania dyrektorów w s
- Page 158 and 159:
W latach 1991-1998 wychodziło pism
- Page 160 and 161:
ZAKOŃCZENIEPraca „Dzieje książ
- Page 162 and 163:
INDEKS NAZWISKAleksander (król) -
- Page 164 and 165:
Górka II Łukasz - 21Górka III Ł
- Page 166 and 167:
Kuroń Jacek - 128Kurski Maciej - 3
- Page 168 and 169:
Piłsudski Józef - 67Piotr i Pawe
- Page 170 and 171:
Świerczewski Karol - 73Tatar Stani
- Page 172 and 173:
INDEKS GEOGRAFICZNYAnglia - 53Austr
- Page 174 and 175:
Nadolnik - 132, 133, 135, 135,Nadre
- Page 176 and 177:
148, 150, 157, 158, 159, 160, 161Sz
- Page 178 and 179:
Wykaz ważniejszych skrótówBPGK -
- Page 180 and 181:
18. Towarzystwo Czytelni Ludowych 1
- Page 182 and 183:
3. Ustawa z dnia 25 października 1
- Page 184 and 185:
21. Ćwirlej U., 50 lat zespołu fo
- Page 186 and 187:
59. Kolman R.; Zdobywanie wiedzy. P
- Page 188 and 189:
99. Miozio M., 75 lat Ochotniczej S
- Page 190 and 191:
133. Treichel I. (red.), Słownik p
- Page 192 and 193:
16. Klonowski J., Doskonalenie umie
- Page 194 and 195:
7. Dokument elektroniczny, protokó
- Page 196 and 197:
SierociniecKupcyIV rzemiosło szamo
- Page 198 and 199:
• Scharwenka• Gescichte der Pro
- Page 200 and 201:
SPIS TREŚCIAneks Nr 1 Ilustracja n
- Page 202 and 203:
Aneks Nr 1 Ilustracja Nr 1Kaźmiers
- Page 204 and 205:
Aneks nr 3 Ilustracja Nr 3Herb powi
- Page 206 and 207:
Aneks Nr 4 Ilustracja Nr 4 bWidok z
- Page 208 and 209:
Aneks Nr 6Treść listu miłosnego
- Page 210 and 211:
Aneks Nr 7Teks przywileju nadanego
- Page 212 and 213:
Aneks Nr 8Karta z wydrukowanego kan
- Page 214 and 215:
Aneks Nr 10Mapa powiatu szamotulski
- Page 216 and 217:
Aneks nr 12Fotografia strony tytuł
- Page 218 and 219:
Aneks Nr 15Strona tytułowa Samter
- Page 220 and 221:
Aneks Nr 17Pracownicy drukarni Józ
- Page 222 and 223:
Aneks Nr 19Strona tytułowa Z grodu
- Page 224 and 225:
Aneks Nr 21Logo i pieczęcie Muzeum
- Page 226 and 227:
Aneks Nr 23Pieczęcie i exlibrisy b
- Page 228 and 229:
Obrzycko 27pieczęć akcesyjnapiecz
- Page 230 and 231:
pieczęć akcesyjna fili bibliotecz
- Page 232 and 233:
Szamotuły - Biblioteka Publiczna M
- Page 234 and 235:
Wronki 31pieczęć akcesjipieczęć
- Page 236 and 237:
TABELA Nr 1Zbiory Pedagogicznej Bib
- Page 238 and 239:
TABELA Nr 3Rozwój sieci bibliotecz
- Page 240 and 241:
TABELA Nr 5Bibliotekarze - zatrudni
- Page 242 and 243:
TABELA Nr 7Czytelnicy w powiecie sz
- Page 244 and 245:
TABELA Nr 9 Struktura zawodowa czyt
- Page 246 and 247:
TABELA Nr 11Kadra biblioteczna w la
- Page 248 and 249:
TABELA Nr 14Biblioteki w powiecie s
- Page 250 and 251:
TABELA Nr 16Księgozbiory w latach