iu_ARTUM1_2015-07

nemaju mnogo zajedničkih osobina. Međutim,bitno je uvidjeti da su sva tri objekta, osim što sumonumentalnih razmjera, podignuta po nalogudržave, što potvrđuje činjenicu o važnosti našegarhitekte i moderne arhitekture uopšte. Drugabitna osobina sva tri objekta bilo bi za Brašovanakarakteristično sukobljavanje vertikala i horizontala,koje na različite načine doprinose utisku dinamike;tom utisku doprinose i dugi nizovi prozora, čestorazličitih veličina i oblika čime će se arhitekta služitii kasnije s istim ciljem. Međutim, ovi elementi suna svakoj građevini upotrebljeni na sasvim različitenačine. Dok su na Komandi RV uklopljeni elementiu svrsi simbolizma (osnova je u obliku aviona, krilazgrade podsjećaju na krila aviona) i na momentedjeluju razjedinjeno, elementi Palate Dunavskebanovine, na kojoj dominira horizontala, djeluju kaoda sasvim mirno teku. Zakrivljena površina fasade(osnova zgrade je potkovičastog oblika) je izdijeljenasa tri niza prozora različite veličine, a prostori izmeđuprozora su u spoljna dva reda toliko uski da odajuutisak da se radi o stubovima; da nema sukobamirnog toka horizontale sa vertikalom na istoku,zgrada bi se mogla dovesti i u vezu sa akademizmom,a posebno jer objekat posjeduje unutrašnje dvorište.Zgrada Državne štamparije (danas BIGZ) je građevinana kojoj se Brašovan posvetio odnosu vertikala ihorizontala do te mjere da se u jednom momentustiče utisak potpunog jedinstva građevine, a veću sljedećem tolike razjedinjenosti da kao da ćese elementi razići. Opšte uzev, komponovana jekompleksno, što joj daje neobičan rešetkast izgledi čini je jednim od najspecifičnijih objekata ikadapodignutih u Beogradu. Za njeno projektovanjeprvi put je, u Beogradu, primjenjen skeletni sistemizgradnje i armirano-betonska konstrukcija. Biloje govora i o simboličkom u spoljnjem izgleduštamparije, koja bi trebala da predstavlja štamparskumašinu. Međutim, čini se da je Brašovan tada većipak raskrstio i sa „naivnim simbolizmom“ i saistorijskim stilovima, prepustivši se u potpunostiličnom osjećaju. Modernizam međuratnog periodaa naročito tokom tridesetih godina je ipak bio okvir,osnova koja mu je omogućila da se najbolje ispolji,o čemu svjedoči i činjenica da već poslije rata, podnovim političkim a samim tim i društveno-kulturnimokolnostima, njegov rad počinje da blijedi.Nakon rata pa sve do njegove smrti 1965.godine Brašovan radi punom parom, ali manjegkvaliteta – ili barem ne dobija značajnije projekte.Nova, socijalistička Jugoslavija, ipak ne ostaje slijepapred takvom veličinom i Brašovan uspijeva da radi ikao urbanista, i kao šef građevinskog preduzeća, naradovima rekonstrukcije ali i izgradnje novih objekatau Beogradu i širom Jugoslavije (u Zvorniku, Tuzli,Šapcu, Aranđelovcu, Titogradu...), uspijevajući čak ida dobije posao u Ministarstvu saobraćaja. Gradećiu ovom periodu on spaja elemente savremenog(nadnacionalnog) i tradicionalnog (folklornog).Iako ovakav korak izgleda kao direktannazadak, on to ipak nije. To je samo njegovasposobnost prilagođavanja novonastaloj situaciji,sposobnost da se stalno ide u korak s vremenom,ponovo došla u prvi plan. Na samo njemu svojstvennačin.Milan Zloković (1898–1965):Korak ispred vremenaVeć je na primjeru arhitekte Brašovanaistaknut uticaj izgleda grada i uopšte podneblja gdjeje arhitekta rođen na njegovo kasnije djelovanje.Milan Zloković je još jedan primjer koji potvrđujepravilo; rođen u Trstu 1898. godine od najranijih danapred njim su iskrsavali pejzaži prepuni renesansnih,mediteranskih ostvarenja. Stoga uopšte ne čudišto se renesansni luk toliko puta i kasnije, čak i krozmodernizam, pojavljivao u njegovim radovima (prviput ga usvaja još za svoj diplomski rad, projekatza koncertnu dvoranu iz 1921.); niti to što je velikibroj njegovih radova, što teorijskih što praktičnih,a bilo ih je mnogo i jednih i drugih, vezao uz obaluMediterana.Državna štamparija(1933-1940);dostupno na:http://www.goodmusic-guide.com/community/index.php?topic=10469.0php?topic=10469.046