metody, formy i programy kształcenia - E-mentor

Obawy przed uczeniem się na odległość...Obawy związane ze stosowaniem e-learningu widocznesą także w środowisku uczelni wyższych. Jużw latach 80. ubiegłego stulecia przeciwnicy wykorzystaniakomputerów w edukacji dorosłych wskazywalim.in., że: kształcenie za pomocą komputera jest nieefektywnelub wręcz szkodliwe, komputery można stosowaćtylko w przypadku przekazu ściśle określonychtreści, implementacja komputerów do sfery edukacjima swoje konsekwencje społeczne, takie jak powstaniebezrobocia czy „zjawiska komputerofobii” 7 .Mimo zmiany podejścia do kształcenia za pośrednictwemkomputerów, w dalszym ciągu zarównonauczyciele akademiccy, jak i studenci dostrzegająszereg słabych stron tego rodzaju uczenia się oraznauczania. Do najpoważniejszych wad kształcenia naodległość należy zaliczyć 8 :• czasochłonność analizy multimedialnychi hipermedialnych materiałów dydaktycznychoraz form komunikacji z innymi studentamii nauczycielem,• złożoność organizacji procesu kształcenia (pracaw grupie, tworzenie społeczności uczących się,korzystanie z usług elektronicznego dziekanatui biblioteki cyfrowej),• separację od grupy i nauczyciela, ograniczającąwięzi społeczne,• niemożność uczenia wszystkich treści orazuczestniczenia w zajęciach czynnościowych(laboratoryjnych, doświadczalnych),• niemożność poznawania rzeczywistości wszystkimizmysłami (tj. smak, węch, dotyk),• słabszą niż w przypadku tradycyjnej komunikacjimożliwość oddziaływania mową ciała i oddziaływaniana sferę emocjonalną studenta,• konieczność dysponowania zróżnicowanymi często drogim sprzętem,• brak atmosfery dopingującej do nauki, charakterystycznejdla nauczania tradycyjnego,• konieczność posiadania predyspozycji do samokształceniaoraz samokontroli.Istnienie tych ograniczeń znajduje potwierdzeniew rezultatach badań empirycznych prowadzonych naterenie Wielkiej Brytanii 9 . Wykazały one, iż pracownicywyższych uczelni: niepokoją się, że nie znajdą czasuna przygotowanie materiałów szkoleniowych, nie mająwystarczającej wiedzy na temat kształcenia na odległość,twierdzą, że brak im umiejętności w zakresieobsługi komputera i nie będą w stanie skontaktowaćsię ze studentami ani obiektywnie ich ocenić.Tematem postaw studentów wobec e-learninguautorki niniejszego opracowania zainteresowały siępo raz pierwszy na przełomie 2008 i 2009 roku. Rozpoczęływtedy badania mające na celu zdiagnozowanieobaw przed studiowaniem za pośrednictwem sieci.Rezultaty tych analiz zostały opublikowane na łamach„e-mentora” 10 oraz w zbiorze opracowań pod redakcjąW. Pawnika i L. Zbiegień-Maciąg 11 . Najistotniejszewnioski były następujące:• największa część badanej grupy studenckiejobawiała się e-learningu z powodu braku dostatecznychumiejętności w zakresie samodzielnejnauki – aż 82,7 proc. ankietowanych wskazałoprzynajmniej jedną przeszkodę należącą do tejkategorii, a 61,6 proc. ogółu badanych wybrałotylko tego typu bariery;• przeszkody natury technicznej lub dotycząceobniżenia jakości studiowania nie stanowiłyproblemu dla większości respondentów – na teaspekty zwracało uwagę odpowiednio 17,3 proc.i 15,7 proc. ankietowanych.Metodyka badań własnychE-learning stosowany jest przez wiele uczelni wyższychw Polsce. Również na Uniwersytecie Łódzkim(w miejscu pracy autorek) część zajęć prowadzonajest z wykorzystaniem platformy umożliwiającej studiowaniena odległość. Rok temu autorki opracowaniaukończyły szkolenie uprawniające do realizacji zajęće-learningowych, a od przyszłego roku akademickiegoplanują prowadzić takie zajęcia samodzielnie. Samkurs i przygotowanie zajęć e-learningowych pozwoliłyim spojrzeć nieco inaczej na kwestie obaw przedwykorzystywaniem komputera w pracy dydaktycznej.Autorki zrozumiały na przykład, iż e-learning niewymaga posiadania najnowocześniejszego sprzętukomputerowego, że korzystać z uczelnianej platformymoże każdy, kto posiada podstawowe umiejętnościobsługi komputera.Powyższe przesłanki sprawiły, że autorki zdecydowałysię kontynuować badania na temat barier wprowadzaniakształcenia na odległość na uczelni wyższej,których celem – tak jak w przypadku wcześniejszychanaliz – było zdiagnozowanie czynników mogącychutrudnić implementację zdalnego nauczania w środowiskuuczelni wyższej. O ile tylko okaże się to możliwe,autorki planują systematycznie prowadzić tego typubadania. Wyniki analiz pozwolą być może rozpoznać7B. Siemieniecki, Komputery i hipermedia w procesie edukacji dorosłych, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2001, s. 52.8S. Juszczyk, Edukacja na odległość. Kodyfikacja pojęć, reguł i procesów, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2003, s. 149; M. Kajdasz-Aouli,Wirtualne komunikowanie się jako element przygotowania zawodowego, [w:] W.J. Maliszewski (red.), Kompetencja w porozumiewaniu sięnauczyciela akademickiego. Wielorakie perspektywy, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2007, s. 312.9S. Naidu, Trends in Faculty Use and Perceptions of E-Learning, „Asian Journal of Distance Education” 2004, nr 2, http://www.asianjde.org/2004v2.2.Naidu.pdf, [01.07.2011] – badania przeprowadzone wśród 339 respodentów z Manchester Metropolitan University;Study of environments to support e-learning in UK further and higher education, Education for Change Ltd. The Research Partnership2005, s. 44–45 – w badaniu zgromadzono 335 wypełnionych kwestionariuszy, respondentami byli przedstawiciele różnych wyższychuczelni z terenu Wielkiej Brytanii.10M. Striker, K. Wojtaszczyk, Bariery wdrażania e-learningu… (cz. I), dz.cyt., s. 56–60; M. Striker, K. Wojtaszczyk, Bariery wdrażaniae-learningu… (cz. II), dz.cyt., s. 46–50.11M. Striker, K. Wojtaszczyk, E-learning w uczelni wyższej…, s. 525–539.październik 2011 43