902

ปรับเปลี่ยนยุทธศาสตร์ ยุทธวิธีเมื่อคบชาติตะวันตก
พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยาฉบับหลวงประเสริฐฯ ที่นักประวัติศาสตร์
เชื่อถือความถูกต้องมากที่สุดฉบับหนึ่ง บันทึกว่า
ศักราช ๘๘๐ (พ.ศ. ๒๐๖๑) ครั้งสมเด็จพระรามาธิบดีสร้างพระศรีสรรเพชญ
เสวยราชสมบัติ แรกตำาราพิชัยสงคราม และแรกทำาสารบาญชี พระราชสัมฤทธิทุกเมือง
ปีศักราชและเหตุการณ์ที่โปรดให้ทำาตำาราพิชัยสงครามและทำาสารบาญชี คือ
โปรดให้ตั้งกรมพระสุรัสวดี มีหน้าที่ทำาบัญชีกำาลังพลทั่วพระราชอาณาเขตนำามาเก็บไว้ใน
ราชธานี เมื่อมีศึกสงครามจะได้เรียกกำาลังพลตามบัญชีจากเจ้าเมือง ข้าหลวงเมืองต่างๆ
ได้ครบถ้วนถูกต้อง มีข้อควรสังเกตคือ ในปีเดียวกันนี้ได้มีชาติตะวันตกชาติแรกเข้ามาถึง
การมีชาวผิวขาวผมแดงจมูกโด่งเดินทางเข้ามาถึงกรุงศรีอยุธยาเป็นคราวแรกใน
ครั้งนั้น คิดว่าเป็นเรื่องประหลาดน่าตื่นเต้นสำาหรับชาวอยุธยาหรือไม่ เราไม่อาจจินตนาการ
ได้ แต่ที่แน่ๆ คือชาวอยุธยานั้นคงไม่ตื่นกับชาวต่างชาติเท่าใดนัก เพราะก่อนหน้านี้ก็มี
บรรดาแขกชาติต่างๆ ทั้งอาหรับ เปอร์เซีย อินเดีย มลายู จีน ไปมาค้าขายเป็นประจำาจนถึง
ได้ตั้งถิ่นฐานบ้านเรือนอยู่ร่วมกับชาวอยุธยาบ้างแล้ว ชาวโปรตุเกสที่เดินทางเข้ามาถึงครั้ง
แรกๆ ก็โดยสารเรือสำาเภาจีนซึ่งมาเป็นประจำาอยู่ก่อน
ภาพการที่ผู้แทนจากอุปราชโปรตุเกส Duarte Fernandes เข้าเฝ้าสมเด็จ
พระรามาธิบดีที่ ๒ พรรณนาไว้อย่างน่าสนใจในหนังสือ The Commentaries of the
Great Afonso Dalboquerque ซึ่ง ขุนวิจิตรมาตรา ถ่ายถอดความไว้ในหนังสือเรื่อง
ประวัติการค้าไทย ว่า
...พระเจ้ากรุงศรีอยุธยาทรงทราบว่า อัฟฟอนโสดัลโบเกิก แม่ทัพ
เรือโปรตุเกสมาที ่เมืองมะละกา มีหนังสือมาถึงพระองค์ ก็โปรดให้นำา
เฝ้าทันที ท่านข้าราชการไทยนำาเฟอนันเดกับนายสำาเภาจีนลงเรือขึ้น
มาตามลำาแม่นำ้ำ จนถึงกรุงศรีอยุธยาขึ้นจากเรือแล้วก็พาเฟอนันเดไปยัง
พระราชวัง พระเจ้ากรุงศรีอยุธยาคอยอยู่ในท้องพระโรงใหญ่ ซึ่งแขวน
ม่านลายทอง รอบๆ มีเบาะหมอนงามวิจิตร พระองค์ประทับบนเก้าอี้
สูง เบื้องซ้ายขวามีพระมเหสี พระราชธิดานั่งอยู่ใกล้ ๆ แต่งพระองค์ด้วย
ผ้ายกทอง ตาดทอง และแพร สอดสวมเครื่องประดับทองคำาและเพชร
นิลจินดาพราว ถัดออกไปทั้งสองข้างเป็นหมู่นางพระกำานัลแต่งตัวอย่าง
เดียวกัน มองดูมโหฬารตระการตาเป็นอย่างยิ่ง สตรีไทยออกจะเตี้ยไป
หน่อย แต่กระนั้นก็สวยนัก นอกจากนี้ก็มีขุนนางผู้ใหญ่ทั้งหมดแต่งตัว
ล้วนงดงามทุกคน
37