902

ปืนใหญ่สยาม ทั้ง ๒ กระบอก ปัจจุบันยังตั้งแสดงอยู่ที่พิพิธภัณฑ์ทหาร
Invalides ประเทศฝรั่งเศส
เรื่องของ ปืนฝรั่งเศส ที่มอบให้ราชสำานักสยามคงสูญหายไปหมด เหลือไว้เพียง
ปืนใหญ่ฝรั่งเศสที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ นครศรีธรรมราช บนลำาตัวปืนมีตรา Fleur de
lis หรือ Flower of the lily ตราพระราชลัญจกรของพระมหากษัตริย์ประเทศฝรั่งเศส
กรอบรูชนวนคล้ายรูปขวด
อย่างไรก็ตาม ปืนฝรั่งเศส ผู้เชี่ยวชาญปืนและช่างหล่อปืนฝรั่งเศสได้มีบทบาท
ต่อมาในสมัยต้นรัตนโกสินทร์
เมื่อกล่าวถึงปืนในประวัติศาสตร์ความสัมพันธ์ไทยกับฝรั่งเศสแล้ว ก็ต้องพูดถึง
ปืนใหญ่ในประวัติความสัมพันธ์ไทยกับญี่ปุ่นในรัชสมัยสมเด็จพระเอกาทศรถในสมัยกรุง
ศรีอยุธยาไว้ด้วย
พระราชสาส์นจากโชกุนอิเอยาสุ ส่งมาเจริญทางพระราชไมตรีกับสมเด็จ
พระเอกาทศรถใน พ.ศ. ๒๑๔๘ มีความตอนหนึ่งว่า
...ย่อมเป็นธรรมดาอยู่ว่าประเทศทั้งปวงถ้าได้สัมพันธไมตรีต่อ
เนื่องกันอยู่แล้ว ถึงประเทศนั้นจะตั้งอยู่ห่างไกลกันก็อาจจะดำารงความ
ไมตรีติดต่อกันโดยสนิทสนมเหมือนกับอยู่ใกล้กัน ถ้าประเทศไม่มีทาง
พระราชไมตรีกันอยู่แล้ว แม้จะอยู่ใกล้ชิดกัน ก็ประดุจกับห่างไกลกัน
นับตั้ง ๔๐๐ โยชน์
ในโอกาสนี้ ข้าพเจ้ามีความประสงค์จะใคร่ได้ปืนใหญ่ และไม้
หอมอย่างดี ในประเทศอันรุ่งเรืองของพระองค์ ถ้าพระองค์จะมีรับสั่ง
ให้จัดหาและส่งไปยังประเทศญี่ปุ่นจะเป็นพระคุณอันล้นพ้น ข้าพเจ้า
ได้ส่งเกราะ ๓ สำารับๆ หนึ่งมี ๓ ชิ้น กับ ดาบญี่ปุ่นอย่างยาว ๑๐ เล่ม
มาถวายเป็นราชบรรณาการ...
ตามพระราชสาส์นนี้ ไม่มีหลักฐานชัดเจนว่า กรุงศรีอยุธยาจัดหา ปืนใหญ่ไป
พระราชทานโชกุนหรือไม่ แต่ในจดหมายเหตุความสัมพันธ์ต่างประเทศในปลายสมัยเอโดะ
ว่า มีสำาเภาอยุธยาเดินทางมาถึง นายเรือสำาเภาได้มอบหนังปลาฉลามแก่โชกุนโตกุงาวะ
อิเอยาสุ ใน พ.ศ. ๒๑๕๕ และอีก ๔ ปีต่อมา ทูตอยุธยานำาสาส์นจากพระยาพระคลัง
ถึงเจ้าเมืองชิคุเชน มอบกฤษณาให้
แต่คณะทูตที่ไปยังปราสาทเอโดะใน พ.ศ. ๒๑๖๔ ได้พบโชกุนทาดาฮิเดะ แห่ง
โตกุงาวะ คนที่ ๒ ตรงกับรัชสมัยสมเด็จพระเจ้าทรงธรรม มีสิ่งของเครื่องราชบรรณาการ
มอบไปหลายสิ่งเช่น ดาบสั้น ดาบยาว อย่างละเล่ม รวมทั้ง ปืนยาว ๒ กระบอก นับว่าได้
ส่งปืนใหญ่ไปในคราวนี้ด้วย ซึ่งมีการถกเถียงกันต่อมาว่าน่าจะเป็น ปืนยุโรป ที่
กรุงศรีอยุธยาซื้อไว้ แต่บ้างก็ว่าน่าจะเป็น ปืนใหญ่ฝีมือช่างหล่อของอยุธยา
72