6 ¹ 45 (<strong>25660</strong>) 2018-òž àð 19-òž èíâîæî ТАЗАЛЫК Таза улонлы сӥзем бам НЫЛПИ ВИСЁНЪЁС Мултэс йӧл гылтэ... визез Åëåíà ÑÀÐÀÌÀÒÎÂÀ Éќë áîðäûí òàçàëûê, øóî êàëûêûí. Íî ñîå òðîñ þèä êå, àíåìèÿ êóòñêîç, ïóñúå ìåäèöèíà íàóêàîñúÿ êàíäèäàò, Íûëïè ýëüêóí áîëüíèöàûñü ãåìàòîëîã Íàòàëüÿ Àíäðååâà. Куэн ӵош ӟигар кошке Íàòàëüÿ Àíäðååâà äîðàç âàçèñüêåì ïèíàëú¸ñ ïќëûñü êîòüêóä êóèíåòžåçëû àíåìèÿ äèàãíîç ïóêòý. Ñî äîðû òóæãåñ ëÿáœåì íûëïèîñ âóî íè, íîø êќíÿåç íûëú¸ñ-ïèîñ ïåäèàòðú¸ñ äîðûí ýìúÿñüêî. Íûëïèîñ èíòûÿçû òýê ïóêûíû óã âàëàëî áåðå, òðîñýç àíàé-àòàé¸ñ ïèíàëçûëýñü âèñåìçý âàëàòýê èê êûë¸. Âèðàç ãåìîãëîáèíýç íî ýðèòðîöèòýç êóëýñìåìûí øóûñà, ñèíìûí óã àäœèñüêû óê. Íîø êóä-îãåç âîêñ¸ íî ìàëïà: âèðûç à÷èç èê òóïàòñêîç àé. Íî àíåìèÿ äûðúÿ òóæãåñ êûøêûòýç òàíè ìàð: àäÿìèëýí âèðàç êèñëîðîäýç òûðìåìûñü äóãäý, ìóãîðàç æåëåçîåç êóëýñìå. ÒàŸå äûðúÿ íûðûñü èê ñåêûò éќòý éûðâèûìëû íî ñþëýìëû. - Éûðå òûðìûò êèñëîðîä âóûìòýûñü, ïèíàëëýí âèûìûç óðîä óæàíû êóòñêå, - øóý Íàòàëüÿ Íèêîëàåâíà. - Àíàé-àòàé¸ñëýí ïèíàëú¸ññýñ âèçüìî êàðåìçû ïîòý, íîø ýìúÿí áîðäû áàñüòžñüêûíû, ïèíàëçûëýñü òàçàëûêñý ÷àêëàíû óã ñþëìàñüêî. Ìàêåì ìóðãåñ ïûŸàìûí àíåìèÿ, ñîêåì ñåêûòãåñ ïèíàëëû âèçü ëþêàíû. Ñàäûí, øêîëàûí àíåìèåí âèñèñü¸ñ, òàçà ýøú¸ñûíûçû Ÿîøàòûñà, ëÿáãåñ àäœèñüêî, äûã ìàëïàñüêî, àçüòýìúÿñüêî. Éûðâèûìçû ïóìåí ëÿáœå íî ëÿáœå. Éûðâèûì äûã óæàíû êóòñêå êå, ñîëýñü òà «ñÿìçý» âîøòûíû ñåêûò ëóý. Êûçüû òîäìàíî àíåìèåç? Íàòàëüÿ Àíäðååâà ïóñúåìúÿ, íûëïèîñ Ÿåì âèñüûíû êóòñêî, êќäýêòî. Êóçû êóàñüìå, ïèëüûëžñüêå, ÷îðûã ñüќì êàäü êóàëìàñüêûíû êóòñêå. Ûìïóìú¸ñàçû ãèæëîîñ ïîòî, éûðñèçû óñüûíû ќäúÿ, ÷èëÿìûñü äóãäý, ãèæûîññû ÷àãàñüêî. ßëàí éûðéèñüêåìçû ïîòý: ÿ ìåë, ÿ øòóêàòóðêà, ÿ ýãûð, ÿ ñþé, ÿ áóìàãà êóðò÷ûëî-ñè¸. Îçüûåí, ñàê êàðèñüêîíî. Âðà÷ äîðû ќä âàçèñüêå êå, þãäóð óêàòà ñåêûòîìûíû áûãàòîç. Ïèíàëëýí ëóëñýðûç áûðûíû êóòñêîç, ñþëýìûç óðîä óæàíû ќäúÿëîç, øîêàíýç øóãåêòîç, šóøåç ñќðèñüêîç. ÒàŸå äûðúÿ ñîå ýìúÿíû óêàòà ñåêûò. Òóñïóêòžç Ìàêñèì ÅÃÎÐΠÍàòàëüÿ Àíäðååâà âåðàìúÿ, òóæãåñ Ÿåì àíåìèåí êóðàäœî 6-7 àðåñúåì íûëïèîñ íî áûäý âóîí âàêûòàçû âóýìú¸ñ: òàîñ óãîñü øóàê íóéòžñüêî, âàíü œèãàðçû áóäîíëû êîøêå, ìóãîðûñüòûçû æåëåçîåç áûðå. Ñî ñÿíà, àíåìèÿ Ÿåì ïóìèñüêå äûðûçëýñü âàçü âîðäñêåì ïèíàëú¸ñ ïќëûí. Šóøåíûçû êóðàäœèñü¸ñ, àëëåðãèêú¸ñ íî âèñ¸. Òàîñëýí óãîñü Ÿåìûñü êóçû êóàñüìûñà óñüûëý, ñî êóàäàñüêèñü êóçû ïûð ìóãîðûñüòûçû æåëåçîåç íî óñåòќëœå. Мус - секыт сиён - Âèñ¸í Ÿåìûñü ïóìèñüêå šóê íî éќë âûëûí áóäžñü ïèíàëú¸ñ ïќëûí, - âåðà Íàòàëüÿ Àíäðååâà. - Àíàé-àòàé¸ñëû éќëëýñü ñè¸í ëýñüòûíû êàï÷èãåñ óê. Ñîèí ïèíàë 3 ÷àñ Ÿîæå êќòòûðî óëý, ñèåì ïîòîíçý óã âàëàëëÿ. Íóêûðòûíû êóòñêå êå, ïè÷è ïèíàëëû íîø èê êèÿç éќëûí áóòûëêà äîíãî. Îçüû óã ÿðà. 1 àðåññýñ òûðìûòýì ïèíàëú- ¸ñ óé-íóíàë êóñïûí 400-500 ìèëëèëèòð ãèíý éќë þûíû êóëý. Éќëûñü êàëüöèé, ìóãîðå âóûñà, æåëåçîëû ïûä ïóêòýì êàäü ëóý, ñþðåñú¸ññý Ÿîêñà. Íóíàëàç 1 òýðêû šóê íî 1 ñòàêàí éќë - òûðìûò. Êå÷ éќë ñ¸òúÿñüêîä êå, ñîêó ëûäïóñú¸ñòû ýøøî íî êóëýñòîíî. Êå÷ëýí éќëûç óêàòà íî ñåêûòãåñ óãîñü. Ñî ñÿíà, è÷èãåñ þîíî ÷àé, êîôå. Óíîãåñ - êîìïîò, ñîê. Çýì, ìàëïàí êûëäý èê: âîðäñêåì ïèíàë ÿëàí áóäý àíàé éќë âûëûí. Íî àíàé ñžëü ñèå áåðå, 3-4 òîëýçüåì ïèíàëëû àíàé éќëûí âàíüìûç òûðìûò íà. Íîø 5-6 òîëýçüåì ïèíàëëû òàçà áóäîí ïîííà îòûñü ãèíý æåëåçî óã òûðìû íè. Ñîèí èê ïќðòýì ïóìî ñè¸íú¸ñûí ïóìåí ñþäûíû êóòñêûíû êóëý. Íî êûëñÿðûñü, êóàñüòýì åìûøú¸ñûí æåëåçîåç 5-6 ïîëëû òðîñãåñ êóíÿí ñžëüûí ñÿðûñü, îçüû êå íî êóàñüòýì åìûøûñü 3 ïðîöåíòýç ãèíý æåëåçîåç ìóãîðå êûëå. Ñî äûðå èê êóíÿí ñžëüûñü 17-22 ïðîöåíòýç æåëåçî ìóãîðå ïûŸà. - Êóä-îã ïåäèàòðú¸ñ àíåìèåí êóðàäœèñü ïèíàëëû ìóñ ñþäûíû êîñî. Íî òàòûí òîêñèíú¸ñûç âàíü, ñîèí èê ñîå àíåìèÿ äûðúÿ ñè¸íëýñü âîçèñüêîíî. Îçüû èê óòèñüêîíî ÷îðûãëýñü. Êóäîãåç åìûøú¸ñ âûëý âûæå. Áûäý âóîí âàêûòàçû âóýìú¸ñ ïќëûí âåãåòàðèàíñòâî âќëìåìûí. Òà íî àíåìèå âóòòý. Áóäîñú¸ñûñü æåëåçî óðîä ïûŸà. Âàíüìû ìè - õèùíèêú¸ñ, ïèíü¸ñìû íî õèùíèêú¸ñëýí. Àñüìåîñ ñžëü ñèûíû êóëý, ñîå íîìûð ќç âîøòû íà. Òóæãåñ ïàéäภêðîëèê, êóðêà, êóíÿí ñžëü íî êóíÿí êûë. Àíåìèÿ äûðúÿ ñè¸íî ñåçüû êåíüûðåí šóê, ñüќä÷àáåé šóê. Òàòûí òóæãåñ òðîñ æåëåçî íî ìåäü âåùåñòâîîñûç. Ïàéäภêóðåãïóçëýí Ÿóæåç: òàòûí êîáàëüòýç íî, ìàðãàíåöåç íî, áåëîêåç íî òðîñ. Àíàé-àòàé¸ñ øóî: ïèíàëëýñü ñèñüêîíçý ðàäúÿé, òàçàëûêåç òóïàòñêîç. Ïèíàëú¸ñ òàçàåñü ìåä áóäîçû øóûñà, ñîîñòû ïàéäภíî ïќðòýì ñè¸íýí ñþäîíî. Ñî îçüû ќâќë! Ñè¸íûñü æåëåçîåç ìóãîðå òóæ øóãåí ïûŸà. Òóæ òðîñ ñžëü ñèèäû êå íî, óé-íóíàë Ÿîæå 2,5 ìèëëèãðàììåç ãèíý ìóãîðå êûë¸ç. Íîø ýìúþìú¸ñ 20 ïîëëû óìîéãåñ þðòòî. Ñîèí èê àíåìèÿ äûðúÿ îäíî èê æåëåçîåí òûðìûò ïðåïàðàòú¸ñ þîíî. ÊûŸå ïðåïàðàò êóëý, êќíÿåí ñîå ñ¸òúÿíî - áûðéûíû êóëý âðà÷. Àíåìèÿ óãîñü ïќðòýì ïóìî ëóý, âðà÷ ãèíý ñîå âèñúÿíû áûãàòîç. Çýì, ýí âîçüìàëý, àíàëèçú¸ñ ñîêó èê óìîåñü ëóîçû øóûñà. Àíåìèëýñü è÷èçý 3 òîëýçü ýìúÿñüêîíî. Ñîêó ãèíý áóäžñü îðãàíèçìûí æåëåçî ëþêàñüêûíû êóòñêå. Êóääûð 1 òîëýçü ýìúþì þî íî äóãäî. Êóä-îãåç æåëåçî ïðåïàðàòú¸ñ ïèíåç áûäòî, øóî. Ïè÷è ïèíàëëýí ïèíüûç âîøòžñüêîç àé, íîø éûðçý óä òóïàòû íè. Òà ñÿðûñü ñþëìàñüêîíî íî ýìúþìåç êóñïåòž þýìûñü äóãäîíî ќâќë! Ñîáåðå, ýìúÿñüêîíýç êóñïåòž êàðûñà, þãäóðåç ñåêûòîìûòžñüêîäû ãèíý. Òîäý: ýðèòðîöèòú- ¸ñ 120 íóíàë óëî. Âûëü âîðäžñüêèñü¸ñûç æåëåçîåí ìåä ïà÷ûëàëîçû, ãåìîãëîáèí ìåä éûëîç øóûñà, äûð êóëý. Ñîêó ãèíý ìóãîðûí çàïàñ êûëäý. Òàçàëûêëû ïàéäà âภàñêîðáèíîâîé êèñëîòà, ôðóêòîçà, ñîðáèò. Æåëåçîåç ìóãîðûñü êóëýñòî êàëüöèé, ôîñôàòú¸ñ, îêñàëàòú- ¸ñ. ЮАЛЭ-ВАЛЭКТОМ Малы пиньёс ӵужекто? Ìûíûì 35 àðåñ, íî àçüïèíü¸ñû àëè èê Ÿóæåêòýìûí íè. Áàñüÿñüêî íèìûñüòûç òќäüûìàòžñü ïàñòàîñ, íî òîëûêñû ќâќë. Áîëüíèöàîñûí îòáåëèâàíèå ëýñüòî, íî êûëýìå âàíü, ñî ïèíü¸ñëû ñîêåì óìîé ќâќë øóûñà. Ã. Âåòîøêèíà. Èæêàð Âàëýêòý ïèíü ýìúÿñü ϸòð Âàõðóøåâ: - Êîòüêóä àäÿìèëýí ïèíü¸ñûçëýí àñüñýëýí áó¸ëçû. Êóä-îãåçëýí ïèíü¸ñûç òќäüû âîçèñüêî, ìóêåòûçëýí Ÿóæåêòî, êóèíåòžåçëýí ïóðûñÿëýñ ëóî. ÒàŸå ó÷ûðú¸ñû íîêûŸå òќäüûìàòžñü ïàñòàîñ óç þðòòý. Êóä-îã äûðúÿ ïèíü Ÿóæåêòý, ïóðûñü ëóý, ïèíü âûæûå èç ëþêàñüêåìûñü ÿêå ïëîìáà óëûí ïèíü ñèñüìûíû ќäúÿìûñü. Ïèíü Ÿóæåêòûíû ñ¸òžñüêå ïóøêûñüòûç íåðâàîñòû áàñüòýì áåðå íî, óãîñü ñî ëóëòýì êûëåìûí íè. Òàÿç ó÷ûðå, ïëîìáàåç âîøòûñà ÿêå êîðîíêàîñ ïóêòûñà, 32 ïèíüäû òûð ïàëüïîòûíû áûãàòîäû. Êóä-îãåç, Ãîëëèâóäûñü êèçèëèîñëýí êàäü ïèíü¸ñ ñüќðû óéèñüêûñà, îòáåëèâàíèå ëýñüòý. Ñî óêñ¸ áûäòîí ãèíý øóûñàë, îçüû ïèíüëýí ýìàëåç çîë áûðå, êåìà èê ќâќë, êàðèåñ êûðìèñüêûíû áûãàòîç. Џåìûñü ïè÷è ïèíàëú¸ñëýí ãèíý íî ïèíü¸ññû òќäüûçýñ ûøòî, òà ó÷ûðú¸ñû ïèíü¸ñòû íèìûñüòûç ñóðåòýí ñóçÿñüêîì, ñî ýìàëåç óã áûäòû. Îëî, òžëåäëû íî òàŸå àìàë ãèíý þðòòûñàë. Íî íèìûñüòûç ó÷êûòýê, íîìûð ðîñ-ïðîñ âåðàíû óã ëóû. Ïèíü¸ñòû ñÿðûñü ñþëìàñüêèñüêîäû êå, àðëû 2 ïîë êå íî âðà÷ëû âîçüìàòúÿñüêîíî, íóíàëàç 2 ïîë, Ÿóê íî šûò, ïèíüäýñ ñóçÿíî. Ќæûòãåñ þîíî íàï ÷àé, êîôå, ќâќë êûñêîíî òàìàê, ñî âàíüìûç ïèíüëýñü òќäüûçý áûäòý. Эмъюмъёсын уд вормы Êќíÿ ïîë ÷àêëàëëÿé íè, ïûäú¸ñû êûíìàíû øåä¸ êå, ïèíü¸ñû, îëî, ïèíüñžëü¸ñû þìåêúÿëî. Ìàëû îçüû ëóý? À. Øèðîáîêîâà. ßêøóð-Áќäüÿ - Àäÿìèëýí ìóãîðàç âàíüìûç îã-îãåíûç ãåðœàñüêåìûí óê. Ûìïóøúÿ Ÿåìûñü âàëàíû ëóý, êûòžûç àäÿìèëýí âèñå. Îëî, ïèíüäû àçüâûë èê âèñüûíû êóòñêåìûí íè âàë, êûíìåìäû áåðå âèñ¸í ìóðãåñ ïûðûíû ќäúÿç. Ïèíü âèñ¸íýç, ýìúþìú- ¸ñ þûñà, ñóðåòú¸ñûí ãûëúÿñà, ýìúÿíû óç ïќðìû, îãäûðëû çžáëîìûòîäû ãèíý. Ñîèí ïèíü ýìúÿñüëû âîçüìàòžñüêîíî.
¹ 45 (<strong>25660</strong>) 2018-òž àð 19-òž èíâîæî 7 ШУТЭТСКОН СЭРЕГ Йыртӥянъёс Кин со гуук? Ãàëèíà ÑĄ̊ÍÎÂÀ 2 4 16 1 5 6 13 3 8 15 7 12 10 11 17 19 22 9 18 20 21 14 23 Ïàëëÿíûñåí áóðå: 1. Àïàéëýí êàðòýç. 2. Òûëîáóðäî. 5. Âàìåíýñ ëóîí, àñëýñüòûä êàðîí ñÿì. 9. Ûìíûð ëþêåò. 10. Âќéûí ïûæèñüêåì. 11. Ïåéìûò-ãîðä åìûø. 12. Ê. Ëîìàãèíëýí ïîâåñòåç. 13. Âèð þèñü íûìû-êèáû. 15. Âîòêèíñêûñü êðåçü÷èîñëýí àíñàìáëüçû. 16. Áàê÷à ñè¸í. 17. Ãûðê ëýñüòîí àðáåðè, óæàí òžðëûê. 18. Ïќéøóð. 23. Ñîòýê òàáàíü óã ñè¸. 24. Óäìóðòèûñü ¸ðîñ. Âûëžûñåí óëžå: 3. Òà ïèñïóëýñü ñóëçý ïàðûñà þî. 4. Âåê÷è ñÿñüêà. 6. Äûäûê (äèàë.). 7. Ñàêûð äèàáåòýí âèñèñü¸ñ òà åìûøåç êûðûìåí ñè¸. 8. Äóíî ÷îðûã. 11. Ãóáè. 12. «Êèí òîí, àòàé», «Áàäœûì êûçëýí âóæåðåç» êíèãàîñëýí àâòîðçû. 14. Ïàãœà. 15. Ìóí÷î àçü (äèàë.). 19. ßêøóð-Áќäüÿ ¸ðîñûñü ãóðò. 20. Ñèíìå ïîòžñü «êåíüûð». 21. Êûøêûò íî ïàëàñüêèñü âèñ¸í. 22. Éќëëýñü ëýñüòýì ñè¸í. 24 Интылы вожмаськись букваос Çîÿ ×ÈÐÊÎÂÀ. Óâà ¸ðîñ, Êóëÿáèíî ãóðò Êîòüêóä êëåòêàûí 2 áóêâà èíòûÿñüêåìûí. Òóïàñüñý áûðéèäû êå, êûë ïќðìîç. Џ Û Â Å Ã Æ Â Û Ð Ç Ó Ï È Ò Ó Ä Ã Ñ Á À Ð Ê Å Ì È Û È Ò Í Í Í Ä Ï Þ Í Û Ó Ý ß Ë Î Ó Ñ Ã Æ Ø Ë Ñ Í ¨ Ï Ó À Ì Ã Ð Ë Ù Ì Â Ñ À ß À ä Ã Å Ä Û À Ó Ê Æ Ð Í Ò Ó Û Þ Ã Ó À Ð Ï Ý Î Ê Ó Ð È Ë Ð Ï Å Ò Í Û Î Йырез сурась сяськаос Ï Ñ Ï Ñ À Â Ò Á Ê Í Î Ä Çîÿ ×ÈÐÊÎÂÀ. Óâà ¸ðîñ, Êóëÿáèíî ãóðò Ñÿñüêàîñ ïóøêûí êûëú¸ñ âàòñêåìûí. Áóêâàîñòû øîíåð ðàäúÿñà, êëåòêàîñû ãîæòîíî ÷àñ âåòëýìúÿ. Îãåç êûë èíòûÿç ñûëý íè. Ø Ë À Æ Ã Î Ì À реикнь зилики зиванн панкыл пысуил Ä Ì Â È À Ï Û Ê Ã Þ Ç Ï Ð Ã Î Ä Þ Í СЕРЕМПЫР арсэву валэтс тэстав мактак бамлап 4 àðåñúåì Íàäè êðóãú¸ñ âàíäûëžç íî šќê âûëý âќëäžç. Ñîå àäœûñà, àòàåç þà: - Íûëû, êќíÿ êðóãú¸ñ ïќðìûòžä íè? - Îäžã, êûê, êóèíü, âèòü, êóàòü... - Íîø êûòûí íüûëåä? - Îé, âàíäûíû âóíýòžñüêåì óê, - ќç ûøòžñüêû íûëîê. пуызьк кылкас юськас канись рандба Âàëýêòîíú¸ññý øåäüòîäû 8-òž áàìûñü.
Change language