17.07.2018 Views

ud#53 (25668)

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

№ 53 (<strong>25668</strong>)<br />

6 2018-тӥ ар 17-тӥ пӧсьтолэзь<br />

инГОЖ<br />

АЛЕКСАНДР ЛАПТЕВ<br />

Дуннеез котыръязы<br />

Туспуктӥз Валентина ЕМЕЛЬЯНОВА<br />

Александр ЛАПТЕВ - Россиысь Писательёслэн<br />

огазеяськонзылэн ёзчиез<br />

Верос<br />

- Ойдо Кызошуре туннэ<br />

ӵошен васькаломы, - эшез<br />

доры шудыны лыктэм Матюш<br />

сюлмаз татчыозь возем<br />

малпанзэ кыре поттӥз.<br />

- Сокеме-а? - бускелезлэсь<br />

кык арес мындалы пичигес<br />

Виталь витёнтэм шорысь<br />

озьы верамлы чылкак<br />

паймиз. - Ӵужай монэ уз<br />

лэзьы.<br />

Витальлэн куараез ик<br />

няркомиз. Мар карыны валатэк,<br />

со ӟудыса огинтыяз<br />

сылэ.<br />

- Асьмеос кема ум ветлэ.<br />

Ӵужаед ышемдэ но<br />

шӧдыса уз вутты. Выль<br />

клуб лэсьтэмзэс кӧня ке учком<br />

но утыр бертом, - школае<br />

туэ мыноно муртлэн<br />

куараяз лӧптэм мылкыдыз<br />

шӧдӥське.<br />

Виталь укно улысьтызы<br />

пичизэ бакчазэс ӝогак<br />

уӵертӥз. Ӵужаез отын али<br />

уг адӟиськы.<br />

- Ярам-а, мар-а... - кыребуре<br />

нырысьсэ ӝутӥськоно<br />

адямиед ныр улаз сипыртыса<br />

музэн шуиз.<br />

Пиослэн бускель гуртэ<br />

мынонзы кык иськем луоз.<br />

Нырысь ик соос уллане<br />

бызьыса васькизы. Отӥяз<br />

ини вырйылэ но огшокчемен<br />

бызьыса тубизы. Татысен<br />

ӝамдэлы дугдӥзы<br />

но мышсэс учкизы. Нокинэ<br />

адӟытэк, нош ик азьлане<br />

тапыр! кошкизы. Таяз<br />

учыре - ӵошкыт интыетӥ,<br />

машина ветлон сюрес кузя.<br />

Огшапсэ озьы синтэмпельтэм<br />

лобатэмзы бере,<br />

гуртсы кыдёке кыльыса,<br />

вамышъёссэс покчиос<br />

калленатӥзы. Соку гинэ<br />

Витальлэн син шораз йӧтӥз<br />

сюреслэн огпал дурысьтыз<br />

бугыръям бусы. Паймеменыз<br />

со гуньдӥз.<br />

Нош оломае но тодӥсь<br />

Матюшлэн кылыз, уть,<br />

отын ик ӧръяськиз:<br />

- Кӧня ке ар талэсь азьло<br />

кызошуръёс, выль ураме<br />

пуксьыкузы, та изо интыез<br />

сыӵе мур, паськыт<br />

гудӥллям. Юрт ӝутэмлэсь<br />

азьло музъеме, пыдло,<br />

бадӟымесь изъёс тыро ук<br />

- инъет лэсьто. Клублэн<br />

борддор улъёсаз шуыса но<br />

татысь изъёсты нуллӥзы.<br />

Механизаторын ужась атаелэн<br />

верамезъя, сюреслэн<br />

та палысьтыз бусы, пе, туж<br />

зол изо-кӧльыё. Соин ик<br />

сыӵе азьын ноку номыр, пе,<br />

ӧз на удалты, - лӧпшо штанэзлэн<br />

кыказ ик кисыосаз<br />

Матюш йӧнъяськись мылкыдын<br />

киоссэ мур лэзиз.<br />

Бускель гуртэ чаляк<br />

ветлонзы шуак тодазы<br />

усьыса, пиос вырӟизы. Огдырзэ<br />

сэрыт вамышъямзы<br />

бере покчиос вырйылэ вуизы.<br />

Татысен нёжалэ пуксем<br />

Кызошур но, озёлысь маке<br />

пасьта вӧлскем гурт но, сопала-тапала<br />

ветлӥсь машинаосын<br />

тракт но кипыдэсын<br />

выллем адӟисько.<br />

Кык эшъёс дугдӥзы, азьпалазы<br />

котырак усьтӥськем<br />

нялмыт улос шоры учкыса.<br />

Огшапсэ озьы чал-чал сылэмзы<br />

бӧрсьы Матюшлэн<br />

нош ик тодэм-валамзэ возьматэмез<br />

потӥз. Со уго татӥ<br />

нэнэезлэн вордӥськем гуртаз,<br />

ӵужатаез но ӵужанаез<br />

доры, васькалля.<br />

- Уллапалан тӥни - сюреслэн<br />

мыд-мыд палъёсаз<br />

пырак бусые вамен<br />

пуксем выль урам. Ӵапак<br />

отчы, шуисько, туж трос<br />

из нуллӥллям. Гуртэз та<br />

ласянь паськыт каронтэм<br />

вылысь коркаос вӧзтӥ пужымъёс<br />

мерттӥллям, - ассэ<br />

ачиз ваньзэ со ужъёсты быдэстэм<br />

мурт кожаса, оло,<br />

Матюшлэн синъёсыз ик<br />

ӝуалскизы.<br />

- Нош Кызошурлэн<br />

отӥяз, кыдёкысь, кыӵесыӵе<br />

гурт адӟиське? - та<br />

палъёсы нырысьсэ вуыса,<br />

копак абдрамын Виталь.<br />

- Черкогурт со, ёрос<br />

центр. Бадӟым сюрестӥ<br />

мыныса, отчы вуоно, - Матюш<br />

вырйылысен пичиесь<br />

йӧтӥсь машинаос шоры<br />

киыныз возьматӥз. Собере<br />

шӧдонтэм улсын кадь ушъяськыса,<br />

вакчияк шуиз: -<br />

Черкогуртэ мынам но ветлэме<br />

вань.<br />

Пиос нош ик азьлань<br />

вырӟизы. Ас дуннеяз усем<br />

Виталь, ю бусы шоры учкыса,<br />

вамышъя. Кыдёкын<br />

ик ӧвӧл вырйылъёс но, тэльёс<br />

но вадесэн-вадесэн<br />

адӟисько. Син азяз йӧтэм<br />

вань суредъёс али солы<br />

туж тунсыко пото.<br />

- Я, ойдо ни шаплыгес!<br />

Асьмеос кема ум ветлэ шуыса<br />

вераським вал! - со вискын<br />

пияш Матюшлэсь<br />

керӟег куаразэ кылӥз.<br />

Эшез сьӧры Виталь<br />

пыдъёссэ паськыт пуктылыса<br />

я бызьыса мыныны<br />

ӧдъяз. Нош вамен пуксем<br />

урам доры вуэмез бере<br />

тӧдьы но нап-горд кирпичъёслэсь<br />

ӝутэм улыновылыно<br />

коркаос шоры воксё<br />

долказ. Гуртсы уго соослэн<br />

пичи, отын та выллем<br />

юртъёс уг пумисько. Пиёк<br />

сэрыт вамышъяны турттэ.<br />

Тузӥ «сандыкъёс» бордысь<br />

синъёссэ воштыны таки уг<br />

ӵыды.<br />

Тани пиос Кызошурлэн<br />

шор вадесаз вуизы но<br />

выль клуб пуктэмзэс соку<br />

ик синйылтӥзы. Бадӟым но<br />

вӧл-вӧл луоно юрт доры соос<br />

пырак матэктыны ӧз быгатэ.<br />

Котыраз лэсьтӥськон<br />

пулъёс копак тыремын.<br />

Отын ик луо-цементлэсь<br />

сурет дасянзы - жур бергатонзы<br />

- но сылэ. Озьы<br />

ик - секытсэ ӝутъяны кузь<br />

чыртыё кранзы но. Соин<br />

но юлтошъёс кыдёкысенгес<br />

ик ини йырзэс урдӥзы<br />

кыкетӥ этажысь кирпичлэсь<br />

борддор лэсьтӥсь пиосъёс<br />

шоры.<br />

Чалмыт сылӥсь покчиосты<br />

куд-огез синйылтӥз<br />

но ини. Тӥни соку кытысь<br />

ке вылӥысь мычиськиз кускозяз<br />

кылиськем но шунды<br />

шорын курень луытозяз<br />

пыжем таза мугоро воргорон.<br />

- Чырткем, Матюш! Ветлэмед<br />

кемалась луиз ни<br />

вал! Сьӧрад кинэ-о сыӵе<br />

кутӥд?<br />

- Вадес коркасьтымы<br />

Виталез!<br />

- Хе, мон сое ӧй но тодма!<br />

Нуйтӥськем, будэм пиёк!<br />

Озьы шуыса, пиосмурт<br />

витьымтэ шорысь ышиз.<br />

- Нэнэлэн выныз Валентин,<br />

- куаразэ йӧн-йӧн пуктыса,<br />

Матюш вераз. - Тынад<br />

сое адӟылэмед вань.<br />

Кӧня ке дыр ортчыса,<br />

пиналъёс вакчи саесо дэремен<br />

но чылкыт штанэн пумитазы<br />

лыктӥсь егит адямиез<br />

синйылтӥзы.<br />

- Ӵапак ас дыраз, нуназеян<br />

вакытэ вуиды. Ойдолэ<br />

ми доры сиськыны. Татысен<br />

кыдёкын ум улӥське,<br />

- Матюшлэн ӵужмуртэз<br />

шуиз.<br />

Соос сьӧдалэс паськыт<br />

сюрес вылтӥ вамыштӥзы.<br />

Виталь паймыса учке пыдулзэ.<br />

«Эх, усто, дыр, великен<br />

вольыт азетӥ ворттылыны!»<br />

- малпанзэ быдэстыны<br />

луонлыкез ӧвӧлысь<br />

экелэн мылкыдыз кӧня ке<br />

ӝожомиз.<br />

Воргоронлэн мышказ<br />

артэ вамышъясь пиос огогзы<br />

шоры учкизы.<br />

- Кельше-а вольыт сюрес?<br />

Асфальт со. Тракт дорысен<br />

кутскыса, клуб дорозь<br />

кыстӥське, - паськыт<br />

выж вылтӥ потыкузы, Матюш<br />

тодэм-валамзэ нош<br />

шӧдытӥз.<br />

Собере соос куиньназы<br />

ик выллане тубтӥсь ураме<br />

кожизы. Кӧня ке вамыш<br />

лэсьтэмзы бере улыно-вылыно<br />

бадӟым корка азе вуизы.<br />

Капкаез Валентин усьтыса<br />

вуттӥз-а, ӧз-а, ез кузя<br />

шалтыр ветлӥсь кунян<br />

порма лек пуны урдӥськиз.<br />

Мурт адямиез син куспын<br />

шӧдэм.<br />

- Я-я, эн курда, Виталь.<br />

Асьме дорозь со<br />

сузьтӥськыны уз быгаты.<br />

Адямиослэсь гидкуазе пыремзэс<br />

тодон понна гинэ<br />

озьы думемын, - куалектыса<br />

берлань чигнаны ӧдъям<br />

эшсэ Матюш китӥз кырмиз<br />

но сьӧраз кыскиз.<br />

- Дорамы ӵошеннады<br />

ӵем-гес вуылӥды ке, Полкан<br />

тонэ но аслаз кароз, -<br />

корказьысен ини егит воргорон<br />

мыньпотыса куно пияшлы<br />

шуиз.<br />

- Кинлэн пиез бон таӵе<br />

та? - пунылэн утэмезъя азбаре<br />

потӥсь укноетӥ тодмотэм<br />

пичи муртэ адӟеменыз,<br />

коркась висъет сьӧрысь<br />

мычиськем мӧйы кышномурт<br />

соку ик юаз.<br />

- Мон но ноголёкез* ӧй<br />

тодма вал, нэнэ. Матюшлэн<br />

эшез со - Виталь, - кизэ<br />

миськыны вамыштэм Валентин<br />

вераз.<br />

- Э-э, со быдӟа будӥд-а<br />

ни тон, пие? - экелэн тыбыраз<br />

нылкышно топ-топ<br />

вешаз. - Кызошуре ноку<br />

васькамед ӧй на вал, дыр,<br />

о-о-а?<br />

- Ӧ-ӧй... - Виталь керпотыса<br />

нёртӥз.<br />

- Озьыен, тон быдэс дуннеез<br />

адӟиськод, котыръяськод<br />

ини. Сюрес вылэ потондэс<br />

ӵужаедлы верад, дыр,<br />

ук?<br />

Пияш шымырскиз, чалмытак<br />

кариськиз.<br />

- Матюш, ма, со кузьда<br />

сюрес вылэ лушкемен<br />

потӥды шат? - нылкышно<br />

табере нунокезлы абдраса<br />

вазиськиз.<br />

- Ми татчы чаляк гинэ<br />

васьканы малпаськом вал<br />

но... - пияш позыръяськыны<br />

шӧтаз.<br />

- Ой, воксё алама<br />

лэсьтӥллямды. Жадемды<br />

вылэ пыдын бертонды но<br />

кема йӧтоз ини. Тӥледыз<br />

ӵужатайдэ машинаеныз<br />

соку келято ай, - сюлэмшуге<br />

усем мӧйы кышномурт<br />

нылызлэн пиезлы шуиз. -<br />

Нош али кыкнады ик киостэс<br />

миське но ӝӧк сьӧры<br />

интыяське.<br />

Валентин атаеныз ӵош<br />

кышнопалан возьмасько<br />

ни вал.<br />

Матюшлэн ӵужаез чаляк<br />

гинэ пуктӥськиз. Нырысь<br />

ик, тэркыосы ӝутыса,<br />

котькудӥз азе парланӥсь<br />

шыд вайиз. Собере - ныль<br />

сэрего кыӵе ке пыжос.<br />

«Кукей табаньлэн зӧк<br />

вандэтэз кадь адӟиське.<br />

Мар меда сыӵе со?» - Виталь<br />

котырысьтыз нуназеясьёс<br />

шоры йырзэ ӝутӥз.<br />

Валентинлэсь ӵап со пы-

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!