Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Kültür Rotası<br />
Klasik Türk mimarisinde bir ilk:<br />
ARAP ATA<br />
TÜRBESİ<br />
OPR. DR. TUĞRUL KİHTİR<br />
TARİH ARAŞTIRMACISI VE YAZAR<br />
Özbekistan’da Tim Köyü’nde 977 yılında inşa edilmiş<br />
olan Arap Ata Türbesi, klasik Türk mimarisi için bir<br />
ilk niteliğinde. Zerefşan Vadisi yakınında ve Semerkand’ın<br />
140 km batısında yer alan, Ortaçağ’ın ünlü<br />
İpek Yolu merkezleri Semerkand ile Buhara’nın tam<br />
orta noktasında bulunan bu köyde yer alan Arap Ata<br />
Türbesi, Karahanlılar dönemine ait ve o dönemden<br />
kalan en eski mimari eser. Diğer adı Hüseyin Yemeni<br />
Türbesi. Türklerin Asya kıtasında İslam dinini kabul<br />
ettikleri ilk dönemlerden günümüze ulaşmış. Hüseyin<br />
Yemeni de bölgede yaşamış bir alim kişi.<br />
OLGUN MİMARİSİ İLE<br />
PARLAK GELİŞİMİN ÖNCÜSÜ<br />
Kızılkum Çölü içinde ve yolu çok bozuk olan köye 4<br />
saatte gidilebildim. Arap Ata Türbesi, mimari yapısıyla<br />
kendisinden sonraki mimari tarz için belirleyici<br />
bir örnek oluşturmuş. Kare tarzında 6×6 metre<br />
boyutlarında ve merkezi tek kubbeye sahip. Yapı<br />
malzemesi olarak tamamen tuğladan inşa edilmiş.<br />
Mimari tarzına cephenin vurgulanması düşüncesinin<br />
ortaya çıktığı bir anlayış hâkim.<br />
İç mekânındaki yonca biçiminde yükseltilmiş<br />
trompları ve onların üstüne oturtulmuş büyük kubbesini<br />
dışarıdan arkasında gizleyen portalı, yapıya<br />
olduğundan çok daha büyük ve yüksek bir görünüş<br />
kazandırmış. Türbenin portalı yani giriş kısmı, büyük<br />
sivri kemerli ve üst kısmına yan yana sıralanmış,<br />
tuğladan yapılmış üç nişli geometrik süslemeler ve<br />
büyük kısmı silinmiş kitabe kuşağı yerleştirilmiş.<br />
Arap Ata Türbesi, olgun mimarisi ile Karahanlıların<br />
daha sonraki türbelerinde de izlenen parlak gelişimin<br />
öncüsü olmuş.<br />
88 Ocak / Şubat / Mart | 2019<br />
January / February / March
Change language