Przeszłość i dziś

Wskazówki do lektury
Kohelet. Kohelet to nie imię. Wywodzi się ono
od hebrajskiego rzeczownika qahal, co znaczy
‘zgromadzenie’. W łacińskich przekładach odpowiada
mu słowo ecclesia (‘zgromadzenie’,
‘Kościół’). Dlatego równolegle z tytułem Księga
Koheleta (w znaczeniu ‘kapłana’, ‘kaznodziei’)
funkcjonuje tytuł Księga Eklezjastesa. Przez stulecia
przypisywano jej autorstwo królowi Salomonowi,
który żył w X w. p.n.e. Dziś, w wyniku
badań historycznych i językowych, przesuwa
się datę powstania tej księgi na III w. p.n.e.
Pesymizm Koheleta. Kohelet idzie jeszcze dalej
niż Hiob. Szczęście człowieka nie jest uzależnione
od tego, czy był on dobry, czy zły. Cierpienie
nie wiąże się bezpośrednio z winą i nie
jest tylko próbą wiary i cnoty. Jeśli nawet nie
będziemy grzeszyć i wytrzymamy tę próbę, nie
możemy oczekiwać żadnej nagrody. W historii
Hioba można doszukać się jakiejś logiki, próbować
wyjaśnić ją racjonalnie. Oto bogobojny
mąż zostaje poddany strasznym cierpieniom,
wszyscy go potępiają, doszukując się jakiejś
ukrytej winy cierpiącego. Mimo to Hiobowi
udaje się wytrwać w wierze i dlatego zostaje
wynagrodzony przez Boga. Kohelet wyznaje
zaś swoją absolutną bezradność wobec wyroków
Bożych. Człowiek nie jest w stanie ich
zrozumieć, musi przyjąć życie takim, jakim jest,
cieszyć z krótkich chwil radości, ale nie oczekiwać,
że będzie ona trwała wiecznie. Skazani
jesteśmy bowiem na cierpienie i śmierć.
I rzekłem w swoim sercu:
Synów człowieczych Bóg doświadcza,
Aby poznali, że są podobni do zwierząt,
Albowiem takie samo jest przeznaczenie ludzi i zwierząt,
Takie samo jest ich przeznaczenie.
Jak człowiek umiera, tak i zwierzę umiera,
I wszyscy mają jednakie tchnienie,
Albowiem człowiek nie znaczy więcej niż zwierzę,
A wszystko jest marność.
Wszystko zmierza do jednego miejsca,
A wszystko jest z prochu i w proch się obraca.
[…]
V
[…]
Kto kocha pieniądze, zawsze będzie głodny pieniędzy,
A kto kocha bogactwo, nie będzie miał z niego pożytku.
I to jest marność.
[…]
Słodki jest sen robotnika
Niezależnie od tego, czy jadł mało czy dużo,
Ale bogactwo nie pozwala usnąć bogatemu.
[…]
Albowiem każdy wychodzi nagi z żywota swojej matki,
I nagi wraca, jak przyszedł,
I nic z sobą nie zabiera z pracy swojej,
I nic nie zabiera w dłoniach swoich.
[…]
Dlatego obaczyłem, że jest dobre i piękne,
Gdy człowiek spożywa i pije, i weseli się dobrem
Płynącym z trudu, który dźwiga pod słońcem
Przez krótkie dni swojego żywota,
Darowane mu przez Boga.
I to jest majętność człowiecza.
[…]
VII
[…]
Wszystko widziałem za dni mojego przemijania.
Niejeden sprawiedliwy mąż
Ginie w swojej sprawiedliwości,
A niejeden złoczyńca długo żyje w swoim złu.
[…]
104