Przeszłość i dziś
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Opowieści Okrągłego Stołu<br />
W kulturze średniowiecza nie brakowało przyswojonych przez<br />
chrześcijaństwo elementów pogańskich. Widać to wyraźnie na<br />
przykładzie tzw. opowieści bretońskich. Były to historie inspirowane<br />
dziejami i wierzeniami Celtów, ludu, który u schyłku okresu<br />
starożytnego został częściowo wyparty z Wysp Brytyjskich i osiedlił<br />
się na północno-zachodnich wybrzeżach dzisiejszej Francji,<br />
w krainie zwanej potem Bretanią. Ich bohaterem jest król Artur,<br />
obrońca wyspy przed germańskimi zdobywcami z kontynentu.<br />
Otaczało go grono rycerzy, zasiadających przy sławnym Okrągłym<br />
Stole, symbolizującym równość królewskiej drużyny.<br />
Bohaterowie opowieści arturiańskich podejmują wciąż trudy<br />
wędrówek, poszukują przygód, bronią panien, wdów i sierot,<br />
służą swoim ukochanym. Nazywa się ich czasem błędnymi rycerzami,<br />
sensem rycerskiego życia jest bowiem ciągła wędrówka<br />
(błądzenie), w której rycerz poddaje próbom swoje cnoty: honor,<br />
męstwo, szlachetność i roztropność. Literacki wzór błędnego rycerza<br />
wpłynął na postawy ludzi średniowiecza. Do legendy przeszły<br />
np. czyny króla Anglii Ryszarda, zwanego Lwie Serce (XII w.).<br />
W Polsce rycerskie opowieści ukształtowały np. księcia Henryka<br />
Sandomierskiego, uczestnika jednej z krucjat.<br />
Legendy o królu Arturze przepojone są celtycką fantastyką.<br />
Władca i jego rycerze walczą z olbrzymami i potworami. Otaczający<br />
ich świat to melancholijna kraina ciemnych lasów, wśród<br />
których kryją się oślepiająco jasne polany z magicznymi, znikającymi<br />
zamkami. Gdzieniegdzie przez gęstwinę drzew prześwieca<br />
tafla jeziora, w którym żyją zagadkowe istoty. Dla bretońskich<br />
opowieści charakterystyczny jest nastrój tajemniczości i beznadziejnego<br />
smutku. Miłości jak cień towarzyszy zdrada, wielkie<br />
rycerskie triumfy odwlekają tylko ostateczną klęskę i śmierć.<br />
Święty Graal. W dojrzałym średniowieczu celtyckie opowieści<br />
wzbogacone były coraz śmielej o elementy chrześcijańskie.<br />
Król Artur przed zamkiem Camelot, ilustracja z Guiron le Courtois, włoskiego<br />
manuskryptu z poł. XIV w.<br />
Pod koniec XII w. w jednym z romansów pojawia się po raz<br />
pierwszy motyw św. Graala. Według średniowiecznych poetów,<br />
było to cudowne naczynie, z którego pił Jezus w czasie<br />
Ostatniej Wieczerzy. Potajemny uczeń Chrystusa, bogaty<br />
Żyd Józef z Arymatei, miał w nie później zebrać krew<br />
wypływającą z przebitego boku Zbawiciela. Św. Graal stał<br />
się celem niezliczonych wypraw rycerzy Okrągłego Stołu,<br />
a jego odnalezienie miało być ostatecznym spełnieniem<br />
misji i końcem rycerskiego świata.<br />
Wielu badaczy podkreśla nieznane pochodzenie tego<br />
motywu. Brak go np. w apokryfach. Był to zapewne motyw<br />
z celtyckich legend (w których pojawiają się cudowne, naczynia<br />
– rodzaj rogów obfitości – zapewniające zdrowie,<br />
dostatek i siłę), któremu nadano chrześcijański sens.<br />
Klucz do Opowieści Okrągłego Stołu<br />
Artur – na wpół legendarny władca Celtów<br />
(V/VI w.), zwycięzca licznych wojen,<br />
szlachetny i prawy pan, przewodniczył<br />
drużynie skupionej przy Okrągłym Stole.<br />
Zdradzony przez siostrzeńca Mordreda,<br />
śmiertelnie ranny, odjechał na zasnutą<br />
wieczną mgłą wyspę Avalon, skąd powróci,<br />
gdy nadejdzie czas.<br />
Camelot – zamek króla Artura, w którym<br />
znajdował się Okrągły Stół.<br />
Ekskalibur – słynny czarodziejski miecz<br />
króla Artura. Wbity głęboko w skałę<br />
przez długi czas oczekiwał na prawowitego<br />
władcę Anglii. Dopiero młodemu<br />
Arturowi udało się wydobyć miecz z kamienia.<br />
Galahad – syn Lancelota, najszlachetniejszy<br />
rycerz Okrągłego Stołu. Odnalazł<br />
św. Graala i wypełnił ostatecznie misję<br />
rycerzy króla Artura.<br />
Gawain (lub Gowen) – jeden z najdzielniejszych<br />
rycerzy Okrągłego Stołu, słynący<br />
z dworności wobec dam.<br />
Ginewra – żona króla Artura, pokochała<br />
występną miłością Lancelota. Po śmierci<br />
męża osiadła w klasztorze.<br />
Król Rybak – tajemniczy, kaleki pan Ziemi<br />
Jałowej. Ma go uleczyć rycerz, który<br />
znajdzie św. Graala.<br />
Lancelot – najdzielniejszy rycerz Okrągłego<br />
Stołu, bretoński rycerz idealny,<br />
zakochany w królowej Ginewrze. Wychowała<br />
go tajemnicza Pani Jeziora, stąd<br />
jego przydomek: Lancelot z Jeziora.<br />
Merlin – mądry czarodziej, doradca bretońskich<br />
władców, magicznymi formułami<br />
uwięziony w dębowym pniu przez<br />
Panią Jeziora.<br />
Mordred – bratanek króla Artura, który<br />
zdradził swojego stryja i władcę.<br />
Morgan Le Fay – przyrodnia siostra króla<br />
Artura; niebezpieczna czarodziejka,<br />
spiskująca wciąż przeciwko bratu.<br />
Percewal – wychowany w lesie, postanowił<br />
zostać rycerzem i stał się jednym<br />
z najdzielniejszych w drużynie króla Artura.<br />
Poszukiwał wytrwale św. Grala, choć<br />
grzechy nie pozwoliły mu wypełnić misji.<br />
172
Change language