I. Orð, setningar og textar II. Þýðingarýni – - Skemman

Textategundir Reiß
Starf hennar á áttunda áratugnum byggir á hugtakinu jafngildi, en hún lítur á textann,
fremur en orðið eða setninguna, sem það stig sem boðskipti hafa náðst og leita verður
að jafngildi (Munday, 2001: 73).
Reiß rökstyður í fyrri hluta bókar sinnar fjórfalda formgerðarflokkun texta, en
greining texta ætti að auðvelda bæði þýðendum og þýðingarýnum vinnuna:
1. Innihaldsmiðaður texti
2. Formmiðaður texti
3. Áhrifsmiðaður texti
4. Hljóð- og miðlunarmiðaður texti
Samkvæmt Reiß, krefst mat á þýðingu í fyrsta lagi þess, að ákvarðað sé hvers konar
texta frumtextinn sé fulltrúi fyrir (textategundir og textaafbrigði); skilningur
þýðandans á þýðingunni (sem ráða má af því hvernig hann þýðir, og er ef til vill
einnig skýrt tilgreindur í formála þýðanda); og markmið þýdda textans. Einungis
þegar þessir þættir hafa verið staðfestir, eru fyrir hendi aðstæður til þess að dæma
þýðingu af sanngirni, í samræmi við viðeigandi mælikvarða. (Reiß, 1976: 97-100).
Síðar, eða árið 1976, setur hún fram formgerðarflokkun texta sem skiptir máli
fyrir þýðingar, og byrjar með grunnaðstæður samskipta þar sem textar gegna
sérstökum og ákveðnum samskiptahlutverkum. Þrískiptir hlutar tungumálsins,
byggðir á heitum Karls Bühlers: Darstellung, Ausdruck, Appell (1934), gefa til kynna
svipaða skiptingu í grunnaðstæðum orðaðra samskipta með þremur samsvarandi
textategundum.
Textar eru flokkaðir af hagkvæmnisástæðum og er það ekki gagnlegt fyrir
þýðendur og gagnrýnendur að flokkarnir séu of margir. Skipting texta þarf að vera
handhægt hjálpartæki og er það líklegt að fækkun textaflokka hjá Reiß úr fjórum í
þrjá, sem lýst var hér að framan, hafi verið hagkvæm, auk þess að vera réttmæt
Enda þótt tegund texta snerti í grundvallaratriðum þýðingaraðferðina og
forgangsröðun þess sem varðveita skal í markmálinu, snertir gerð texta málhluta sem
hafa þarf í huga þegar þýtt er:
17