I. Orð, setningar og textar II. Þýðingarýni – - Skemman

Nossack (1965: 12) kveður enn sterkar að orði þegar hann leggur þunga áherslu á að:
„markmiðið er að lesandinn fái í hendur læsilega bók á sínu eigin tungumáli, ekki
einhverjar hráar skólaglósur þar sem endursköpuð er setningagerð, samsetningar í
lýsingarhætti o.þ.h., hvort sem það eru ensku- eða latínuslettur, eða eitthvað annað.
Klaufsk og fölsk þýðing getur haft meiri áhrif í þá átt að ganga af erlendu
meistaraverki dauðu en smáræði af hreinum og klárum þýðingarvillum.“
Það er vissulega hægt að greina klaufska eða falska framsetningu í
marktextanum án tillits til frumtextans. Samkvæmt Fritz Güttinger (1963: 143 og
áfram), má gera grófa mælingu á [þýskri] þýðingu með einföldu prófi: „Hugsaðu bara
um orðin sem koma oftast fyrir í þýsku og koma ekki fyrir á erlenda tungumálinu og
þá er hægt að segja til um hvort eitthvert gagn sé í þýðingunni. Í þýðingu, þar sem
þýtt er orð fyrir orð, mun þessi orð skorta því þau er ekki að finna í frumritinu. Orðin
sem vantar segja til um hvort þýðandinn kunni í raun þýsku og uppfylli frumskilyrði
þess að leysa af hendi góða þýðingu.“
Þessi hagnýta þumalputtaregla (sem hefur sínar takmarkanir líkt og allar slíkar
reglur) getur ekki eingöngu átt við „orðin sem koma oftast fyrir í þýsku og koma ekki
fyrir á erlenda tungumálinu,“ heldur einnig öll þau hugtök og orðtök sem tjáð eru með
öðrum hætti á erlenda tungumálinu. Sé gagnrýnandinn sérlega vel að sér í frummálinu
mun hann eiga auðvelt með að koma auga á dæmi í markmálinu þar sem þýðandanum
hefur mistekist. Mistök og yfirsjónir af þessu tagi geta varpað skugga á kosti
þýðingar.
Dæmi um þetta er frásögn í Süddeutsche Zeitung frá 22. apríl 1970, eftir fréttaritara
spænskra frétta M.von Conta, úr viðtali hans við þáverandi utanríkisráðherra
Spánar, Gregorio López Bravo. Hann greindi svo frá: „López: Der Handel zwischen
unsern Ländern, bei dem zum Ausdruck kommt, daß die deutsche Bundesrepublik
einen Vorzugsplatz unter unsern Käufern und Verkäufern einnimmt …“ [„López:
Verslun milli landa okkar einkennist ef til vill af þeirri staðreynd að Vestur-Þýskaland
skipar sérstakan sess meðal kaupenda okkar og seljenda“]. Þessi þýðing á svari
ráðherrans hljómar ekki aðeins undarlega á þýsku („unsere Verkäufer,“ okkar
seljendur gæti misskilist), heldur er hún einnig röng málfræðilega. Þýska orðið
„Handelspartner“ (viðskiptavinir), sem spænskan á ekkert eitt orð yfir, hvarflaði ekki
að blaðamanninum. Hugtakið er venjulega tjáð á spænsku með „compradores y
suministradores“ (= „Käufer und Lieferanten“ kaupendur og birgjar);
38