Vladimir Nabokov, Púshkin og þýðingarnar - Skemman

ókmenntir við að kryfja áleitnustu spurningar mannlegrar tilveru svo sem um tilgang
lífsins, siðferðilega breytni, kjarna hins illa og tilvist Guðs og þora þannig að takast á
við spurningar sem vestrænar bókmenntir hafa allt til dagsins í dag veigrað sér við að
svara. En hvernig hófst blómaskeið rússneskra bókmennta? Því hefur verið haldið fram
að áður en hægt var að skrifa stóru skáldsögurnar hafi þurft að koma fram á sjónarsviðið
eitt framúrskarandi ljóðskáld sem legði grunninn að fyrstu skáldsögunni í bundnu máli.
Það ljóðskáld var í þessu tilviki Alexander Púshkin. Um hugsanlega forvera hans verður
ekki rætt nánar hér, heldur afmarkast umfjöllunin við áhrif Púshkins á þá sem á eftir
koma, svo sem á bæði Dostojevskí og Nabokov.
2.1 Alexander Púshkin
Alexander Púshkin er almennt talinn faðir rússneskra bókmennta og rússnesks
ritmáls. 102 Rússar líta á hann sem sitt stærsta ljóðskáld og hann er einnig táknmynd
rússneskrar menningar. Alexander Púshkin svipar til Jónasar Hallgrímssonar á Íslandi
og Williams Shakespeare í Bretlandi. Vladimir Nabokov sagði: „Pushkin´s blood runs
through the veins of modern Russian literature as inevitably as Shakespeare´s through
those of English literature.“ 103 Það er athyglisvert að slíkir menn eða rithöfundar sem
sameina í verkum sínum tungumálið í nánast öllum sínum mismunandi myndum eru til í
flestum menningarheimum á ákveðnum tímapunkti þótt ekki sé hægt að útiloka að um
tilviljanakennda þróun sé að ræða. Ítalski rithöfundurinn Umberto Eco lýsir þessu
fyrirbæri innan bókmenntasögunnar á eftirfarandi hátt:
„By helping to create language, literature creates a sense of identity and community. I
spoke initially of Dante, but we might also think of what Greek civilisation would have
been like without Homer, German identity without Luther´s translation of the Bible, the
102 Vert er að taka fram að Púshkin skrifaði verk sín á valdatíma Nikulásar I þannig að ritskoðun var mjög
ströng og erfið á þeim tíma.
103 Nabokov. Strong Opinions, bls. 63.
28