Recenzje i omówienia

102 Recenzje i omówieniagodzić treści narodowe z umiejętnymumiejscowieniem ich w nurcie historiieuropejskiej, ponieważ celem edukacjipowinno być kształcenie obywateliswego kraju i Unii Europejskiej.Z kolei Jerzy Fiećko (IFP UAM)przeniósł słuchaczy w przestrzeń XIXw., szkicując obraz Niemca w polskiejliteraturze XIX w. w wymiarze portretuzbiorowego i wyodrębnionychprzykładów. Po okresie napoleońskimi Kongresie Wiedeńskim utrwalały sięw sposobie myślenia o Niemcu cechyPrusaka wywodzące się od Krzyżaków:nastawienie na podbijanie, poczuciewyższości, despotyzm. Wszystko toprzenoszono na inne grupy społecznościniemieckiej. Fiećko stwierdziłjednak, że u wybitnych pisarzy polskichokresu romantyzmu i pozytywizmubrak jest antyniemieckiego nastawieniaporównywalnego ze stosunkiemdo caryzmu rosyjskiego, pod koniecXIX w. można znaleźć portrety dobregosąsiada, choć należy je traktować jakwyjątki na tle stereotypowego obrazu„odmiennego Niemca”.Szczególne zainteresowanie wzbudziłyprzykłady obrazu Niemca i Niemiecw najnowszej literaturze polskiejprzedstawione przez Przemysława Czaplińskiego(IFP UAM). Swoją wnikliwąanalizę rozpoczął od eseju Jana JózefaLipskiego, odrzucającego megalomanięi ksenofobię narodową, widocznąw utrwalaniu nie popartych wiedząwizerunków Niemca i antyniemieckichnastrojów. Na licznych przykładachCzapliński pokazał różne wizerunkiNiemca, obok stereotypowego pojawiająsię obrazy Niemca o cechach pozytywnych.Autor referatu zaprezentowałsłuchaczom przykłady z utworów wielupisarzy z lat 80. i 90. aż do roku 2009i postawił na zakończenie retorycznepytanie, do czego może służyć czytanieo Niemcach w literaturze polskiej. Bezwątpienia chodzi tu o uwolnienie się odstereotypowego myślenia, od kategorii‚Niemcy’ jako kategorii zbiorowej narzecz myślenia o jednostkach konkretnejnarodowości.Andrzej Sakson, Dyrektor InstytutuZachodniego im. Zygmunta Wojciechowskiegow Poznaniu, w swoimwystąpieniu wskazał na elementy sporuwokół Ziem Odzyskanych i Ziem Utraconych,odnosząc się do tego problemumniej w wymiarze literackim, podkreślająckwestię strat w sensie historycznym,kulturowym, społecznym i mentalnościowym,jakie były nieuchronnymnastępstwem nowego podziału Europypo II wojnie światowej.Referat Katarzyny Kuczyńskiej-Koschany (IFP UAM) dotykał problemudoświadczenia wolności bohateróww utworach Marka Blocha, AndrzejaBobkowskiego, Fritza Sterna. Autorkawskazała na nie jako na świadectwawolności „przeciw-historii”, zawierającerozważania odnoszące się głownie dowymiaru etycznego, do świata wartości,nazywając historie wspomnianychautorów opowieściami niekonwencjonalnymi.Podczas dyskusji panelowej Jaki czy wspólnie świętować rocznice historyczne?Exemplum: wybuch II wojny światowej FilipKarczmarek (PO), poseł do Parla-